بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

مجید‌رضا رهنورد پائین‌ده

درباره

سن: ۲۳
ملیت: ايران
مذهب: احتمال قوی اسلام
وضعیت تأهل: مجرد

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۲۱ آذر ۱۴۰۱
محل: تقاطع خیابان حرعاملی و حرعاملی ۳۲، مشهد، استان خراسان/ خراسان رضوی، ايران
نحوه کشته‌شدن: حلق آویز
اتهامات: محاربه با خدا; قتل
سن در زمان ارتکاب جرم انتسابی: ۲۳

ملاحظات

مجیدرضا: «دوست ندارم بر مزارم قرآن و نماز بخوانند و گریه کنند! (برمزارم) شادی کنند! آهنگ شاد پخش کنند!»

خبر اعدام مجیدرضا رهنورد پائین‌ده، فرزند محمدجواد از وبسایت‌های خبرگزاری میزان  (۸، ۱۳ و ۲۱ آذر ۱۴۰۱) ، گویا نیوز (۲۱ آذر ۱۴۰۱)، هرانا- مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران (۸، ۱۹، ۲۱ آذر، ۳۰ دی ۱۴۰۱) ، خبرگزاری فارس (۲۷ آبان ۱۴۰۱)، یوتیوب صدای امریکا (۲۱ آذر ۱۴۰۱)، کانون حقوق بشر ایران (۸ آذر ۱۴۰۱)، خبرگزاری تسنیم (۲۸ آبان، ۸ آذر ۱۴۰۱)، ایرنا- خبرگزاری جمهوری اسلامی (۲۶، به نقل از مدیریت روابط عمومی و ارتباطات دادگستری خراسان رضوی ۲۸ آبان، ۳ آذر۱۴۰۱)، رکنا (۲۸ و ۲۹ آبان ۱۴۰۱)، ایران وایر (۲۶ آذر ۱۴۰۱) و روزنامه همدلی (۲۲ آذر ۱۴۰۱) منتشر شد.

بر اساس اطلاعات موجود، آقای رهنورد پائین‌ده، ۲۳ ساله، اهل و ساکن مشهد، ورزشکار و در یک میوه فروشی در خیابان پیروزی مشهد به کارگری مشغول بود.

پرونده‌ی آقای رهنورد پائین‌ده به قتل و مجروح کردن چند نفر در روز پنج‌شنبه ۲۶ آبان ماه ۱۴۰۱ در خیابان حر عاملی ۳۲ مشهد، در تظاهرات سراسری پاییز ۱۴۰۱ که در اعتراض به کشته شدن مهسا امینی که به بهانه «بد حجابی» در بازداشت پلیس امنیت اخلاقی آغاز شده بود، ارتباط دارد.

پیش‌زمینه اعتراضات سال ۱۴۰۱(مهسا امینی)

مرگ ژینا (مهسا) امینی، زن ۲۲ ساله کرد در بازداشت، اعتراضات سراسری دیگری را در روز ۲۵  شهریور ماه ۱۴۰۱ در ایران کلید زد. امینی روز ۲۲ شهریور به دلیل بدحجابی توسط پلیس امنیت اخلاقی تهران بازداشت و در حالی که دچار مرگ مغزی شده بود به بیمارستان منتقل شد. اعتراضات به لحاظ خشم و استیصال مردم از رفتارهای گشت ارشاد، اظهارات گمراه کننده مقامات در خصوص علت مرگ مهسا، مصونیت مسببینِ اقدامات خشونت‌آمیز علیه بازداشتیان از مجازات، و کلاً در مخالفت با حجاب اجباری، در مقابل بیمارستان آغاز شد و در شهرستان سقز واقع در استان کردستان (محل دفن مهسا)  ادامه یافت. در بدو امر، دختران جوان و زنانی که روسری‌های خود را آتش می‌زدند، و کلاً نسل جوانی که شعار «زن، زندگی، آزادی»  سر می‌داد، هدایت این اعتراضات را بر عهده داشتند، اعتراضاتی که به سرعت ویژگی ضد رژیم به خود گرفت و طی آن معترضان خواستار سرنگونی جمهوری اسلامی شدند. گستره و استمرار این اعتراضات بی‌سابقه بود. اقدامات حکومت در جمع کردن پلیس امنیت اخلاقی از خیابان‌ها و دستگیری پیشگیرانه روزنامه نگاران و فعالان سیاسی و مدنی، نتوانست مانع از تداوم اعتراضات شود. تا اواسط آذر ماه ۱۴۰۱، اعتراضات به ۱۶۴ شهر و شهرستان، از جمله در محل‌هایی که هرگز هیچگونه اعتراضی به چشم ندیده بود، تسری یافته بود. قریب به ۱۵۰ دانشگاه، دبیرستان، کسب و کار، و گروه‌های صنفی مختلف، از جمله کارکنان صنعت نفت، تجار بازار تهران ( و دیگر بازرگانان)، آموزگاران، وکلای دادگستری (که تا تاریخ ۱۲ بهمن ماه ۱۴۰۱ ، دست کم ۴۹ تن از آنان بازداشت شده بودند)، هنرمندان، ورزشکاران، و حتی پزشکان نیز به نحوی از انحاء به اعتراضات پیوستند. علی‌رغم سرکوب خشونت‌آمیز و بازداشت‌های فله‌ای، اعتراضات با شدت هرچه تمام‌تر هفته‌ها ادامه داشت (دست کم تا اواسط آذر ماه ۱۴۰۱)، و فعالیت‌های اعتراضی نیز به تناوب تا اواخر دی‌ماه، در جریان بود.

