بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

قادر عزتی

درباره

سن: ۶۱
ملیت: ايران
مذهب: اسلام (سنی)
وضعیت تأهل: متاهل

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۱۷ شهریور ۱۳۹۷
محل: کوی سنجک، عراق
نحوه کشته‌شدن: اعدام فراقضایی

ملاحظات

اطلاعات مرتبط با قتل آقای قادر عزتی،  فرزند صالح و محبوبه، معروف به «مامه قاله ریشه» (عمو قادر) از مصاحبه بنیاد عبدالرحمن برومند با خانم فریده شاه‌ویسی (۱ دی ۱۳۹۹) و آقای سیوان عزتی (۲۶ بهمن ۱۳۹۹)، همسر و پسر آقای عزتی به دست آمده است. همچنین، خبر این قتل در وبسایت رسمی حزب دموکرات کردستان- کردستان و کرد (۲۹ شهریور ۱۳۹۷) و آرشیو حزب دموکرات کردستان (بدون تاریخ) منتشر شده است. 

اطلاعات تکمیلی از طریق مصاحبه‌های بنیاد عبدالرحمن برومند با آقای کمال کریمی، عضو دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستان (۱۲ دی، ۱۶ بهمن و ۱۲ اسفند ۱۳۹۹)، آقای منصور خسروی، عضو حزب دموکرات کردستان (۱۱ فروردین ۱۴۰۰) و آقای فرزین ندیمی، پژوهشگر موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک (۳۱ فروردین ۱۴۰۰) به دست آمده است. همچنین، برای تکمیل این پرونده از اساسنامه حزب دموکرات کردستان مصوبه کنگره ۱۶ (بهمن ۱۳۹۴)، خبرگزاری رویترز (۳۰ تیر ۱۳۹۷)، دویچه‌وله فارسی ( ۱۹و ۳۱ تیر ۱۳۹۷)، وبسایت مرکزی حزب دموکرات کردستان- کردستان و کرد ( ۲۷ بهمن ۱۳۹۴، ۱۷ شهریور ۱۳۹۵و ۱۳۹۷)، خبرگزاری ایسنا (۱۹ و ۲۳ شهریور ۱۳۹۷) و سایر منابع* استفاده شده است.

آقای عزتی، کرد، متاهل، سُنی و متولد ۱۳۳۶ در روستای «چاوگ» از توابع شهرستان مریوان در استان کردستان بود. او که سواد خواندن و نوشتن نداشت، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به عضویت حزب دموکرات کردستان ایران درآمد؛ سپس در نیروی زریبار مریوان به عنوان فرمانده گروه و پس از مدتی به عنوان فرمانده دسته انتخاب شد. آقای عزتی در سال ۱۳۶۸ در مرکز ۲ جنوب کردستان ایران به عنوان فرمانده گروه انتخاب و در سال ۱۳۷۵ به نیروی حفاظت حزب انتقال یافت. آقای عزتی بعد از انشعاب حزب دموکرات کردستان ایران در سال ۱۳۸۵ به عضویت حزب دموکرات کردستان درآمد و در سال ۱۳۹۰ درجه کادر افتخاری حزب دموکرات کردستان را دریافت کرد. عضویت در کمیته ارتباطات، آخرین پست او در حزب دموکرات کردستان بود. آقای عزتی در دوران فعالیت‌های حزبی و سیاسی خود سه بار زخمی شد. (آرشیوی حزب دموکرات کردستان؛ مصاحبه بنیاد برومند، ۲۶ بهمن ۱۳۹۹) 

آقای عزتی فردی دموکرات، روشنفکر، ‌آزادی‌خواه و میهن‌پرست بود. او به تحصیل فرزندانش بسیار اهمیت می‌داد و تمام فرزندانش تحصیلات دانشگاهی دارند. برنامه‌های او در راستای آزادی کردستان بود. او به اهداف حزب دموکرات کردستان ایمان داشت و «قول داده بود تا زمانی که کردستان آزاد نشود، ریشش را نتراشد.» (مصاحبه بنیاد برومند، ۱ دی و  ۲۶ بهمن ۱۳۹۹) 

