حاضر نشد برای حفظ جانش، دینش را انکار کند.

خبر اعدام فراقضایی آقای بهمن عاطفی ‌افوسی، فرزند جمیله و باقر، به همراه برادرش عزت‌الله و سه نفر دیگر، از مصاحبه‌های بنیاد عبدالرحمن برومند با نوه برادر قربانی در روزهای ۲۸ اسفند ۱۳۹۰، ۲۵ خرداد و ۲ مهر ۱۳۹۷ گردآوری شده است. اطلاعات تکمیلی هم از این مصاحبه‌ها به‌دست آمده است: مصاحبه‌ بنیاد عبدالرحمن برومند با یک فرد مطلع، از اهالی سابق روستای افوس (۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۷)، مدارک و اسناد موجود در بنیاد عبدالرحمن برومند شامل خبرنامه جامعه بهائی، دادنامه‌ صادر شده از سوی دادگاه انقلاب اسلامی ویژه‌ رسیدگی به پرونده‌های موضوع فرمان ۱۶/۶/۱۳۶۸ در تاریخ ۱۴ مهر ۱۳۷۳ و وب‌سایت خانه اسناد بهائی‌ستیزی در ایران.

آقای عاطفی یکی از ٢٠۶ نفری است که نامش در گزارش سال ١٩٩٩ جامعه‌ جهانی بهائی منتشر شد. عنوان این گزارش «طرح مخفیانه‌ ایران برای نابودی یک جامعه‌ مذهبی» است که در آن به آزار اعضای جامعه‌ بهائیان ایران توسط جمهوری اسلامی اشاره شده و فهرستی از بهائیانی را شامل می‌شود که از سال ١٣۵٧ در ایران کشته شده‌اند.

آقای عاطفی روز ۲۱ مرداد ۱۳۲۶ در روستای افوس، از توابع فریدن (اصفهان) به دنیا آمد. او کشاورز بود و به دلیل شغلش و نیز حسن شهرتی که به خاطر درستکاری و راستگویی داشت، نه‌تنها در روستای محل زندگی، بلکه در روستاهای اطراف هم فردی شناخته‌شده و خوش‌نام بود. آقای عاطفی تحصیلات ابتدایی داشت، متاهل بود و چهار فرزند داشت که در زمان دستگیری بزرگترین آنها ۱۴ ساله و کوچکترین‌شان ۱۴ ماهه بودند.

او بهائی بود و هیچگونه فعالیت سیاسی نداشت. اذیت و آزار بهائیان در منطقه‌ کار و سکونت آقای عاطفی سابقه‌ای طولانی داشت. یکی از اقوام او پیش از انقلاب، به تحریک برخی روحانیون به دست عده‌ای از اهالی افوس به قتل رسیده بود. در سال‌های اخیر (مصاحبه سال ۱۳۹۰ انجام شد) بسیاری از مردم روستا از رفتارشان در زمان دستگیری و اعدام بهائیان روستا اظهار پشیمانی و با بازماندگان قربانیان ابراز همدردی کردند. آنها پشیمان شده‌اند که چرا آن زمان با مقامات حکومت جمهوری اسلامی همراهی کرده و با این اعدام‌ها مخالفت نکرده بودند. (مصاحبه‌ی بنیاد برومند با نوه برادر قربانی)

آقای عاطفی به دلیل شغلش و نیز حسن شهرتی که به خاطر درستکاری و راستگویی داشت، نه تنها در روستای محل زندگی، بلکه در روستاهای اطراف هم فردی شناخته شده و خوشنام بود.

وضعیت بهائیان در روستای افوس

یک فرد مطلع که از ساکنان سابق شهر افوس در اصفهان است، در مصاحبه با بنیاد برومند تعداد افراد بهائی که پیش از انقلاب در شهر افوس زندگی می‌کردند را حدود ۱۰۰ نفر تخمین می‌زند. به گفته او حدود ۱۳ خانواده‌ی بهایی در شهر افوس ساکن بودند که همگی آنها در فاصله‌ کوتاهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از شهر رانده شدند. با پیروزی انقلاب اسلامی حکم دستگیری اعضای محفل بهائیان* شهر افوس صادر شد و ۹ عضو محفل به همراه خانواده‌هایشان از ترس دستگیری، آزار و اذیت و اعدام از شهر خارج شدند. با خروج بهائیان از شهر، اموال، خانه‌ها و زمین‌های کشاورزی آنها مصادره شد و بهائیان افوس دیگر دلیلی برای بازگشت به زادگاهشان نداشتند.

