ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران: اتاق جنگ ناقضان حقوق بشر برای انکار حقیقت
۲ آذر ۱۴۰۰
«آیا در داخل کشور رسانهای هست که صدای ما را بشنود؟ ... اگر ما در مملکت خودمان یک گزارشگر داشته باشیم، یک رسانه داشته باشیم، یک روزنامه داشته باشیم که یک سؤال از ما بکند که مشکلتان چیست»
حسین دائمی پدر آتنا دائمی
در روز ۲۳ آبان ماه ۱۴۰۰، حسین دائمی، پدر آتنا دائمی، زندانی سیاسی، در پاسخ به مدعیات ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران («ستاد») در خصوص شرایط بازداشت دخترش [۱] ویدیویی در حساب‌های اینستاگرام و توییتر خود به اشتراک گذاشت. آتنا که از پاییز سال ۱۳۹۴ زندانی است، صدها کیلومتر دورتر از محل زندگی و خانواده خود در حبس در تبعید به سر می‌برد. ستاد که اختیاراتش را شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران معین کرده و در قوه قضاییه مستقر است، به ندرت علاقه‌ای به موارد نقض حقوق بشر در داخل ایران نشان می‌دهد، اما با این وصف، ادعای گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت مدافعان حقوق بشر مبنی بر این که آتنا از دسترسی به تلفن محروم شده را رد کرد. در آنچه از آن تحت عنوان «پاسخ به نهاد به اصطلاح حقوق بشر جمهوری اسلامی» یاد می‌کند، حسین دائمی تجربه مشترک خانواده‌های زندانیان سیاسی که حقوق بنیادین‌شان نقض شده را توصیف می‌کند: هیچکس اهمیت نمی‌دهد.
رویا برومند، مدیر اجرایی بنیاد عبدالرحمن برومند برای حقوق بشر در ایران می‌گوید: «استیصال آقای دائمی به شکل نگران‌کننده‌ای در بین ایرانیانی که خواهان پاسخگویی [مسئولان] هستند، امری معمول و متعارف است. رسانه‌های داخلی که با خط قرمزهای [حکومتی] مواجهند، [اصولاً] از پرداختن به این قبیل مسائل پرهیز می‌کنند، و تنها نهاد حقوق بشری داخلی هم به جای این که بر موارد نقض حقوق بشر در سطح کشور نظارت کند، مشغول مبارزه تبلیغاتی علیه حقوق جهانشمول بشر و کسانی است که منتقد سوابق جمهوری اسلامی در زمینه حقوق بشر هستند. با توجه به این واقعیات، قربانیان نقض حقوق بشر هیچ چاره‌ای جز رساندن صدایشان به مخاطبان بین‌المللی برای بیان مظالمی که بر آنان می‌رود ندارند، حتی اگر این کار به قیمت حرکت‌های تلافی‌جویانه [حکومت] برایشان تمام شود.»
آتنا دائمی در آبان ماه سال ۱۳۹۳ به اتهام اعتراض به مجازات اعدام و در اختیار داشتن موسیقی یک موزیسین رپ ایرانی، به هفت سال زندان محکوم شد. وی با این وجود، به فعالیت‌های خود از داخل زندان ادامه داد – فعالیت‌هایی از قبیل انتشار نامه‌های سرگشاده، بیانیه، تحصن (از جمله برای لغو مجازات اعدام) – که به بدرفتاری و ضرب و شتم از سوی مسئولان زندان، محرومیت از خدمات پزشکی به موقع، و چندین پرونده جدید دیگر علیه وی منتهی گردید. دائمی در تاریخ ۲۶ اسفند ماه ۱۳۹۹، از زندان اوین تهران به زندان لاکان شهرستان رشت منتقل شد.
ستاد حقوق بشر بیست سال پیش به عنوان بخشی از معاونت امور بین‌الملل قوه قضائیه تاسیس شد. در سال۱۳۸۴، شورای عالی امنیت ملی طی مصوبه‌ای، ستاد حقوق بشر را به یک نهاد فرا قوه‌ای تبدیل نمود که مقامات مختلفی از ارگان‌ها و قوه‌های متفاوت دولت را به منظور هماهنگی سیاست‌ها و ارائه پاسخ‌های ایدئولوژیک جمهوری اسلامی، و نیز برای مقابله با «تهاجم» [خارجی] در زمینه حقوق بشر، گرد هم می‌آورد. ریاست این ستاد با رئیس قوه قضائیه است و اعضای آن مسئولانی همچون دادستان کل کشور، رئیس دیوان عالی کشور، رئیس سازمان زندان‌ها، اعضای شورای عالی امنیت ملی، و وزرای اطلاعات، کشور، امور خارجه، و فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران را در بر می‌گیرد.