اقدامات سرکوبگرانه حکومت، قاطعانه، و با قطع متناوب شبکه تلفن و اینترنت و تلفن‌های همراه، و نیز تهدید و بازداشت اعضای خانواده‌های قربانیان، همراه بود. این مسائل چالش‌هایی جدی در امر نظارت و پیگیری اعتراضات و جمع آوری اسناد و مدارک درباره قربانیان ایجاد می‌کرد. نیروهای امنیتی با توسل به اقدامات خشونت‌آمیزِ غیرقانونی و مرگبار، و با استفاده از تپانچه، تفنگ ساچمه‌ای، و سلاح‌های جنگی با معترضان مقابله می‌کردند. آنها در بسیاری موارد سر و سینه معترضان را هدف قرار داده و از فاصله نزدیک و از پشت سر به آنان شلیک می‌کردند. نیروهای امنیتی همچنین با استفاده از تفنگ ساچمه‌ای به صورت معترضان شلیک کرده و باعث نابینایی صدها تن از آنان شدند و طبق برخی گزارشات، اندام تناسلی زنان را نیز هدف قرار دادند. در تاریخ  ۸ مهر ماه ۱۴۰۱ خونین‌ترین سرکوب این اعتراضات در شهر زاهدان واقع در استان سیستان و بلوچستان به وقوع پیوست؛ این اعتراضات در پایان نماز جمعه آغاز شده بود. تعداد تلفات آن روز بیش از ۹۰ تن گزارش شد. بسیاری از معترضان زخمی از بیم بازداشت به بیمارستان مراجعه نکردند: بنا بر گزارشات واصله، نیروهای امنیتی بسیاری از آنان را پیش و پس از درمان در بیمارستان، دستگیر کردند.

هرانا، خبرگزاری فعالان حقوق بشر گزارش داد که تا روز ۱۲ بهمن ماه ۱۴۰۱، تعداد اعتراضات به ثبت رسیده به ۱۲۶۲ مورد می‌رسید. تعداد تلفات، ۵۲۷  تن گزارش شد (شامل معترضان و رهگذران) که ۷۱ تن از آنان را کودکان تشکیل می‌دادند. در حدود ۱۹۶۰۳ تن بازداشت شده بودند (از جمله زخمیان بازداشتی) که از این میان، تعداد ۷۶۶  تن محاکمه و محکوم شدند. بیش از ۱۰۰ معترض در معرض خطر اعدام بودند؛ چهار تن از معترضان در آذر ماه و دی ماه ۱۴۰۱، بدون رعایت معیارهای حداقلی دادرسی عادلانه، اعدام شدند. مقامات همچنین ادعا کردند تعداد ۷۰ نفر از نیروهای حکومتی نیز جان باخته‌اند اگرچه گزارشات موثق خانواده‌های معترضان کشته شده حاکی از آن است که مقامات به آنها فشار آورده‌اند که هویت عزیزان خود را به دروغ در زمره این نیروها به ثبت برسانند. معترضان، گروه‌های حقوق بشری و رسانه‌ها، موارد متعدد ضرب و شتم، شکنجه (از جمله اجبار افراد به اعتراف)، و تجاوز جنسی به بازداشت‌شدگان را گزارش کرده‌اند. این افراد در خلال بازجویی از دسترسی به وکیل مدافع محروم بوده و از اعترافات آنان در دادگاه به عنوان ادله اثبات جرم، استفاده شده است.

