حاضر نشد برای حفظ جانش، دینش را انکار کند.

خبر اعدام فراقضایی آقای عزت‌الله عاطفی ‌افوسی فرزند جمیله و باقر، به همراه برادرش بهمن و سه نفر دیگر، از مصاحبه‌های بنیاد عبدالرحمن برومند با نوه قربانی در تاریخ‌های ۲۸ اسفند ۱۳۹۰، ۲۵ خرداد و ۲ مهر ۱۳۹۷ گردآوری شده است. اطلاعات تکمیلی هم از این منابع به‌دست آمده است: مصاحبه بنیاد عبدالرحمن برومند با یک فرد مطلع از اهالی سابق روستای افوس (۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۷)، مدارک و اسناد موجود در بنیاد عبدالرحمن برومند شامل خبرنامه جامعه بهائی و دادنامه صادر شده از سوی دادگاه انقلاب اسلامی ویژه رسیدگی به پرونده‌های موضوع فرمان ۱۶/۶/۱۳۶۸ در تاریخ ۱۴ مهر ۱۳۷۳.

آقای عاطفی یکی از ٢٠۶ نفری است که نامش در گزارش سال ١٩٩٩ جامعه جهانی بهائی منتشر شد. عنوان این گزارش «طرح مخفیانه ایران برای نابودی یک جامعه مذهبی» است که در آن به آزار اعضای جامعه بهائیان ایران توسط جمهوری اسلامی اشاره شده و فهرستی از بهائیانی که از سال ١٣۵٧ در ایران کشته شده‌اند را شامل می‌شود.

آقای عاطفی در سال ۱۳۰۶ در روستای افوس از توابع فریدن (اصفهان) به دنیا آمد. شغل اصلی او کشاورزی بود و به صورت فصلی به رنگ‌رزی نخ‌ قالی می‌پرداخت. به دلیل شغلش و نیز حسن شهرتی که به خاطر درستکاری و راستگویی داشت، نه‌تنها در روستای محل زندگی، بلکه در روستاهای اطراف هم فردی شناخته‌شده و خوش‌نام بود. با اینکه هرگز به مدرسه نرفته بود، خواندن و نوشتن را آموخته بود، متاهل و هفت فرزند داشت.

آقای عاطفی بهائی بود و هیچگونه فعالیت سیاسی نداشت. اذیت و آزار بهائیان در منطقه کار و سکونت آقای عاطفی سابقه‌ای طولانی داشت. یکی از اقوام او پیش از انقلاب، به تحریک برخی روحانیون به دست عده‌ای از اهالی افوس به قتل رسیده بود. در دهه ۱۳۸۰ بسیاری از مردم روستا از رفتارشان در زمان دستگیری و اعدام بهائیان روستا اظهار پشیمانی و با بازماندگان قربانیان ابراز همدردی کردند. اهالی روستا از همراهی با مقامات جمهوری اسلامی در سرکوب بهائیان و سکوت کردن در برابر آزار و اذیت و اعدام آنها پشیمان بودند (مصاحبه بنیاد برومند با نوه قربانی)

آقای عاطفی به دلیل شغلش و نیز حسن شهرتی که به خاطر درستکاری و راستگویی داشت، نه‌تنها در روستای محل زندگی، بلکه در روستاهای اطراف هم شناخته‌شده و خوش‌نام بود.

وضعیت بهائیان در روستای افوس

یک فرد مطلع، از ساکنان سابق شهر افوس، در مصاحبه با بنیاد برومند تعداد بهائیانی که پیش از انقلاب در شهر افوس زندگی می‌کردند را حدود ۱۰۰ نفر تخمین زد. به گفته او حدود ۱۳ خانواده بهایی در شهر افوس ساکن بودند که همه آنها در مدتی کوتاه پس از پیروزی انقلاب اسلامی از شهر رانده شدند. با پیروزی انقلاب اسلامی حکم دستگیری اعضای محفل بهائیان* شهر افوس صادر شد و ۹ عضو محفل به همراه خانواده‌هایشان از ترس دستگیری، آزار و اذیت و اعدام از شهر خارج شدند. با خروج بهائیان از شهر، اموال، خانه‌ها و زمین‌های کشاورزی آنها مصادره شد و بهائیان افوس دیگر دلیلی برای بازگشت به زادگاهشان نداشتند.