وبسایت ستاد تا سال ۲۰۱۸ (۹۷-۱۳۹۶)، از طریق آدرس‌های آی پی (IP addresses) در ایالات متحده آمریکا قابل دسترس بود اما از آن تاریخ به بعد، به نظر می‌رسد دسترسی به کلیه صفحات قوه قضاییه به آی پی های مستقر در ایران محدود شده باشد.
وظایف ستاد حقوق بشر که در بخش «شرح وظایف» آن آمده و به زبان انگلیسی موجود نیست، عبارتند از:
نظارت و پیگیری مواضع جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین‌المللی و مقابله با تهاجمات مطرح شده.
توسعه همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه با کشورها در حوزه حقوق بشر.
پایش وضعیت حقوق بشری در داخل و خارج از کشور به خصوص با تکیه بر مسأله اسلام‌ستیزی جاری در غرب و تخلفات وسیع حقوق بشری که به اسم مقابله با تروریسم در منطقه و جهان صورت می‌گیرد.
توسعه نظری حقوق بشر بر اساس فکر اسلامی که متضمن شکوفایی در مجامع علمی و روشنفکری جهان اسلام است.
پیگیری و تلاش برای ایجاد یک سازمان و مرکز اسناد حقوق بشری اسلامی از طریق کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی
جلسه دبیر ستاد حقوق بشر با سفرا در تهران. ایرنا، ۲۶ آذر ماه ۱۳۹۸
مطالب منتشر شده ستاد، نمایانگر این اولویت‌ها است. در مدت یک هفته از تاریخ ۲۲ مرداد ماه ۱۳۹۹ (یعنی آخرین تاریخ دسترسی به آرشیو برای تدوین این متن)، از ۴۶ مقاله فارسی که در وبسایت ستاد منتشر شد، ۱۴ مورد مربوط بود به امور داخلی ایران، ۲۵ مقاله با دیگر کشورها و یا صحنه بین‌المللی ارتباط داشت، و هفت مقاله نیز نظری یا ایدئولوژیک بود.
در پوشش خبری متمرکز بر مسائل داخلی ایران، ستاد هیچ اشاره‌ای به زندانیان سیاسی و یا موارد نقض حقوق بشر نکرده است. تا تاریخ ۲۸ آبان ماه ۱۴۰۰، اخباری که در صفحه اصلی سایت به زبان فارسی پوشش داده شده، تنها به تلاش‌های هلال احمر در ارائه کمک، بیانیه‌های رسمی درباره زندان‌ها، و عفو و آزادی مشروط زندانیان اشاره دارد. محتوای نظری و ایدئولوژیک سایت، شامل مقالاتی تحت عنوان «بسیاری از آموزه‌های دینی، اثر تربیتی و بازدارندگی بیشتری نسبت به بعضی مجازات‌ها دارند» و «تاکید رهبر انقلاب بر مصون‌سازی در برابر هجوم فرهنگی و رسانهای بیگانگان» می‌شود.
در این ضمن، مقالات مربوط به جامعه بین‌المللی، بیشتر به بحث و جدل گرایش دارند. یکی از مقالات، قطعنامه کمیته سوم سازمان ملل متحد درباره وضعیت حقوق بشر در ایران را «تکرار ادعاهای بی‌اساسِ مبتنی بر اطلاعات غلط» توصیف می‌کند. مقاله‌ای دیگر به نقل از رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای، می‌گوید «استعمارگران در جنگ نرم می‌خواهند ملت [ایران] را از استعدادشان غافل کنند». در مقاله‌ای دیگر که نمونه‌ای باورنکردنی از تنوع اخبار است، دکتر کاظم غریب آبادی، دبیر ستاد حقوق بشر، اعلام کرد سوفیا اوریستا، خواننده آمریکایی، با ادرار بر روی یکی از طرفداران در کنسرتش، «کرامت انسانی را لجن مال کرد».