حمایت عمومی و همبستگی جهانیان با معترضان نیز بی‌سابقه بوده است (هشتگ #مهساامینی به زبان‌های فارسی و انگلیسی رکورد‌های جهانی را شکست) و در تاریخ ۳ آذر ماه ۱۴۰۱، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای تصویب کرد و طی آن خواستار تشکیل یک کمیته حقیقت یاب شد «که مستقلاً و به طور جامع، در خصوص ادعاهای نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران در رابطه با اعتراضاتی که در روز ۲۵  شهریور ماه ۱۴۰۱ آغاز شد تحقیق کند، بالاخص درباره نقض حقوق زنان و کودکان.»

دستگیری و بازداشت

به گزارش رسانه‌های رسمی و امنیتی، آقای رهنورد پائین‌ده به همراه ۳ تبعه خارجی در ۲۸ آبان ۱۴۰۱ در حالی که قصد فرار از کشور را داشت، توسط نیروی امنیتی در استان سمنان (در چند خبر در شهر سمنان) دستگیر شد. (خبرگزاری میزان- ۱۳ آذر ۱۴۰۱) در صورتی که رئیس دادگستری خراسان، خبر دستگیری آقا رهنورد پائین‌ده را به همراه چهار نفر دیگر در سمنان اعلام می‌کند. 

بر اساس اطلاعات موجود، ماموران امنیتی در ساعات اولیه پس از دستگیری آقای رهنورد پائین‌ده به محل سکونت او حمله کردند: «در ساعات اولیه پس از بازداشت مجیدرضا، نیروهای امنیتی به محل سکونت خانواده‌اش در خیابان حر عاملی مشهد هجوم بردند و ضمن شکستن در، پنجره و شیشه‌های منزل و ضبط وسایل شخصی او، اقدام به شعار نویسی و گذاشتن بلوک‌های بتونی در مقابل این محل و هم چنین برخی مغازه‌های اطراف آن کرده بودند. همزمان فیلم‌های دوربین مداربسته تمام مغازه‌های اطراف را جمع آوری کردند. تعداد زیادی از کسبه محل نیز برای مدتی بازداشت شده بودند.» (عکس و هرانا- ۳۰ دی ۱۴۰۱)

هواداران حکومت هم بارها به محل سکونت آقای رهنورد پائین‌ده حمله کردند و با ایجاد رعب و وحشت، باعث آزار خانواده و ساکنین ساختمان شدند. خانواده وی به دلیل این فشارها و تهدید نیروهای امنیتی «لباس شخصی‌ها» و افرادی که خود را «بسیجیان محل» معرفی میکردند، مجبور به ترک منزلشان شدند و تا مدتی امکان بازگشت به منزل خود را نداشتند. (هرانا- ۳۰ دی ۱۴۰۱)

آقای رهنورد پائین‌ده در دوران بازداشت مورد شکنجه و ضرب و شتم قرار گرفت. به گفته یک منبع مطلع به هرانا: «با اینکه مجیدرضا از لحاظ جسمی فردی تنومند و قوی هیکل بود اما طوری او را شکنجه کرده بودند که در سلول از درد به خودش می‌پیچید و ناله می‌کرد. هرانا همچنین به شواهدی دست یافته بود که نشان می‌داد مجیدرضا رهنورد در دوران بازداشت کوتاه مدت به شدت از سوی عوامل وابسته به نهاد اطلاعات سپاه خراسان رضوی مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود. (هرانا- ۳۰ دی ۱۴۰۱) 

در مصاحبه‌ای که توسط رسانه‌های رسمی و امنیتی از آقای رهنورد پائین‌ده بعد از دستگیری وی انتشار یافت. او با دستی تا آرنج در گچ، با چشم بند، پابند و با ظاهری که  آثار ضرب و شتم وی در آن آشکار است، می‌گوید: «از لحاظ روانی، روحی حال خوبی نداشتم، مساعدی نداشتم» و در جواب سوال چرا حالت بد بود؟ می‌گوید: «خبرهای ناگوار و ناجور فضای مجازی، مرگ و میر و شلوغی‌ها. اتفاق‌های بدی که واسه هم وطن‌ها افتاده درگیری بین مامورین و مردم.» مصاحبه او کامل نیست مصاحبه او کامل نیست و ۹ بار قطع شده است. (یوتیوب صدای امریکا - ۲۱ آذر ۱۴۰۱)

آقای رهنورد پائین‌ده ۲۳ روز در بازداشت بود.

