(نیویورک، 5 می 2012) - دیده بان حقوق بشر امروز گفت که مقامات ایرانی باید فوراً ده ها دانشجوی دانشگاه را که به دلیل ابراز عقاید سیاسی مسالمت آمیز خود در پشت میله های زندان هستندآزاد کرده و به آزار و اذیت فعالان دانشجویی در محیط دانشگاه ها در سراسر کشور پایان دهند. دیده بان حقوق بشر این درخواست را به عنوان بخشی از یک کمپین مشترک مطرح کرد که توسط دانشجویان ایرانی و بین المللی و گروهای حقوق بشری برای افشای سیاست های سرکوب سیستماتیک دولت علیه دانشجویان به دلیل فعالیت های سیاسی آنان راه اندازی شده است.
این کمپین خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط 32 دانشجویی شده است که به اتهام جرائم مختلف امنیتی زندانی هستند. مقامات بسیاری از این دانشجویان را پس از برگزاری انتخابات بحث برانگیز ریاست جمهوری جون 2009 دستگیر کردند و دادگاه انقلاب آنان را به اتهاماتی چون «تبلیغ علیه نظام»، «شرکت در تجمعات غیر قانونی»، و «توهین به مقام ریاست جمهوری» محکوم کرد. در نتیجه تمامی آنان مشخصا به دلیل به کار بستن حقوق شان تحت قوانین بین المللی برای آزادی بیان، آزادی انجمنها و تجمع صلح آمیز محکوم شدند. مسئولین امنیتی، اطلاعاتی و دانشگاهی در طی چند سال گذشته صدها دانشجوی دیگری را که از دولت انتقاد کرده بودند، تنبیه، تعلیق، و یا از دانشگاه اخراج کرده اند.
سارا لی ویتسون، دبیر بخش خاورمیانه دیده بان حقوق بشر، گفت: «دانشگاه های ایران به جای ارائه خدمات به عنوان مراکز آموزش عالی و مباحثه آزاد، به مراکزی برای مسکوت سازی مخالفان، خفه کردن حقوق اکادمیک، و تحمیل یک دست تفکر تبدیل شده اند.»
در تاریخ 21 آوریل 2012 دو تا از بزرگترین گروه های دانشجویی ایران، دفتر تحکیم وحدت و دانش آموختگان ادوار دفتر تحکیم وحدت پیشگام راه اندازی کمپینی اعتراضی به نام «صدای دانشجویان دربند باشیم» شدند.
فعالان این کمپین را به مجرد انتشار گزارشی راه اندازی کردند که توسط دفتر تحکیم برای مستند سازی دستگیری های دانشجویان تهیه شده بود. براساس این گزارش، از مارس 2009 تاکنون، 436 دانشجو دستگیر، 254 تن محکوم، و 364 تن تعلیق و یا از دانشگاه اخراج شده اند. دفتر تحکیم همچنین ادعا می کند که مسئولین قضایی دست کم 144 دانشجو را مورد بازجویی قرار داده اند و 13 نشریه دانشجویی توسط مسئولین تعطیل شده است.
احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، وضعیت اسفناک دانشجویان ایرانی را در آخرین گزارش خود در مارس 2012 برجسته ساخته است. این گزارش، که به دنبال گزارش مقدماتی که در 23 سپتامبر 2011 منتشر شده بود بیرون آمد، «موارد تکان دهنده نقض حقوق بشر» را توسط مقامات ایرانی مستند ساخت و از تداوم عدم همکاری ایران با نهادهای سازمان ملل انتقاد کرد.
در اواخر ماه آوریل، کامران دانشجو، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرد که «کسانی که در فتنه سال 88 فعال بودند...حق ورود به دانشگاه ها را ندارند». وزارت علوم، نهاد اصلی تنظیم کننده دانشگاه ها در ایران، اقدام به تحرکات بحث برانگیزی در طول دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد برای «اسلامی سازی» دانشگاه های ایران کرده است.
ویتسون در این زمینه گفت: «مطلقاً هیچ دلیلی وجود ندارد که این دانشجویان یک روز دیگر را در پشت میله های زندان سپری کنند، چه رسد به آن که آنان از حق مسلم خود برای ادامه تحصیل در دانشگاه ها محروم شوند. مقامات باید همه اتهامات وارده علیه این دانشجویان را باطل اعلام کرده و همه آنان را که به دلیل انتقاد از دولت زندانی شده اند آزاد کنند، و به سیاست های بیهوده خود مبنی بر منع دانشجویان از ادامه آموزش عالی به دلیل فعالیت های مسالمت آمیز سیاسی پایان دهند.»