اهم اخبار در صفحه انگلیسیِ وبسایت ستاد. دسترسی در ۱ آذر ماه ۱۴۰۰
هنگامی که ویروس کرونا در مرداد ماه سال ۱۳۹۹ در ایران بیداد می‌کرد و در زندان‌ها نیز شیوع یافته بود، جستجوی کلیدواژه «کرونا» در وبسایت ستاد، نتایج متعددی در خصوص آمار ابتلا به بیماری کووید در زندان‌های آمریکا و بریتانیا به دست می‌داد اما هیچ گونه آمار و ارقامی در خصوص مبتلایان به این بیماری در زندان‌های ایران ارائه نمی‌کرد. [۲]
جای تعجب نیست که خانواده‌های زندانیان، ستاد را در حل مشکلاتشان یک نهاد بدون تاثیر تلقی می‌کنند. پدر آتنا دائمی در پاسخ خود به بیانیه ستاد گفت: «تا الآن [ستاد حقوق بشر ایران] چه کار حقوق بشری انجام داده است برای ملت، برای مردم ایران… الان حدوداً ۸۵ روز است که کارت تلفن دختر من را از او گرفتند. طبق آیین‌نامه سازمان زندان‌ها تلفن آزاد حق هر زندانی است. چرا تلفنش را، کارتش را از او گرفتند و خیلی راحت هم دروغ می‌گویند».
این که یکی از بزرگترین دستاوردهای ستاد هم رد و انکار اتهامات مبنی بر نقض حقوق بشر گزارش شده است نیز جای تعجب ندارد. ستاد در صفحه «درباره ما» در وبسایت خود، موارد ذیل را از جمله دستاوردهای خود قید می‌کند: «تهیه گزارش مفصل در رد اتهامات وارده به ایران برای ارائه به سازمان ملل»، «اعزام هیأت به ژنو برای شرکت در اجلاس‌های دوره‌ای شورای حقوق بشر برای پاسخگویی به ادعاهای مطروحه و دفاع از مواضع جمهوری اسلامی ایران»، «اعزام هیأت به نیویورک برای دفاع از مواضع کشورمان در ارتباط با پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی کشورهای غربی». مقامات ایران که می‌دانند تنها راه برای شهروندانی که خواستار پاسخگو بودن حکومت هستند، اطلاع‌رسانی صحیح به جامعه جهانی است، جهت گمراه کردن و دادن اطلاعات غلط به جامعه بین‌المللی بسیج شده‌اند.
برومند اظهار داشت: «مادامی که بالاترین نهاد حقوق بشریِ جمهوری اسلامی، تحت سیطره مقامات امنیتی و قضایی‌ای است که خود مسئول موارد نقض حقوق بشر هستند، ایرانیانی که خواستار حقیقت، عدالت، و پاسخگویی مسئولان‌اند راهی جز توسل به جامعه بین‌المللی ندارند. آنها نسبت به شیوه‌های دادخواهی در سطح داخلی [که حاصلی برای آنها در بر نداشته] سرخورده شده‌اند؛ جهان نباید به نوبه خود آنان را سرخورده کند.»
متاسفانه در روزهای گذشته خبری منتشر شده است در رسانه‌های داخلی، و من چون هیچ علاقه‌ای به رسانه‌های داخلی ندارم، دوستانم برای من فرستادند. عنوان این گزارش این بود که یکی از گزارشگران سازمان ملل توییتی برای ایران زده بوده که دو ماه است آتنا دائمی ممنوع التلفن است و از حکومت ایران خواسته بود که تلفن در اختیارش قرار بدهند که بتواند با خانواده‌اش تماس برقرار کند.
متاسفانه ستاد حقوق بشر ایران در جواب این گزارشگر سازمان ملل عنوان کرده بود که آتنا دائمی هفت ماه است که در استان گیلان زندانی است، در این هفت ماه ۳۴ بار با خانواده‌اش ملاقات داشته است و هیچ گونه محدودیت تلفنی ندارد و راحت می‌تواند با خانواده‌اش ارتباط برقرار کند.