وضعیت بهائیان در جمهوری اسلامی

جمهوری اسلامی جامعه بهائیان ایران را (که با حدود سیصد هزار عضو در سال ۱٣۵٧**، یکی از پر‌شمارترین اقلیت‌های مذهبی کشور است) به صورت مداوم و سیستماتیک تحت آزار و سرکوب قرار می‌دهد و بهائیان را از اساسی‌ترین حقوق بشر محروم کرده است. قانون اساسی دین بهائی را به رسمیت نمی‌شناسد و مقامات کشور این دین را الحادی تلقی می‌کنند. در نتیجه بهائیان از حقوق رسمی یک اقلیت مذهبی برخوردار نیستند. آنها نمی‌توانند مذهب‌شان را آشکار کنند یا مراسم مذهبی خود را به جا آورند. آنان از هرگونه فعالیت در عرصه عمومی منع شده‌اند و از حق تحصیل در دانشگاه‌ها و حق اشتغال در ادارات دولتی یا وابسته به دولت محرومند. ***

حدود ۱۳ خانواده‌ی بهایی در شهر افوس ساکن بودند که همگی آنها در فاصله‌ی کمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از شهر رانده شدند.

دستگیری و بازداشت

آقای عاطفی روز ٢۵ تیر ١٣۶٠ توسط چند پاسدار و بدون ارائه‌ی حکمِ بازداشت، دستگیر شد. به گفته‌ی مصاحبه‌شونده، ماموران درباره‌ علت بازداشت چیزی نگفتند، اما آشکار بود که آقای عاطفی به دلیل بهائی بودن دستگیر شد.

کمی پس از این دستگیری، مأموران برادر آقای عاطفی را هم دستگیر کردند. هر دو نفر به مدت بیش از ۵۰  روز در زندانِ داران، واقع در١۵۰ کیلومتری جنوب اصفهان بازداشت بودند و در تمام این مدت به وکیل دسترسی نداشتند.

دادگاه

بنابر اطلاعات موجود، هیچ دادگاهی برای رسیدگی به اتهامات آقای عاطفی تشکیل نشد و اعضای خانواده از تشکیل احتمالی دادگاه اطلاعی ندارند. آقای عاطفی نیز در ملاقات‌هایش با اعضای خانواده، هرگز اشاره‌ای به این موضوع نکرده بود.

اتهامات

بنابر اظهار مصاحبه‌شوندگان، آقای عاطفی اتهامی جز «بهائی بودن» نداشت.

برادر آقای عاطفی در آخرین ملاقات به خانواده‌اش گفته بود که «یک نامه به دادستان نوشتم و پرسیدم ما را به چه جرمی دستگیر و زندانی کرده‌اید؟ دادستان هم جواب داده بود تا وقتی که بهائی هستید در زندان خواهید ماند». یکی از ماموران زندان هم در پاسخ به یکی از اقوام آقای عاطفی که پرسیده بود آقایان عاطفی به چه جرمی دستگیر و زندانی شده بودند؟ گفته بود: «جرمشان این بود که کافر بودند».

در شرایطی که حداقل تضمین‌های دادرسی رعایت نمی شود و متهمان از محاکمه‌ منصفانه محرومند، صحت جرایمی که به آنها نسبت داده می شود مسلم و قطعی نیست.

آقای عاطفی اتهامی جز «بهائی بودن» نداشت.

مدارک و شواهد

در گزارش این اعدام نشانی از مدارک ارائه شده علیه آقای عاطفی در دست نیست.