پیش زمینه
دولت به طور روزافزون دانشگاه های ایران را هدف گرفته است تا مخالفان را خفه کرده و پایه های قدرت خود را مستحکم سازد. از سال 2005 تاکنون، دولت احمدی نژاد یک کمپین چند مرحله ای را برای خنثی کردن مخالفان در دانشگاه ها و «اسلامی سازی» سیستم آموزش عالی در ایران به راه انداخته است. فعالیت های این کمپین که توسط وزارت خانه های علوم و اطلاعات رهبری می شود، شامل حبس فعالان دانشجویی؛ محرومیت دانشجویان فعال از آموزش عالی؛ استفاده از کمیته های انظباطی برای نظارت، تعلیق و یا اخراج دانش آموزان؛ افزایش حضور گروه های دانشجویی طرفدار دولت وابسته به بسیج؛ حذف و یا محدودیت برنامه های درسی علوم اجتماعی؛ و محدودیت فعالیت گروه های دانشجویی می شود.
در جریان سرکوب گسترده ای که به دنبال انتخابات بحث برانگیز ریاست جمهوری جون 2009 صورت گرفت، نیروهای دولتی بیشتر از 200 دانشجو، از جمله چندین عضو عالی رتبه دفتر تحکیم وحدت، را بازداشت کردند. بسیاری از این دستگیری ها در ماه نوامبر و اوایل دسامبر 2009، یعنی ماه ها بعد از یورش نیروهای امنیتی به دانشگاه تهران که در نتیجه آن چندین دانشجو کشته شدند، و هفته ها قبل از تجلیل از روز ملی دانشجو صورت گرفت. در روز دانشجو در سال 2009، تظاهرات هایی در دانشگاه های سراسر ایران برگزار شد و بسیاری از دانشجویان نارضایتی خود را نسبت به نتایج انتخابات ابراز داشتند. مقامات در پاسخ ده ها تن را بازداشت کردند.
توکلی، یکی از دانشجویان دانشگاه امیر کبیر و عضو انجمن اسلامی دانشجویان آن دانشگاه که در سخنرانی خود از دولت انتقاد کرد، در میان دستگیر شدگان قرار دارد. یکی از شعب دادگاه انقلاب او را به اتهام جرایم امنیت ملی، مانند «اقدام علیه امنیت ملی»، «تبلیغ علیه نظام»، و «توهین به مقام رهبری» و رئیس جمهور به هشت سال و نیم زندان محکوم کرد. او در زندان اوین تهران به سر می برد.
مسئولین اغلب دانشجویان را هفته ها قبل از آن که دادستان اتهامی به آنان وارد کند در زندان های انفرادی و به دور از دسترسی به وکلای خود نگه داشتند. بسیاری از دانشجویان ادعا کردند که ماموران امنیتی و اطلاعاتی آنان را شکنجه کرده و مجبور کردند تا به جرائمی که مرتکب نشده اند اعتراف کنند. قوه قضائیه دانشجویان را در پشت درهای بسته و به شکل غیر علنی محاکمه کرد.
مقامات همچنین رهبران دانشجویان، از جمله چهار عضو دفتر تحکیم وحدت، را در جریان سرکوب پس از انتخابات هدف قرار دادند. در بیانیه ای که در 8 نوامبر 2010 منتشر شد، دفتر تحکیم وحدت مقامات را متهم کرد که چهار عضو آنان را صرفا به دلیل آن که به عضویت شورای مرکزی این نهاد انتخاب شدند، هدف قرار داده اند.
در 31 اکتبر 2010، رجا نیوز، وبسایت خبری فارسی زبان که گفته می شود نزدیک به وزارت اطلاعات است، مدعی غیرقانونی بودن وضعیت حقوقی دفتر تحکیم وحدت شد و با انتشار مقاله ای چندین عضو آن را متهم کرد که با حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) و سازمان مجاهدین خلق، که هر دو توسط دولت ایران از جمله سازمان های تروریستی به شمار می روند، ارتباط دارند. دفتر تحکیم وحدت و چندین وبسایت فارسی زبان وابسته به گروه های دانشجویی دیگر این اتهامات را رد کرده و گفتند که این دستگیری ها بخشی از آخرین تلاش های دولت برای بی اعتبارساختن جنبش دانشجویی و سرکوب مخالفان می باشد.
وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری در سال 2009 دفتر تحکیم وحدت را غیر قانونی اعلام کرد.
بهاره هدایت و میلاد اسدی دو تن از اعضای کمیته مرکزی دفتر تحکیم وحدت اند که در سال 2009 دستگیر شدند. آنان نیز در زندان اوین به سر می برند. هدایت اولین دبیر کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت و اولین و تاکنون تنها زنی است که به عضویت شورای مرکزی این سازمان دانشجویی ملی انتخاب شده است. مقامات او را در 30 دسامبر 2009 دستگیر و متهم به جرایم مختلف امنیت ملی، از جمله «تبلیغ علیه نظام»، «شرکت در تجمعات غیرقانونی»، و «توهین به رئیس جمهور» کردند. در می 2010، یکی از شعب دادگاه انقلاب او را به 9 سال و نیم زندان محکوم کرد. در اوت همان سال، یک دادگاه دیگر او را به شش ماه دیگر زندان به اتهام «تبلیغ علیه نظام» محکوم کرد. نیروهای دولتی اسدی را در 30 نوامبر 2009 دستگیر کردند و شعبه 28 دادگاه انقلاب او را به هفت سال زندان به اتهامات مشابه محکوم کرد، اما او اکنون آزاد شده است.