مسئله کرد در جمهوری اسلامی 

پس از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ اختلافات بین دولت جمهوری اسلامی شیعه و تشکیلات مناطق کردنشین غرب ایران در مورد حقوق و نقش اقلیت‌ها در تدوین قانون اساسی، سکولار یا مذهبی بودن حکومت و مخصوصا مسئله خودمختاری کردستان، اختلافاتی که به تحریم رفراندوم رأی به جمهوری اسلامی در فروردین ۱۳۵۸ توسط سازمان‌های سیاسی کردستان منجر شد، به درگیریهای شدید و گاه مسلحانه بین حکومت مرکزی و پیشمرگان (قوای مسلح حزب دموکرات کردستان) انجامید. 

 آیت‌الله خمینی روز ٢٨ مرداد ١٣۵٨ حزب دموکرات کردستان ایران (حدکا)، قدیمی‌ترین و بانفوذترین حزب کردستان را «حزب شیطان» خواند و آن را «غیررسمی و غیرقانونی» اعلام و فرمان حمله نظامی به کردستان را صادر کرد. اعدام‌های دسته‌جمعی و نبرد سخت مسلحانه تا ماه‌ها در منطقه ادامه داشت؛ درگیری‌هایی که نتیجه‌ آن کشته شدن شماری از غیرنظامیان، آوارگی و جابه‌جایی ساکنان برخی از شهرها بود. طی چهار سال بعد، احزاب کرد قدرت خود را در منطقه تا حد زیادی از دست دادند و به کردستان عراق نقل مکان کردند. از آن زمان تعدادی از اعضا و رهبران آنها در خارج از ایران و به خصوص در کردستان عراق ترور شدند. 

در سال‌های حیات جمهوری اسلامی، علاوه بر تشکل‌هایی مانند حزب دموکرات کردستان ایران، کومله (سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان ایران)، مکتب قرآن به رهبری احمد مفتی‌زاده، سازمان خبات کردستان ایران که در نخستین سال‌های بعد از انقلاب فعال بودند، در خارج از ایران برخی دیگر از احزاب مخالف کرد مانند حزب حیات ایران (پژاک)، حزب آزادی کردستان (پاک) هم تاسیس شدند. این احزاب با مشی و روش‌های سیاسی و نظامی نه الزاما یکسان در بخش‌هایی از اقلیم کردستان عراق مانند کویه، سلیمانیه و در دامنه کوهستان قندیل مستقر هستند. برخی ازاین احزاب طی سال‌های اخیر به احزاب کوچک‌تری تقسیم شدند. اختلاف میان این احزاب و منشعب شدن آنها بیشتر ناشی از اختلاف‌نظر درباره روش‌های اداره تشکیلات بود. این احزاب از اواخر دهه ۶۰ هیچ بخشی از خاک ایران را تحت کنترل نداشتند و در دوره‌های مختلف استراتژی‌های متفاوتی برای مواجهه با جمهوری اسلامی، پیشبرد اهداف سیاسی و عضوگیری پیش برده‌اند.

احزاب کرد در واکنش به تشدید بازداشت و اعدام فعالان کرد و رواج باورهای بنیادگرایانه در مناطق کردنشین حضور نیروهایشان را در ایران افزایش دادند و روابط آنها با حکومت مخاصمه‌آمیز بود. درگیری میان این احزاب با حکومت از سال ۱۳۹۵ وارد مرحله جدید و جدی‌تری شد. نیروهای کرد -به ویژه حزب دموکرات کردستان ایران و پژاک- در خاک ایران و در مناطق مرزی کردستان عراق چندین بار مورد حمله نیروهای نظامی مرزی و نیروهای سپاه پاسداران قرار گرفتند. در همین سال سپاه پاسداران مواضع احزاب کرد ایرانی درون مرزهای اقلیم کردستان عراق را هم گلوله باران کرد. بمب‌گذاری در مراسم شب یلدای سال ۱۳۹۵ (که تولد عبدالرحمن قاسملو نیز بود) باعث کشته شدن پنج نفر از اعضای حزب و دو نفر از نیروی‌های امنیتی حکومت اقلیم کردستان شد. در چندین مورد هم نیروهای کرد، مأموران جمهوری اسلامی را هدف قرار دادند. در این زد و خوردهای نظامی حداقل ده‌ها نفر از نیروهای دو طرف کشته شدند.**