دفاعیات

از دفاعیات آقای عاطفی اطلاعی در دست نیست. به گفته مصاحبه‌شوندگان، آقای عاطفی خود را مجرم نمی‌دانست. قبل از دستگیری، زمانی که برخی از اعضای فامیل‌ و دوستان‌شان که احساس خطر کرده بودند، به او و برادرش گفته بودند اوضاع خراب است و بهتر است فرار کنید، هر دو پاسخ داده بودند: «ما که کاری نکردیم. برای چه فرار کنیم؟»

بنا به اظهارات نمایندگان جامعه بهائیان، باورهای مذهبی دلیل اصلی بازداشت و دادگاهی شدن پیروان مذهب بهائی است. اطلاعاتی که این نمایندگان در مورد هم‌کیشان خود کسب کرده‌اند، حاکی از این است که معمولا درخواست متهمان برای مطالعه پرونده رد می‌شود و اگرچه متهمان طبق قانون حق دارند وکیل داشته باشند، اما وکلای دادگستری تحت فشارند تا موکل بهایی نپذیرند.

نمایندگان جامعه بهائیان اتهام‌هایی مانند فعالیت سیاسی ضدانقلابی یا جاسوسی را که همواره در دادگاه‌ها به بهائیان وارد می شود تکذیب و یادآوری می‌کنند که اصول اساسی دین‌شان، وفاداری به حکومت و فرمانبرداری از آن را تکلیف شمرده و آ‌‌نها را از هرگونه دخالت در امور سیاسی منع می‌کند. این منابع اضافه می‌کنند که جاسوسی برای اسرائیل نیز اتهامی بی‌اساس است که به خاطر استقرار مرکز جهانی بهائیان در اسرائیل به بهائیان ایران وارد می‌شود. حال آن که این مرکز سال‌ها قبل از تأسیس دولت اسرائیل دراواخر قرن نوزدهم میلادی در آن‌ جا دایر شد.

حکم

از جزئیات حکم صادر شده علیه آقای عاطفی اطلاعی در دست نیست.

ماموران زندان اندکی بعد از خروج آقای عاطفی و برادرش و سه زندانی بهائی دیگر از زندانِ داران، از پشت‌ به آنها شلیک کردند.

کشته شدن آقای بهمن عاطفی افوسی

به گفته مصاحبه‌شوندگان، ماموران زندان در سپیده‌دمِ ٢٠ شهریور ۱۳۶۰ به آقای بهمن عاطفی افوسی، برادرش عزت‌الله عاطفی افوسی و سه زندانی بهائی دیگر به نام‌های عطاالله روحانی، احمد رضوانی و گشتاسب ثابت راسخ گفتند که آزاد شده‌اند و می‌توانند بروند. اندکی بعد از خروج آنها از زندانِ داران، ماموران از پشت به آنها شلیک کردند. مقامات در روستا شایع کردند که این افراد چون قصد داشتند از زندان فرار کنند، اعدام شدند.

مسئولان زندان اجساد آقای عاطفی و برادرش را در نایلونی که سر و ته آن را بسته بودند قرار دادند و یکی از پسران آقای عزت‌الله عاطفی را مجبور کردند برای دفن پیکر آنها قبر حفر کند. بنا بر اظهار فرزند آقای عزت‌الله عاطفی «از جنازه‌ها فقط صورت‌شان سالم مانده بود و بدن‌شان کاملا آش و لاش بود». به خانواده‌ آقای عاطفی حتی اجازه شستن اجساد هم نداده نشد و به ناچار جنازه‌ها در همان کیسه‌های نایلونی و بدون انجام مراسم مذهبی دفن شدند. هم‌اکنون محل دفن جنازه‌ها در زیر جاده‌ای که بعدها ساخته شد، ناپدید شده است.

به عقیده‌ مصاحبه‌شوندگان، اگر آقای عاطفی ابراز کرده بود که مسلمان است آزاد شده بود. اما آقای عاطفی و برادرش، حاضر نشدند برای حفظ جان‌شان دین خود را انکار کنند.

به دستور مقامات قضائی، تمام اموال آقای عاطفی مصادره و به یکی از فرزندانش که مسلمان شده بود، واگذار شد.**** (دادنامه‌ی مورخ ۱۴ مهر ۱۳۷۳)

_____________________________

*  در دیانت بهائی، وظایف اداری جامعه -که در ادیان دیگر به‌ طور سنتی در حوزه‌ مسئولیت روحانیون قرار دارد- از طریق «محافل روحانی» انجام می‌شود. محافل روحانی، شوراهایی ۹ نفره هستند که اعضای آن هر سال از طریق انتخابات برگزیده می‌شوند و اداره‌ی امور جامعه‌ بهائی را در دو سطح «محلی» و «ملی» بر عهده دارند.