وضعیت بهائیان در جمهوری اسلامی

جمهوری اسلامی جامعه بهائیان ایران را (که با حدود سیصد هزار عضو در سال ۱٣۵٧**، یکی از پر‌شمارترین اقلیت‌های مذهبی کشور است) به صورت مستمر و سیستماتیک تحت آزار و سرکوب قرار می‌دهد و بهائیان را از اساسی‌ترین حقوق بشر محرومشان کرده است. قانون اساسی دین بهائی را به رسمیت نمی‌شناسد و مقاماتْ این دین را الحادی تلقی می‌کنند. در نتیجه، بهائیان از حقوق رسمی یک اقلیت مذهبی برخوردار نیستند. آنها نمی‌توانند مذهب‌شان را آشکار کنند یا مراسم مذهبی خود را به‌جا آورند. بهائیان از هرگونه فعالیت در عرصه عمومی منع شده‌اند و از حق تحصیل در دانشگاه‌ها و حق اشتغال در ادارات دولتی یا وابسته به دولت محرومند. ***

حدود ۱۳ خانواده بهائی در شهر افوس ساکن بودند که همه آنها در فاصله کمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از شهر رانده شدند.

دستگیری و بازداشت

دو پاسدار و یک مأمور لباس شخصی روز ۲۵ تیر ۱۳۶۰ به خانه آقای عاطفی رفتند و بدون ارائه‌ حکم بازداشت او را دستگیر کردند. به گفته مصاحبه‌شونده، ماموران درباره علت بازداشت چیزی نگفتند اما آشکار بود که آقای عاطفی به دلیل بهائی بودن دستگیر شد.

کمی پیش از این دستگیری، مأموران برادر آقای عاطفی را نیز دستگیر کرده بودند. هر دو نفر به مدت  بیش از ۵۰ روز در زندانِ داران، واقع در١۵۰ کیلومتری جنوب اصفهان بازداشت بودند و در تمام این مدت به وکیل دسترسی نداشتند.

آقای عاطفی در اوایل شهریور ۱۳۶۰، حدود دو هفته پیش از اعدام فراقضایی‌اش با خانواده ملاقات کرد. (مصاحبه بنیاد با نوه قربانی)

دادگاه

بنابر اطلاعات موجود، هیچ دادگاهی برای رسیدگی به اتهامات آقای عاطفی تشکیل نشد و اعضای خانواده از تشکیل احتمالی دادگاه اطلاعی ندارند. آقای عاطفی نیز در ملاقات‌هایش با اعضای خانواده به این موضوع اشاره نکرده بود.

اتهامات

بنابر اظهار مصاحبه شوندگان، آقای عاطفی اتهامی جز «بهایی بودن» نداشت.

در آخرین ملاقات، آقای عاطفی به خانواده‌اش گفته بود که «یک نامه به دادستان نوشتم و پرسیدم ما را به چه جرمی دستگیر و زندانی کرده‌اید؟ دادستان هم جواب داده بود تا وقتی که بهایی هستید در زندان خواهید ماند». یکی از ماموران زندان نیز در پاسخ به یکی از اقوام آقای عاطفی که پرسیده بود آقایان عاطفی به چه جرمی دستگیر و زندانی شده بودند؟ گفته بود: «جرمشان این بود که کافر بودند».

در شرایطی که حداقل تضمین‌های دادرسی رعایت نمی شود و متهمان از محاکمه‌ منصفانه محرومند، صحت جرایمی که به آنها نسبت داده می شود مسلم و قطعی نیست.

آقای عاطفی اتهامی جز «بهایی بودن» نداشت.

مدارک و شواهد

در گزارش این اعدام نشانی از مدارک ارائه شده علیه آقای عاطفی در دست نیست.