در سال‌های بعد -به ویژه ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷- درگیری‌ها با تعداد و شدت کمتری ادامه پیدا کرد. مهم‌ترین این درگیری‌ها حمله نیروهای پژاک در ۳۰ تیر۱۳۹۷ به یک پاسگاه مرزی است که به کشته شدن یازده نفر منجر شد. (دویچه‌وله، ۳۱ تیر ۱۳۹۷؛ خبرگزاری رویترز، ۳۰ تیر ۱۳۹۷) در ۱۷ شهریور همان سال، در شهر کویه واقع در کردستان عراق، مقر حزب دموکرات کردستان (حدک)، حزبی که مخالف مشی مسلحانه بود و در درگیری‌ها با نیروهای جمهوری اسلامی شرکت نداشت، مورد حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب قرار گرفت و ۱۶ نفر کشته و ۵۰ نفر زخمی شدند. (خبرگزاری ایسنا، ۲۳ شهریور ۱۳۹۷؛ وبسایت کرد و کردستان، ۱۷ شهریور۱۳۹۷) 

پیشینه تشکیل حزب دموکرات کردستان 

حزب دموکرات کردستان ایران که در سال ١٣٢۴ با هدف خودمختاری برای کردستان در شمال غربی ایران تاسیس شد، در سال ۱۳۸۵ و در پی اختلافات داخلی، به دو تشکیلات «حزب دموکرات کردستان ایران»‌ و «حزب دموکرات کردستان (حدک)»‌ تقسیم شد. حدک خواهان «تاسیس جمهوری کردستان در چارچوب یک ایران فدرال» است. (اساسنامه مصوبه کنگره ۱۶ در بهمن ۱۳۹۴) این حزب مبارزه مسلحانه را منتفی اعلام نکرده است، اما مبارزه سیاسی و بیان مطالبات مردم کردستان از طریق انتخابات و سایر فعالیت‌های مدنی در چارچوب قوانین داخلی را در اولویت و دستور کار خود قرار داده است. (وبسایت مرکزی حزب دموکرات کردستان، ۲۷ بهمن ۱۳۹۴)

حدک خواستار اجرا و حتی مذاکره بر سر اصول ۱۵*** و ۱۹**** قانون اساسی جمهوری اسلامی مرتبط با حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی است و مقامات حزب در سال ۱۳۹۴ با مقامات شورای عالی امنیت ملی ایران در اربیل کردستان عراق دیدار کردند. این حزب در بیانیه پایانی کنگره شانزدهم خود (۲۶ بهمن )۱۳۹۴ با شعار «بهرەگیری از کلیه بسترها و شیوەهای مبارزە در راستای همەگیر ساختن گفتمان ملی در کردستان ایران، با اتکاء بە اتحاد و همبستگی» بر «فعال‌تر ساختن مبارزە و فعالیت در داخل و خارج از کشور و در تمامی زمینەها و بسترها، تقویت گفتمان ملی و روح وحدت و همبستگی در کردستان ایران» تاکید کرد. (مصاحبه بنیاد برومند، ۱۶ بهمن سال ۱۳۹۹؛ گیارنگ، ۱۳ دی ۱۳۹۷؛ دویچه‌وله، ۱۹ تیر ۱۳۹۸؛ وبسایت مرکزی حزب دموکرات کردستان، ۲۷ بهمن ۱۳۹۴)

تهدید و مرگ آقای قادر عزتی

آقای قادر عزتی در حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ۱۷ شهریور ۱۳۹۷ در محل برگزاری جلسه کمیته مرکزی حزب دموکرات کردستان در شهر کویه سنجق استان اربیل عراق زخمی شد و ۱۱ روز بعد بر اثر شدت جراحات درگذشت.