* «مرگ تدریجی بهائیان ایران» نوشته ریچارد ن. اوستلینگ، مجله تایم به تاریخ ٢۰ فوریه ۱٩٨۴؛ و «تضییقات بهائیان ایران ۱۹٨۴־۱٨۴۴» نوشته داگلاس مارتین، پژوهش بهائی جلد ١٣/١۲ چاپ سال ۱۹٨۴، ص ۳. تعداد جمعیت فعلی بهائیان در ایران مشخص نیست.

** در قوانین کیفری ایران هیچ حقی برای بهائیان پیش‌بینی نشده است و آنان همواره در معرض سوء استفاده و اعمال خشونت قرار دارند. چنانچه قربانی آزار و حمله شوند، سرکوب شوند یا به قتل برسند، دادگاهی برای آنها حق تظلم و دادخواهی قائل نیست. مقامات قضایی ایران با استناد به فتوا‌ی بعضی مراجع تقلید که به موازات مجلس از منابع قانون‌گذاری محسوب می‌شوند، بهائیان را در زمره‌ مرتدین که تحت حمایت قانون نیستند قرار می‌دهند.  یکی از این مراجع، آیت الله روح الله خمینی است که برای جرم ارتداد حکم اعدام تعیین و اعلام کرده است که یک مسلمان نباید به جرم کشتن مرتد اعدام شود.

قوانینی که بهائیان را از شرکت در هرگونه فعالیت در عرصه عمومی منع می‌کند به زندگی حرفه‌ای، اجتماعی و اقتصادی آنها صدمه می‌زند.  بلا فاصله پس از پیروزی انقلاب، وزارت کار جمهوری اسلامی دستور داد که افراد وابسته به «فرق منحرف» و یا اعضای سازمان‌هایی که به زعم مسلمین پیرو «مکاتب الحادی» هستند یا در اساسنامه خود وحی و ادیان توحیدی را نفی می‌کنند، باید از همه مشاغل دولتی برکنار شوند. از سوی دیگر، ضرورت اعلام مذهب، در درخواستنامه‌ها، فرم‌ها و مدارک رسمی (که اخیرا در بعضی موارد، تحت فشار بین‌المللی، حذف شده است)، آزادی بهائیان را محدود کرده و آنها را از فرصت‌های موجود در همه ابعاد زندگی خصوصی از جمله ازدواج، طلاق، ارث، راه‌یابی به دانشگاه و سفر محروم می‌کند.

در عمل از سال ١٣۵٨ تا کنون هزاران بهائی شغل، مقرری و حقوق بازنشستگی، اموال، کسب و کار و امکان تحصیل را از دست داده‌اند. مقامات جمهوری اسلامی با انحلال تشکیلات بهائیان، آنها را از حق گردهم‌آیی، انتخاب و اداره مؤسسات دینی خود در سطح منطقه‌ای و ملی محروم کرده‌اند.  پس از وقوع انقلاب اسلامی حداقل ۲۰۰ بهائی اعدام شده و تعداد زیادی از آنها زندانی و تحت شکنجه و فشار قرار گرفته‌اند تا شاید از دین خود بازگردند و به اجبار مسلمان شوند.

به سبب اعتراض‌های شدید بین‌المللی به آزار و سرکوب این اقلیت مذهبی غیرسیاسی و آرام، مقامات دولت ایران در بیشتر اوقات علت اصلی فشار و اعدام بهائیان را پنهان و ادعا می‌کنند که این افراد به اتهاماتی نظیر «فعالیت‌های ضد انقلابی»، «حمایت از رژیم سابق»، «جاسوسی برای صهیونیسم» و «فحشا، زنا و فساد اخلاقی» محکوم و مجازات می‌شوند.

**** ماده‌ی ۸۸۱ مکرر از قانون مدنی: «کافر از مسلم ارث نمی‌برد و اگر در بین ورثه‌ متوفای کافر، مسلم باشد، وراث کافر ارث نمی‌برند. اگرچه از لحاظ طبقه و درجه مقدم بر‌ مسلم باشند».