دفاعیات

از دفاعیات آقای عاطفی اطلاعی در دست نیست. به گفتۀ مصاحبه شوندگان، آقای عاطفی خود را مجرم نمیدانسته است. چرا که قبل از دستگیری، زمانی که برخی از اعضای فامیل‌ و دوستانشان که احساس خطر کرده بودند، به او و برادرش گفته بودند اوضاع خراب است و بهتر است فرار کنند، هر دو پاسخ داده بودند: «ما که کاری نکردیم. برای چه فرار کنیم؟»

بنا به اظهارات نمایندگان جامعه بهائیان، معتقدات دینی دلیل اصلی بازداشت و دادگاهی شدن پیروان مذهب بهایی است. اطلاعاتی که این نمایندگان در مورد هم‌کیشان خود کسب کرده‌اند، حاکی از این است که معمولاً درخواست متهمان برای مطالعه پرونده رد می‌شود و اگرچه متهمان قانوناً مجازند که از وکیل مدافع استفاده کنند، اما وکلای دادگستری تحت فشار قرار دارند تا موکل بهایی نپذیرند.

نمایندگان جامعه بهائیان اتهاماتی از قبیل فعالیت سیاسی ضد انقلابی یا جاسوسی را که همواره در دادگاه‌ها به بهائیان وارد می شود تکذیب کرده و یادآوری می‌کنند که اصول اساسی دین‌شان، وفاداری به حکومت و فرمانبرداری از آن را تکلیف شمرده و آ‌‌ن‌ها را از هرگونه دخالت در امور سیاسی منع می‌نماید. این منابع اضافه می‌کنند که جاسوسی برای اسرائیل نیز اتهامی بی‌اساس است  که مبنای آن استقرار مرکز جهانی بهائیان در اسرائیل است. حال آن که این مرکز سال‌ها قبل از تأسیس دولت اسرائیل دراواخر قرن نوزدهم میلادی در آن‌جا دایر شده است.

حکم

از جزئیات حکم صادر شده علیه آقای عاطفی اطلاعی در دست نیست.

ماموران زندان اندکی بعد از خروج آقای عاطفی و برادرش و سه زندانی بهائی دیگر از زندانِ داران، از پشت‌ به آنها شلیک کردند.

کشته شدن آقای عزت‌الله عاطفی افوسی

به گفته مصاحبه‌شوندگان، در سپیده‌دمِ ٢٠ شهریور ۱۳۶۰ ماموران زندان به آقای عزت‌الله عاطفی افوسی، برادرش بهمن عاطفی افوسی و سه زندانی بهائی دیگر به نام‌های آقایان عطاالله روحانی، احمد رضوانی و گشتاسب ثابت راسخ گفتند آزاد شده‌اند و می‌توانند به منزل بروند. اندکی بعد از خروج آنها از زندانِ داران، ماموران از پشت به آنها شلیک کردند. مقامات در روستا شایع کردند که این افراد به‌دلیل قصد فرار از زندان اعدام شدند.

مسئولان زندان اجساد آقای عاطفی و برادرش را در نایلونی که سر و ته آن بسته شده بود قرار دادند و یکی از پسران آقای عاطفی را مجبور کردند برای دفن جنازه‌ها قبرهایی حفر کند. بنا به اظهار فرزند آقای عاطفی «از جنازه‌ها فقط صورت‌شان سالم مانده بود و بدن‌شان کاملا آش و لاش بود». به خانواده آقای عاطفی حتی اجازه ندادند اجساد آنها را بشویند. آنها به ناچار جنازه‌ها در همان کیسه‌های نایلونی و بدون انجام مراسم مذهبی دفن کردند. هم‌اکنون محل دفن جنازه‌ها در زیر جاده‌ای که بعدها ساخته شد، ناپدید شده است.

به عقیده مصاحبه‌شوندگان، اگر آقای عاطفی ابراز کرده بود که مسلمان است، آزاد شده بود. اما آقای عاطفی و برادرش حاضر نشدند برای حفظ جان‌شان دین خود را انکار کنند.

به دستور مقامات قضایی، تمام اموال آقای عاطفی مصادره و به یکی از برادرانش که مسلمان شده بود واگذار شد.**** (دادنامه مورخ ۱۴ مهر ۱۳۷۳)

_____________________________

*  در دیانت بهائی، وظایف اداری جامعه -که در ادیان دیگر بطور سنتی در حوزه مسئولیت طبقه روحانیون قرار دارد- از طریق «محافل روحانی» انجام می‌شود. محافل روحانی، شوراهایی ۹ نفره هستند که اعضای آن هر سال از طریق انتخابات برگزیده می‌شوند و اداره امور جامعه بهائی را در دو سطح «محلی» و «ملی» بر عهده دارند.