ساعت ۱۰ و ۴۵ دقیقه صبح شنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۷ دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستان (حدک) در ساختمانی معروف به قلعه دموکرات، در شهر کویه سنجق (۶۶ کیلومتری مرز ایران و عراق) هدف حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت. این ساختمان که حدود ۷۰۰ متر طول و ۲۰۰ متر عرض دارد، ۱۰۰ اتاق در دو طبقه و یک زیرزمین دارد و تمام بخش‌های سیاسی، نظامی و نهاد‌های مربوط به مسائل زنان، کودکان، جوانان و رادیو و تلویزیون حزب و همچنین خوابگاه و محل زندگی پیشمرگه‌های مجرد حزب دموکرات کردستان را در بر می‌گیرد. در فاصله یک کیلومتری این ساختمان هم پیشمرگه‌ها با خانواده‌هایشان زندگی می‌کنند. محل دفاتر و ساختمان‌های حزب دموکرات کردستان ایران از جمله مرکز آموزش این حزب نیز در فاصله حدود یک کیلومتری شرق این ساختمان قرار دارد. مرکز آموزش حزب دموکرات کردستان ایران، در نزدیک‌ترین فاصله با قلعه قرار گرفته است. مراسم حزبی هم تا پیش از این حمله در سالن‌های این ساختمان برگزار می‌شد. در این حمله، مقر آموزش سیاسی نظامی حزب دموکرات کردستان ایران نیز مورد هدف قرار گرفت. (مصاحبه بنیاد برومند، ۱۱ فروردین ۱۴۰۰) 

آقای سیوان عزتی، پسر آقای عزتی که در اروپا زندگی می‌کند، درباره حادثه به بنیاد عبدالرحمن برومند گفت: «محل کار پدرم دقیقا در طبقه بالای محل گردهمایی بود که کمیته ارتباطات نام دارد. پدرم از اتاقش بیرون آمده بود و می‌خواست در اتاقش را ببند که این اتفاق افتاد. ساختمان مرکزی حزب (قلا) در سه طبقه با دیوارهای بتنی ۶۰ سانتی‌متری و بسیار مستحکم ساخته شده است. در نظر بگیرید که این موشک چه اندازه قوی بود که هر سه طبقه را از بین برد.» (مصاحبه بنیاد برومند، ۲۶ بهمن ۱۳۹۹) 

 خانم شاه‌ویسی، همسر آقای عزتی هم درباره حادثه به بنیاد عبدالرحمن برومند گفت: «آقای عزتی صبح روز وقوع حادثه از منزل خارج شد. بعد از مدتی سر و صدایی شنیدم و گرد و خاک از محل کارش (قلا) بلند شد. من بدون کفش به بیرون رفتم و دیدم که موشک به ساختمان مرکزی حزب (قلا) اصابت کرده است. بدون اینکه در را ببندم، یک جفت دمپایی برداشتم و همراه یکی از همسایه‌ها به محل برخورد موشک‌ها رفتیم. تمام بدنم می لرزید. فرزندانم که خارج از عراق زندگی می‌کردند، دائما تماس می‌گرفتند و احوال پدرشان را می‌پرسیدند.» (مصاحبه بنیاد برومند، ۱ دی ۱۳۹۹)

به گفته سپاه و شاهدان محلی در این حمله هفت موشک نقطه‌زن زمین به زمین شلیک شد؛ سه موشک به دفتر مرکزی حدک و دو موشک به نزدیکی مرکز آموزشی حدکا برخورد کرد و در نتیجه آن چهارده عضو حدک و دو عضو حدکا کشته و حدود ۵۰ نفر زخمی شدند که تعدادی از آنها زن و کودک بودند. (مصاحبه بنیاد، ۱۲ دی ۱۳۹۹؛ وبسایت حزب دموکرات کردستان؛ خبرگزاری دفاع مقدس، ۱۸ شهریور ۱۳۹۷)

فرزین ندیمی، پژوهشگر موسسه واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک در گفت‌وگو با بنیاد عبدالرحمن برومند گفت: «طبق ادعای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تکنولوژی به کار رفته در موشک فاتح ۱۱۰ که در حمله موشکی به مقر حزب دموکرات کردستان استفاده شده، احتمالا از دقت بالایی برخوردار بود.» به نظر او درباره دلیل اصابت نکردن دو موشک دیگر به هدف معین نمی‌توان اظهارنظر دقیقی کرد و مشخص نیست که این موشک‌ها قرار بود به مراکز حزب دموکرات کردستان ایران اصابت کنند یا حزب دموکرات کردستان. (مصاحبه بنیاد برومند، ۳۱ فروردین ۱۴۰۰) 