دادگاه

دادگاه انقلاب اسلامی مشهد، در روز ۸ آذر ماه ۱۴۰۱ به پرونده‌ی آقای رهنورد پائین‌ده ۱۰ روز پس از بازداشت وی تشکیل شد. در این دادگاه قاضی سید هادی منصوری، قاضی قناد بعنوان نماینده دادستان، ۲ مستشار، وکلای شاکیان، برخی از اعضای خانواده مقتولین و وکیل تسخیری متهم حضور داشتند. (خبرگزاری‌های تسنیم و میزان) پس از اظهارات نماینده دادستان «‌کلیپی از فعالیت‌های خیرخواهانه و جهادی ۲ شهید مدافع امنیت که در کمک به مردم در مناطق مختلف صورت گرفته بود در صحن علنی دادگاه پخش شد.» (خبرگزاری نسیم) همچنین به گفته نماینده دادستان پزشکی قانونی وضعیت سلامت روحی متهم را در هنگام وقوع جرم تایید کرده است.

از جلسات دادگاه آقای رهنورد پائین‌ده فیلم‌های کوتاه و مقطع در رسانه‌ها انتشار یافت. در این دادگاه شاهدان از جمله کسبه خیابان حر عاملی، مجروحان روز حادثه و خانواده مقتولین شهادت دادند، اما اشاره‌ای به شهودی که به نفع آقای رهنورد پائین‌ده حرف بزنند، نشده است.

اتهامات

دادگاه انقلاب اسلامی مشهد اتهام آقای رهنورد پائین‌ده «محاربه از طریق کشیدن سلاح سرد از نوع چاقو به قصد جان مردم» عنوان کرد. در عصر روز ۲۶ آبان در منطقه چهارراه حر عاملی مشهد تعدادی دست به اعتراض زدند و بر أساس رسانه‌های رسمی و امنیتی، معترضین با حمله به کسبه و بازاریان سعی در مجبور کردن آنها برای اعتصاب و بستن مغازه‌ها را داشتند که بعد از مخالفت آنها به سوی مردم حمله کردند و در این حادثه دو نفر از ماموران بسیج کشته و سه نفر زخمی شدند. (ایرنا و خبرگزاری فارس و خبرگزاری میزان)

اظهارات شاهدین بیشتر حول ارعاب و ترسیدن مردم بود: «در روز حادثه پس از آنکه متهم، ۲ تن از دوستان‌مان را به شهادت رساند؛ در حال فرار نیز هر فرد دیگری را که سر راهش قرار داشت با چاقو می زد و سپس متواری شد در حالی که مردم همه دچار وحشت شده و ترسیده بودند و مغازه‌دارها از ترس و وحشت به وجود آمده توسط متهم؛ فروشگاه‌های خود را تعطیل کردند.» شاهد دیگری گفت: «ترس را در چشم مردم می‌دیدم.» و شاهد دیگری با تاکید اینکه متهم باید به اشد مجازات برسد، گفت: «من و افرادی که در صحنه حضور داشتند وحشت کرده بودیم. از آن روز به بعد دخترانم شب‌ها کابوس می‌بینند.» و شاهد عینی دیگری می‌کوید: «آن روز من ترس را در چشمان مردم می‌دیدم. چند خانم که فرزندانشان همراهشان بود، جیغ می‌زدند و فریاد می‌کشیدند.» شاهد دیگری گفت: «آن روز دیدم که متهم روی بدن یکی از شهدای خیابان حرعاملی نشسته و به شدت در حال ضربه زدن با چاقو به این جوان است و مردم وحشت زده در حال داد و فریاد ناشی از ترس هستند.» یک از کشبه خیابان حر عاملی نیز شهادت داد: «بعد از این اتفاق مردم دیگر رغبتی به حضور در این خیابان را ندارند و کسبه با مشکلات متعددی مواجه هستند و ما از این موضوع بسیار ناراحت هستیم، مخصوصا اینکه انگار کسی جرات نمی‌کند با بچه کوچک از این منطقه عبور کند چرا که مردم هنوز نگرانند و ترسیده‌اند.» (خبرگزاری میزان- ۲۱ آذر ۱۴۰۱)

 در شرایطی که حداقل تضمین‌های دادرسی رعایت نمی شود و متهمان از یک محاکمه منصفانه محرومند، صحت جرایمی که به آنها نسبت داده می شود مسلم و قطعی نیست. 