** «مرگ تدریجی بهائیان ایران» نوشته ریچارد ن. اوستلینگ، مجله تایم به تاریخ ٢۰ فوریه ۱٩٨۴؛ و «تضییقات بهائیان ایران ۱۹٨۴־۱٨۴۴» نوشته داگلاس مارتین، پژوهش بهائی جلد ١٣/١۲ چاپ سال ۱۹٨۴، ص ۳. تعداد جمعیت فعلی بهائیان در ایران مشخص نیست.

*** در قوانین کیفری ایران برای بهائیان هیچ حقی پیش‌بینی نشده است و آنان همواره در معرض سوءاستفاده و اعمال خشونت قرار دارند. چنانچه قربانی آزار و حمله شوند و مورد سرکوب قرار‌گیرند یا به قتل برسند، دادگاهی برای آنها حق تظلم و دادخواهی قائل نیست. مقامات قضایی ایران با استناد به فتوا‌ی بعضی مراجع تقلید که به موازات مجلس از منابع قانون گذاری محسوب می‌شوند، بهائیان را در زمره‌ مرتدین که تحت حمایت قانون نیستند قرار می‌دهند. یکی از این مراجع، آیت‌الله روح‌‌‌‌الله خمینی است که برای جرم ارتداد حکم اعدام تعیین کرده است و اعلام کرده که یک مسلمان نباید به جرم کشتن مرتد اعدام شود.

قوانینی که بهائیان را از شرکت در هرگونه فعالیت در عرصه عمومی منع می‌کند به زندگی حرفه‌ای، اجتماعی و اقتصادی آن‌ها صدمات سنگینی زده است. بلافاصله پس از پیروزی انقلاب، وزارت کار جمهوری اسلامی دستور داد که افراد وابسته به «فرق منحرف» و یا اعضاء سازمانهایی که به زعم مسلمین پیرو «مکاتب الحادی»اند و یا در اساسنامه خود وحی و ادیان توحیدی را نفی می‌کنند باید از همه مشاغل دولتی برکنار شوند. از طرف دیگر ضرورت اعلام مذهب، در درخواست‌نامه‌ها، فرمها و مدارک رسمی (که اخیراً در بعضی موارد، تحت فشار بین المللی حذف شده است)، آزادی بهائیان را به صورت جدی محدود کرده وآنها را از فرصت‌های موجود درهمه ابعاد زندگی خصوصی از جمله ازدواج، طلاق، ارث، راه‌یابی به دانشگاه وانجام سفر محروم می‌نماید.

در عمل از سال ١٣۵٨ تا کنون هزاران بهائی شغل، مقرری و حقوق بازنشستگی، اموال، کسب و کار و امکان تحصیل را از دست داده‌اند. مقامات جمهوری اسلامی با انحلال تشکیلات بهائیان، آنها را از حق گردهم‌آیی، انتخاب و اداره مؤسسات دینی خود در سطح منطقه‌ای و ملی محروم کرده‌اند.  پس از وقوع انقلاب اسلامی دست‌کم ۲۰۰ بهائی اعدام شده و تعداد زیادی از آنها زندانی و تحت شکنجه و فشار قرار گرفته‌اند تا شاید از دین خود بازگردند و به اجبار به اسلام بگروند.

به سبب اعتراض‌های شدید بین‌المللی به آزار و سرکوب این اقلیت مذهبی غیر سیاسی و آرام، مقامات دولت ایران در بیشتر اوقات علت اصلی فشار و اعدام بهائیان را پنهان و ادعا می‌کنند آنها به اتهاماتی نظیر «فعالیت‌های ضد انقلابی»، «حمایت از رژیم سابق»، «جاسوسی برای صهیونیسم» و «فحشا، زنا و فساد اخلاقی» محکوم و مجازات می‌شوند.

**** ماده ۸۸۱ مکرر از قانون مدنی: «کافر از مسلم ارث نمی‌برد و اگر در بین ورثه‌ متوفای کافر، مسلم باشد، وراث کافر ارث نمی‌برند. اگرچه از لحاظ طبقه و درجه مقدم بر‌ مسلم باشند».