آقای سیوان عزتی از مجروح شدن و انتقال قربانی به بیمارستانی در کویه با خبر شد و به مادرش اطلاع داد. خانم شاه‌ویسی در این باره گفت: «بخشی از بدن و کلیه‌اش ترکش خورده بود. ما هرکاری که می توانستیم برای او انجام دادیم و برایش کلیه خریدیم، اما بعد از ۱۱ روز در بیمارستان شهید شد». (مصاحبه بنیاد برومند، ۱ دی ۱۳۹۹)

آقای سیوان عزتی درباره این حمله موشکی گفت: «چندین بار از سوی ایران تهدید شده بود و گفته بودند که می خواهند به مقر حزب حمله کنند، اما من هیچگاه باور نمی‌کردم که ایران در قرن ۲۱ کشوری دیگر را بمباران کند و به خاک کشوری دیگری تجاوز کند و افرادی را در انجا بکشد.» (مصاحبه بنیاد برومند، ۲۶ بهمن ۱۳۹۹) 

آقای سیوان عزتی درباره روز حادثه گفت: «زمانی‌که خبر را شنیدم آن را جدی نگرفتم. کمی بعد دیدم که مساله جدی است و عکس‌های خونین را دیدم. با مادرم تماس گرفتم و او به من گفت که چیزی نشده است و انشالله خیر است. من در فیسبوک عکس‌های بسیار دلخراشی می‌دیدم و عکس کسی را دیدم که مانند پدرم لباس پوشیده بود. من لباس‌ها و پاهای او را به یاد داشتم. وقتی ان را دیدم مطمئن بودم که او پدرم است و بسیار ناراحت شدم. یکی می‌گفت پدرم شهید شده و دیگری تکذیب می‌کرد، تا درنهایت خبر رسید که او به سختی زخمی شده است. پدرم ۱۱ روز در کما ماند. وقتی به هوش آمده بود و اسم ما را صدا زده بود. برادرم همان روز رفته بود بیمارستان، ولی من نتوانستم به دیدارش بروم. لحظات بسیار سختی بود. موج موشک انقدر قوی بود که پدرم را به اطراف پرت کرده بود، شکمش دریده شده بود و کلیه‌هایش دچار عفونت شده بودند. حزب به بیمارستان گفته بود هر کاری لازم است برای او انجام دهید. دو دستگاه که بسیار گران‌قیمت بود برای او تهیه کردند، اما من در نهایت خبر شهادتش را در فیسبوک خواندم. » (مصاحبه بنیاد برومند، ۲۶ بهمن ۱۳۹۹) 

بعد از حمله‌ موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به ساختمان مرکزی حزب دموکرات کردستان و اعدام سه زندانی سیاسی کرد، زانیار مرادی، لقمان مرادی و رامین حسین‌پناهی، در ۱۷ شهریور ۱۳۹۷، فعالان سیاسی و مدنی و احزاب کرد از جمله حزب کومله کردستان ایران، کومله زحمتکشان کردستان، سازمان خبات کردستان ایران، حزب دموکرات کردستان ایران و حزب دموکرات کردستان برای اعتصاب سراسری فراخوانی را منتشر کردند. به دنبال این فراخوان، بازاریان در شهرهای مختلف استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و کرمانشاه مغازه‌های خود را در روز ۲۱ شهریور ۱۳۹۷ بستند. (دویچه‌وله، ۲۱ شهریور ۱۳۹۷)