مدارک و شواهد

مدارک علیه آقای رهنورد پائین‌ده «اقرار صریح متهم، مستندات متقن، گزارش آگاهی خراسان رضوی، گزارش‌های امنیتی، دست نوشته متهم، شکایت اولیای دم، شهادت مجروحین، شهادت شاهدین، درخواست‌ مکرر کسبه و اهالی محل مبنی بر مجازات متهم، تماس‌های مکرر شهروندان مبنی بر احساس ناامنی که دلالت بر ایجاد رعب و وحشت عمومی دارد و سابقه کیفری متهم، عنوان شد.» (خبرگزاری میزان- ۲۱ آذر ۱۴۰۱)

 سازمانهای بین المللی حقوق بشر بارها دولت جمهوری اسلامی ایران را به خاطر اعمال سیستماتیک شکنجه‌های شدید و استفاده از سلولهای انفرادی جهت گرفتن اعتراف از زندانیان محکوم کرده‌اند و صحت اعترافاتی که تحت فشار از متهمان گرفته شده است را مورد پرسش قرار داده‌اند.

دفاعیات

از دفاعیات آقای رهنورد پائین‌ده در دادگاه اطلاع دقیقی در دست نیست. گزارش رسانه‌های رسمی ایران تنها به قبول مسئولیت و اظهار پشیمانی او اشاره کرده است.

به گفته یک منبع مطلع، به آقای رهنورد پائین‌ده در دادگاه حق دفاع از خود داده نشد: «مجیدرضا امکان اخذ وکیل تعیینی نداشته و در دادگاه همه چیز را از قبل برای محکوم کردنش محیا کرده بودند. حتی به او حق دفاع از خودش را هم ندادند.» (هرانا- ۲۱ آذر ۱۴۰۱) به نظر می‌آید که وکیل تسخیری آقای رهنورد پائین‌ده دفاع موثری از موکلش نکرده است. به گزارش رسانه‌های رسمی او به تفضیل از موکل خود دفاع کرد اما فقط چند جمله از حرفهای او انتشار یافته است. او در دادگاه گفت: «موکل در آن روز به دلایل مختلف شرایط روحی مناسبی نداشته؛ چاقو را در آستین خود پنهان می‌کند. چاقو حدود ۳۰ سانتی متر بوده است. در این پرونده آنچه مسلم است این است که متهم ۲ نفر را به شهادت رسانده و ۴ نفر دیگر را مجروح کرده است.» و یا در برابر وکیل مدافع اولیای دم که عنوان کردند، «متهم با قصد قبلی به دنبال انتقام‌جویی از نیروهای مردمی و بسیجیان بوده» مطرح کرد، «متهم با چاقوی آشپزخانه این اقدام را انجام داده است.» (خبرگزاری میزان- ۸ آذر ۱۴۰۱)

اعترافات مورد استناد دادگاه بدون حضور وکیل و پس از ضرب و شتم آقای رهنورد پائین‌ده اخذ شده است.

آقای رهنورد پائین‌ده پس از دستگیری با دستی که تا آرنج در گچ است، با چشم بند، پابند و با ظاهری که  آثار ضرب و شتم وی در آن آشکار است، می‌گوید: «از لحاظ روانی، روحی حال خوبی نداشتم، مساعدی نداشتم» و در جواب سوال چرا حالت بد بود؟ می‌گوید: «خبرهای ناگوار و ناجور فضای مجازی، مرگ و میر و شلوغی‌ها. اتفاق‌های بدی که واسه هم وطن‌ها افتاده درگیری بین مامورین و مردم.» مصاحبه او کامل نیست و ۹ بار قطع شده است. (یوتیوب صدای امریکا - ۲۱ آذر ۱۴۰۱)

دست نوشته‌ی آقای رهنورد پائین‌ده که قبل از وقوع ماجرا نوشته شده بود، نیز علیه او استفاده شد. نماینده دادستان در این باره گفت: «متهم به شدت متاثر از فضای مجازی بوده و از مدتی قبل دست نوشته‌ای تنظیم کرده و در بخش‌هایی از آن با دست خط خود مطالبی با این مضمون نوشته که پس از مرگ برایم قرآن نخوانید، گریه نکنید و مشروب بخورید.» (خبرگزاری میزان- ۸ آذر ۱۴۰۱)

در تصاویر ویدئوی منتشر شده توسط نهادهای امنیتی که ادعا شده از دوربین‌های مدار بسته حوالی وقوع حادثه گردآوری شده، صورت ضارب مشخص نیست.