من لازم دانستم در جواب این سازمان حقوق بشر ایران که من نمی‌دانم اصلا کجای آن حقوق بشر است و تا الآن چه کار حقوق بشری انجام داده است برای ملت، برای مردم ایران، در جواب این ستاد حقوق بشر ایران و همچنین در جواب خبرگزاری که این متن و این عنوان را منتشر کرده، سؤال می‌کنم در این هفت سال کجا بودند این ستاد حقوق بشر و این خبرگزاری‌های داخلی، در طی این هفت سالی که ما این همه شکنجه روحی-روانی شدیم و حتی یکبار هیچ سراغی از ما نگرفتند، هیچ سؤالی از ما نکردند و هیچ وقت پیگیر نبودند که ببینند ما دردمان چه است، حالا چه شده است که در جواب یک گزارشگر خارجی آمدند چنین عکس‌‌العملی نشان دادند؟
معصومه نعمتی و حسین دائمی، مادر و پدر زندانی سیاسی آتنا دائمی. برگرفته از اینستاگرام شخصی حسین دائمی
مگر غیر از این است که دختر من هفت سال است که بی‌گناه در زندان است، مگر غیر از این است که دختر من را غیرقانونی، طبق آئین‌نامه سازمان زندان‌ها که می‌گوید باید زندانی در محل سکونت خودش دوران محکومیت خود را طی کند، چرا دختر من را تبعید کردند به استان گیلان؟ چرا من باید ۸۰۰ کیلومتر راه بروم تا استان گیلان [و] برگردم؟ چرا من هر هفته باید بروم دخترم را رشت ببینم. آیا دختر من نباید در تهران دوران محکومیت خود را طی کند؟ این کار غیرقانونی نیست؟ چرا ۷ ماه است که دختر من باید در استان گیلان باشد؟ چرا کارت تلفن دختر من را از او سلب کردند؟ و خیلی راحت می‌گویند آتنا دائمی تلفنش برقرار است و هیچ منعی بابت ارتباط ندارد.
الان حدوداً ۸۵ روز است که کارت تلفن دختر من را از او گرفتند. طبق آیین‌نامه سازمان زندان‌ها تلفن آزاد حق هر زندانی است. چرا تلفنش را، کارتش را از او گرفتند و خیلی راحت هم دروغ می‌گویند، می‌گویند آتنا دائمی تلفنش برقرار است و هیچ مشکلی بابت ارتباط ندارد. اگر من امروز دارم این ویدئو را ضبط می‌کنم، در گذشته مصاحبه‌ای انجام دادم، خبری کار کردم، همین بازجوهای داخلی، همین بازجوهای پرونده دختر من، همین دادیار ناظر زندان بارها و بارها از من خواستند که شما چرا با رسانه‌های بیگانه مصاحبه می‌کنید؟ آیا در داخل کشور رسانهای هست که صدای ما را بشنود؟ چرا من باید مجبور باشم با این ویدئو جواب ستاد حقوق بشر ایران و آن گزارشگر محترم را بدهم؟ اگر ما در مملکت خودمان یک گزارشگر داشته باشیم، یک رسانه داشته باشیم، یک روزنامه داشته باشیم که یک سؤال از ما بکند که مشکلتان چیست. الان هم اعلام می‌کنم هر کدام از این گزارشگرها، این رسانه‌ها که مایل به گفتگو با من هستند من هستم خدمتشان.
[۱] دائمی نام دقیق سرویس خبری داخلی را عنوان نمی‌کند؛ اما مقاله منتشر شده از سوی خبرگزاری ایسنا مورخ ۲۱ آبان ماه ۱۴۰۰، دارای این مشخصات است. این مقاله حاوی پاسخ توییتری ستاد به توییت مری لاولر، نماینده ویژه سازمان ملل درباره وضعیت مدافعان حقوق بشر، مورخ ۱۲ آبان ماه ۱۴۰۰ است.
[۲] وبسایت رسمی ستاد حقوق بشر قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران، دسترسی در تاریخ ۱۹ مرداد ماه ۱۳۹۹، humanrights-iran.ir/search.aspx?keys=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7&s=&e=&srv=&t=True&l=False&index=2&size=25
ستاد حقوق بشر بیست سال پیش به عنوان بخشی از معاونت امور بین‌الملل قوه قضائیه تاسیس شد. در سال۱۳۸۴، شورای عالی امنیت ملی طی مصوبه‌ای، ستاد حقوق بشر را به یک نهاد فرا قوه‌ای تبدیل نمود که مقامات مختلفی از ارگان‌ها و قوه‌های متفاوت دولت را به منظور هماهنگی سیاست‌ها و ارائه پاسخ‌های ایدئولوژیک جمهوری اسلامی، و نیز برای مقابله با «تهاجم» [خارجی] در زمینه حقوق بشر، گرد هم می‌آورد. ریاست این ستاد با رئیس قوه قضائیه است و اعضای آن مسئولانی همچون دادستان کل کشور، رئیس دیوان عالی کشور، رئیس سازمان زندان‌ها، اعضای شورای عالی امنیت ملی، و وزرای اطلاعات، کشور، امور خارجه، و فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران را در بر می‌گیرد. 