واکنش مسئولان ایران 

خبر حمله موشکی ۱۷ شهریور ابتدا از رسانه‌های نیمه‌رسمیِ نزدیک به نهادهای نظامی منتشر شد. یک روز بعد از آن در ۱۸ شهریور ۱۳۹۷ سپاه پاسداران در اطلاعیه‌ای مسئولیت حمله موشک به اردوگاه حزب دموکرات کردستان را به عهده گرفت و آن را به دلیل «بی‌اعتنایی سران این گروهک‌ها به هشدارهای جدی مسئولان اقلیم کردستان عراق، مبنی بر عزم جمهوری اسلامی برای برچیدن پایگاه‌های آنان و ضرورت پایان بخشیدن به شرارت‌ها و اقدامات تجاوزکارانه و تروریستی ضد ایران اسلامی» قلمداد کرد. (خبرگزاری دفاع مقدس، ۱۸ شهریور ۱۳۹۷) بهرام قاسمی، سخنگوی وقت وزارت خارجه ایران هم این حمله را پاسخی به حمله نظامی ۳۰ تیر ۱۳۹۷ به پاسگاه مرزی که به کشته شدن تعدادی مرزبان منجر شده بود، اعلام کرد. (خبرگزاری مهر، ۱۹ شهریور ۱۳۹۷) این در حالی است که خبرگزاری رویترز در ۳۰ تیر ۱۳۹۷ به نقل از حسین خوش‌اقبال، معاون سیاسی استانداری کردستان، حمله ۳۰ تیر به پاسگاه مرزی را به پژاک نسبت داده بود. سردار محمد حسین رجبی فرمانده قرارگاه استانی شهید شهرام‌فر کردستان نیز روز ۱۷ شهریور ۱۳۹۷، یعنی روز بعد از حمله به احزاب کرد در عراق، در مصاحبه با خبرگزاری فارس تاکید کرده بود که حمله به پاسگاه مرزی و کشته شدن «۱۱ پاسدار بومی» به وسیله نیروهای محلی سپاه پاسداران با کشتن شش عضو پژاک [روز ۱۶ شهریور ۱۳۹۷] در «عملیات تعقیب با نامِ نامی حیدر کرار» پاسخ داده شد. (خبرگزاری فارس، ۱۷ شهریور ۱۳۹۷؛ رویترز، ۳۰ تیر۱۳۹۷) 

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ضمن تایید حمله موشکی ایران، آن را پاسخی به «اقدامات ناامن‌ساز» دانست. (خبرگزاری ایسنا، ۱۹ شهریور ۱۳۹۷) همچنین سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران از دولت عراق و حکومت اقلیم کردستان عراق خواست تا اعضای این حزب و احزاب مخالف ایران را به این کشور تحویل دهند یا از خاک خود اخراج کنند. (خبرگزاری ایسنا،‌ ۲۳ شهریور ۱۳۹۷) 

واکنش حزب دموکرات کردستان 

به گفته کمال کریمی، عضو دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستان در گفت‌وگو با بنیاد عبدالرحمن برومند این حزب از زمان انشعاب در سال ۱۳۸۵ عملیات نظامی در داخل ایران نداشت و اعزام پیشمرگه به داخل ایران برای فعالیت‌های تبلیغی بود. (مصاحبه بنیاد برومند، ۱۶ بهمن ۱۳۹۹) سازمان حقوق بشر هنگاو در گزارش سال ۲۰۱۶ میلادی (که دوره زمانی این تحقیق است) از فعالیت‌های نظامی میان احزاب کرد و نیروهای نظامی حکومت ایران هیچ شکلی از درگیری بین اعضای حزب دموکرات کردستان با نیروهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ثبت نکرده است. وبسایت کردستان و کرد، ارگان خبری حزب دموکرات کردستان، از کشته شدن دو نفر از اعضایش در ۱۶ شهریور ۱۳۹۵ (سپتامبر ۲۰۱۶) خبر داده بود که به منظور انجام «فعالیت سیاسی» در ایران بودند و در «تله انفجاری» گرفتار شدند. (وبسایت کردستان و کرد، ۱۷ شهریور ۱۳۹۵) 