نماینده دادستان، کلیپ‌هایی را در دادگاه نشان داد که به واقعه روز پنج‌شنبه ۲۶ آبان ماه ۱۴۰۱ در خیابان حر عاملی مشهد ارتباط مستقیم نداشتند. بنا به توصیف خبرگزاری قوه قضاییه، این کلیپ‌ها: «حاوی حمله به کلانتری، آتش زدن مامور نیروی انتظامی، تعرض به شهروندان، ایجاد راه بندان، پرتاب مواد آتش‌زا از جمله کوکتل مولوتف، آتش زدن وسایل نقلیه خصوصی و دولتی و وارد کردن خسارت به اموال بیت المال، و اقدامات اغتشاشگران بود که پس از ارتکاب جرم علیه اشخاص، اموال عمومی و خصوصی توسط خود آنها برای پخش در فضای مجازی و ارسال به شبکه‌های معاند خارجی تهیه شده بود.» (خبرگزاری تسنیم ۸ آذر ۱۴۰۱)

به گفته فرماندار مشهد: «تعدادی از اراذل و عوامل آشوبگر با تهدید و ارعاب قصد تعطیلی کسبه این محل را داشتند.» در ادامه افزود: «یکی از این عناصر با چاقو به پنج بسیجی که دورتر از محل درگیری عوامل انتظامی ایستاده بودند به صورت ناگهانی حمله کرده و ۲ نفر را شهید و سه نفر را زخمی کرد.» (ایرنا- ۲۶ آبان ۱۴۰۱)

اما در خبرگزاری دیگر تعداد کسانی که به ماموران حمله کردند، بیشتر از یک نفر عنوان کرد: «پس از حضور پلیس اغتشاشگران متفرق شدند اما تعدادی از عناصر آشوبگر با چاقو به پنج بسیجی که دورتر از محل درگیری عوامل انتظامی ایستاده بودند، به صورت ناگهانی حمله کرده و بسیجیان مدافع امنیت حسین زینال‌زاده و دانیال رضازاده را شهید و سه نفر را هم زخمی کردند.» (خبرگزاری حوزه)

حکم

دادگاه انقلاب اسلامی مشهد، آقای مجیدرضا رهنورد پایین‌ده را به جرم «محاربه» به اعدام محکوم کرد. این حکم توسط دیوان عالی کشور تایید شد.

آقای رهنورد پایین‌ده در سحرگاه روز دوشنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۱ با حضور جمعی از مردم در ملاعام با جرثقیل در شهر مشهد به دار آویخته شد.

آقای رهنورد پایین‌ده ۱۳ روز پس از جلسه اول دادگاه به دار آویخته شده است و طی شدن فرایند فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور طی ۱۲ روز انجام شده است.

بنابر اطلاعات منابعی خانواده رهنورد پایین‌ده شب از قبل اعدام وی با او ملاقات داشتند اما خبری مبنی بر اعدام فرزندشان به آنها داده نشد. حکم اعدام بدون حضور خانواده اجرا شد. فقط عده‌ای خاصی به مراسم دعوت شده بودند.

در مراسم سوگواری آقای رهنورد پایین‌ده در عصر دوشنبه ۲۱ آذر ماه که در منزل یکی از بستگان وی برگزار شد، ماموران امنیتی به خانواده وی فشار آوردند و بیش از ۱۵۰ نفر از کسانی را که قصد شرکت در مراسم سوگواری او را داشتند بازداشت کردند.

در مراسم چهلم آقای رهنورد پایین‌ده، کماکان خانواده وی تحت فشار ماموران امنیتی بودند و در گورستان بهشت رضا از هر گونه تجمع در حوالی آرامگاه وی ممانعت به عمل آوردند. ماموران بیش از ۱۲۰ تن از کسانی را که قصد شرکت در این مراسم را داشتند، بازداشت کردند و ساعاتی پس از دستگیری آزاد شدند.

تصحیح و یا تکمیل کنید