دولت همچنین چندین سازمان دانشجویی دیگر و اعضای آنان، از جمله ادوار تحکیم وحدت و کمیته دفاع از حق تحصیل را هدف قرار داده است. نیروهای امنیتی چندین عضو شورای مرکزی ادوار تحکیم را دستگیر و به زندان اوین منتقل کرده اند، از جمله علی ملیحی، علی جمالی، و حسن اسدی زید آبادی. زیدآبادی و ملیحی به اتهام «شرکت در تجمعات غیرقانونی»، «تبلیغ علیه نظام» و «توهین به رئیس جمهور» به ترتیب به پنج و چهار سال زندان محکوم شده اند.
ضیا نبوی، یکی از بنیان گذاران شورای دفاع از حق تحصیل، در حال سپری کردن حکم 10 سال حبس خود در زندان استان جنوب غربی خوزستان است. ماموران وزارت اطلاعات نبوی را در 15 ژوئن 2009 دستگیر کردند و دادستان او را به جرائم مختلف امنیت ملی از جمله «ارتباط و همکاری با سازمان مجاهدین خلق» متهم کرد. مهدیه گلرو، فعال دانشجویی و یکی دیگر از اعضای شورای دفاع از حق تحصیل، از 3 نوامبر 2009 تاکنون در زندان به سر می برد. در آوریل، یکی از شعب دادگاه انقلاب او را به اتهام جرایم امنیت ملی مجرم شناخت و به 28 ماه حبس محکوم کرد. مجید دری، یکی دیگر از بنیانگذاران شورای دفاع از حق تحصیل به خاطر فعالیت های دانشجویی حکم شش سال حبس خود را در زندان سپری می کند.
نبوی، گلرو، و دری در سال 2008 شورای دفاع از حق تحصیل را بعد از آن که مقامات آنان را از ادامه آموزش عالی منع کردند، تاسیس کردند. این نهاد یکی از چندین گروه دانشجویی است که در مقابل سیاست های دولت برای ممانعت از ادامه تحصیل دانشجویان براساس باورهای سیاسی و مذهبی شان مقاومت کرده و علیه آن روشنگری می کنند. جمیعت مبارزه با تبعیض تحصیلی گروه دیگری است که تا حد زیادی در مقابل سیاست های رسمی دولت مبنی بر ممنوعیت پذیرش بهائیان در دانشگاه ها و اخراج آنان از مراکز آموزش عالی «درصورتی که مشخص شود آنان بهایی اند» مبارزه می کند.
مشارکت کنندگان در کمپین:
شیرین عبادی (رئیس کانون مدافعان حقوق بشر)؛ عفو بین الملل؛ بنیاد عبدالرحمن برومند؛ فعالین سبز لندن؛ انجمن دانشجویان سبز دموکراسی خواه – جنوب کالیفرنیا؛ مجموعه فعالان حقوق بشر؛ کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران؛ انجمن دانشجویان دموکراسی خواه دانشگاه جورج واشنگتن؛ پویش راه سبز دانش آموختگان و دانشجویان ایرانی (پرسا)؛ دیده بان حقوق بشر؛ راه سبز امید گوتنبرگ (رساگ)؛ راه سبز ایرانیان مالزی (رسام)؛ گروه همبستگی با جنبش دموکراتیک ایران (کانادا)؛ جنبش سبز دانشجویی ونکوور؛ گروه دانشجویی سیگما، دانشگاه ویکتوریا (کانادا)؛ فدراسیون بین المللی جوامع حقوق بشر؛ و اتحاد برای ایران.
اسامی دانشجویان زندانی
حسن اسدی زید آبادی؛ جواد علیخانی؛ محمد احدی؛ بابک داشاب؛ مجید دری؛ معیین غمین؛ مهدیه گلرو؛ بهاره هدایت؛ سعید جلالی فر؛ علی جمالی؛ میلاد کریمی؛ مهرداد کرمی؛ مهدی خدایی؛ امید کوکبی؛ حبیب الله لطیفی (محکوم به مرگ به جرم محاربه یا «دشمنی با خدا» به اتهام ارتباط با گروه های ضد انقلاب؛ شبنم مددزاده؛ علی ملیحی؛ علی اکبر محمد زاده؛ عاطفه نبوی؛ ضیا نبوی؛ حامد امیدی؛ حسین رونقی ملکی؛ کاوه رضایی شیراز؛ حمید روحی نژاد؛ روزبه سعادتی؛ آرش صادقی؛ افشین شهبازی؛ فرشته شیرازی؛ ایقان شهیدی؛ ابوالفضل طبرزدی؛ مجید توکلی؛ شاهین زینعلی.