حزب دموکرات کردستان و حزب دموکرات کردستان ایران در بیانه‌های جداگانه‌ای به حمله موشکی جمهوری اسلامی واکنش نشان دادند. دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستان، ضمن محکوم کردن حملە موشکی سپاه بە پایگاه‌های این حزب از گروه‌های سیاسی و افراد مبارز، مراکز و نهادهای بین‌المللی و افکار عمومی جهان خواست تا این حمله را محکوم کنند. این حزب در بیانیه خود تاکید کرد که محل برخورد موشک‌ها، محل دفاتر مراکز و جمعیت‌های مدنی حزب بوده است. (وبسایت حزب دموکرات کردستان، ۱۷ شهریور ۱۳۹۷) به گفته کمال کریمی، حمله تابستان ۱۳۹۷ به پاسگاهی در مریوان که بهانه حمله موشکی به مراکز حزب دموکرات کردستان بود، توسط پژاک اجرا و مسئولیت آن رسما توسط همان سازمان پذیرفته شد. ( مصاحبه بنیاد برومند، ۱۲ اسفند ۱۳۹۹؛ رادیو فرانسه، ۳۰ تیر ۱۳۹۷)

بنا به اطلاعات موجود، حزب دموکرات کردستان بعد از این حمله نیز همچنان به مذاکره با جمهوری اسلامی ادامه داد. آنها همراه با سه حزب سیاسی کرد دیگر و با وساطت یک سازمان غیردولتی نروژی در تیر ۱۳۹۸ به صورت مستقیم در حال مذاکره با جمهوری اسلامی بودند. کمال کریمی، عضو دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستانسال ۱۳۹۸ در گفت‌وگو با بنیاد عبدالرحمن برومند از توقف مذاکرات خبر داد. (دویچه وله، ۱۷ تیر ۱۳۹۸؛ مصاحبه بنیاد، ۱۶ بهمن ۱۳۹۹) 

واکنش دولت عراق و حکومت اقلیم کردستان عراق 

دولت عراق روز یکشنبه ۱۸ شهریور ۱۳۹۷ موشک‌بارانِ پایگاه‌های دو حزب مخالف کرد ایران توسط سپاه پاسداران را محکوم کرد و آن را «نقض حاکمیت» خود خواند. احمد محجوب، سخنگوی وزارت خارجه عراق، تاکید کرد: «عراق به (حفظ) امنیت کشورهای همسایه علاقه دارد و با هرگونه استفاده از خاک خود برای تهدید امنیت این کشورها مخالف است، بنابراین بغداد هرگونه نقض حاکمیت خود به واسطه بمباران هر هدفی در داخل خاک عراق بدون کسب موافقت قبلی مقام‌های عراقی را قاطعانه رد می‌کند». دولت اقلیم کردستان هم در اطلاعیه‌ای با محکوم کردن حملات هوایی سپاه پاسداران به دفاتر احزاب دموکرات، از جمهوری اسلامی و احزاب کرد ایرانی ساکن اقلیم کردستان عراق خواست این منطقه را به میدان رقابت تبدیل نکنند. فواد معصوم، رئیس جمهور عراق هم با ابراز نگرانی و تاسف خود گفت حمله ایران به اردوگاه و دفاتر حزب دموکرات در شهر کویه نقض گسترده امنیت کشور است. (رادیو فردا، ۱۸ شهریور۱۳۹۷؛ کردستان ۲۴، ۱۸ شهریور ۱۳۹۷؛ خبرگزاری ایسنا، ۱۹ و ۲۳ شهریور ۱۳۹۷)

تاثیر بر خانواده

خانم شاه‌ویسی درباره روز حادثه و کشته شدن آقای عزتی گفت: «من این روزها زمانی که آن صحنه را به یاد می آورم لرزه بر بدنم می افتد و هیچگاه نمی‌توانم به تنهایی غذا بخورم و غذا درست می کنم. استرس آن روز و این اتفاق‌ها باعث شد بارها در بیمارستان بستری شوم. کیسه صفرای من مشکل پیدا کرد. تا زمانی که همسرم زنده بود، هیچگاه به بیمارستان نرفته بودم. هر روز یه یاد او هستم. وقتی سر مزارش می روم یا با دیدن عکس‌هایش تمام خاطرات دوباره برایم زنده می‌شود. من هر روز پیاده سر مزارش می‌روم و چندین ساعت در انجا می‌نشینم. شب‌ها بسیار می‌ترسم و از ترس نمی‌توانم بخوابم. همسرم همیشه بسیار از من مراقبت می‌کرد، تا وقتی زنده بود هیچگاه احساس تنهایی نمی‌کردم ولی بعد از او زندگی برایم بسیار تلخ شده است.» (مصاحبه بنیاد برومند، ۱ دی ۱۳۹۹) 

پسر آقای عزتی در مورد کشته شدن پدرش در مصاحبه با بنیاد اظهار داشت: «شهید شدن هر انسانی که برای آزادی و میهن تلاش کند حادثه‌ای بسیار ناخوشایند است وانسان از ته دل ناراحت می‌شود. شهادت پدرم بعد از چند سال هنوز فراموش نشده و می‌توانم بگویم این رویداد خانواده ما را از بین برد، از هم پاشید. جو بسیار ناخوشایندی است و ما حتی در تصمیم‌گیری روزانه دچار مشکل هستیم. او اگرچه درس نخوانده بود، ولی همواره با تجربیاتی که داشت ما را به خوبی راهنمایی می‌کرد. مادرم تنها است ولی من نمی‌توانم به آن‌جا بروم تا مدتی کنارش باشم و به او دلگرمی بدهم. روزانه سه بار با مادرم صحبت می‌کنم، به خاطر ناراحتی او هر بار زنده می‌شوم و می‌میرم. من و خواهر و برادرهایم متاهل هستیم و این ناراحتی ما بر اعضای خانواده و رابطه‌هایمان تاثیر گذاشته است. من سعی می‌کنم با امید زندگی کنم و امیدوارم که روزی فرا برسد که آرزوهای پدرم براورده و کردستان آزاد شود و هرکسی خود را زیر پرچم کردستان ببیند و خوشحال شود». (مصاحبه بنیاد برومند، ۲۶ بهمن ۱۳۹۹) 

-----------------------

* خبرگزاری دفاع مقدس ( ۱۸ شهریور ۱۳۹۷)؛ خبرگزاری فارس (۱۷شهریور ماه ۱۳۹۷)؛ گزارش سالانه سازمان حقوق بشر هنگاو ( ۲۰۱۶)؛ رادیو فرانسه ( ۳۰ تیر ۱۳۹۷)، رادیو فردا ( ۱۸ شهریور۱۳۹۷)؛ وبسایت کردستان ۲۴( ۱۸ شهریور ۱۳۹۷)؛ آرا نیوز (۱ اردیبهشت، ۴ مهر و ۳۰ اسفند ۱۳۹۵)؛ وبسایت گیارنگ ( ۱۳ دی ۱۳۹۷)؛ خبرگزاری مهر ( ۱۹ شهریور ۱۳۹۷ ) 
** به عنوان مثال حمله اعضای پیشمرگه حزب آزاد کردستان (پاک) به رژه سربازان در ۲۹ فروردین ۱۳۹۵ (آرانیوز، ۳۱ فروردین ۱۳۹۵)، کشته شدن ۶ عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله یک فرمانده ارشد در حمله اعضای حزب دموکرات کردستان ایران در اشنویه در ۲۶ خرداد ۱۳۹۵ (روداو، ۲۷ خرداد ۱۳۹۵)، کشته شدن بیشتر از ۳۰ عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کشته و زخمی شدن ده‌ها نفر در حمله اعضای پیشمرگه حزب دموکرات کردستان ایران در ۳ مهر ۱۳۹۵ به یک مرکز بزرگ امنیتی در شهر پیرانشهر؛متعاقب دستگیری ده‌ها فعال کرد (آرا نیوز، ۴ مهر ۱۳۹۵)، کشته شدن حداقل دو نفر از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حمله گروه «عقاب‌های زاگرس» در شهر مریوان در اسفند ۱۳۹۵ (آرا نیوز،‌ ۲۹ اسفند ۱۳۹۵)
*** اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: زبان و خط رسمي و مشترك مردم ايران فارسي است‌. اسناد و مكاتبات و متون رسمي و كتب درسي بايد با اين زبان و خط باشد ولي استفاده از زبان هاي محلي و قومي در مطبوعات ورسانه‌هاي گروهي و تدريس ادبيات آنها در مدارس‌، در كنار زبان ‌فارسي آزاد است‌.
**** اصل ۱۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: مردم ايران از هر قوم و قبيله كه باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ ، نژاد، زبان و مانند اين ها سبب امتياز نخواهد بود.

تصحیح و یا تکمیل کنید