خبراعدام آقای سعید قنبرزهی ١٧ ساله در سایت های اینترنتی ایسنا و انتخاب (٧ خرداد)، میهن بلاگ و تفتان (٨ خرداد) ١٣٨۶ و حزب مردم بلوچستان ٢۵ اسفند ١٣٨۵ منتشر شد.

قوانین بین‌المللی بطور اکید استفاده از مجازات اعدام را برای افرادی که در هنگام ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال سن بوده ‌اند ممنوع کرده است. ایران به عنوان یکی از کشورهای عضو میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و کنوانسیون حقوق کودک متعهد گشته است که افرادی را که در دوران کودکی مرتکب جرم شده ‌اند اعدام نکند.

دستگیری و بازداشت

اطلاعی در مورد جزئیات دستگیری و بازداشت آقای قنبرزهی در دست نیست. به نوشته میهن بلاگ، سعید قنبرزهی بعد از بمب گذاری اسفند ماه سال ١٣٨۴ همراه چند تن دیگر دستگیر شد. بر اساس همین منبع «وی و همراهانش تحت وحشیانه ترین شکنجه ها از قبیل شکستن ناخن های دست و پا، سوزانده شدن بوسیله اتو داغ و حتی پاره کردن ماهیچه های بدنشان بوسیله دستگاه مته قرار گرفته اند».

دادگاه

این پرونده دردادگاه انقلاب اسلامی زاهدان مورد رسیدگی قرار گرفت. درباره جزئیات جلسه یا جلسات دادگاه اطلاعی در دست نیست.

اتهامات

اتهامات عنوان شده علیه آقای قنبرزهی «محاربه و افساد فی الارض از طریق قیام مسلحانه، عضویت و هواداری از گروهک تروریستی، ترور و بمب گذاری از جمله ترور و به شهادت رساندن چهار نفر از پرسنل نیروی انتظامی در تقاطع بلوار بزرگمهر و معلم زاهدان و شهادت شهید فلاحتی راننده اتومبیل پیکان» ذکر شده است. 

در شرایطی که حداقل تضمین های دادرسی رعایت نمی شود و متهمین از یک محاکمه منصفانه محرومند، صحت جرایمی که به آنها نسبت داده می شود مسلم و قطعی نیست.

مدارک و شواهد

مدارک ارائه شده علیه آقای قنبرزهی «اعترافات» خود او بوده است. به نوشته سایت حزب مردم بلوچستان، تلویزیون رسمى جمھورى اسلامى در استان بلوچستان عكس ھفت تن از جمله سعید قنبرزھى را به عنوان معترفین به مبارز بودن در راه برابرى طلبى حقوق ملى و انسانى بلوچ ھا با فارس ھا پخش نمود.

سازمانهای بین المللی حقوق بشر بارها دولت جمهوری اسلامی ایران را بخاطر اعمال سیستماتیک شکنجه‌های شدید و استفاده از سلول‌های انفرادی جهت گرفتن اعتراف از زندانیان محکوم کرده اند و صحت اعترافاتی که تحت فشار از متهمان گرفته شده است را مورد پرسش قرار داده‌اند. این اعترافات در مورد زندانیان سیاسی گاه از تلویزیون پخش شده‌اند. تلویزیون ملی اقدام به پخش اعترافاتی کرده است که طی آنها زندانیان به جرم‌های مبهم و غیرواقعی اعتراف کرده، باورهای سیاسی خویش را نفی کرده و بخاطر آنها توبه کرده‌اند و یا حتی پای دیگران رابه میان کشیده‌اند. سازمانهای حقوق بشر همچنین به روند نفی و بازپس گیری اعترافات و توبه زندانیانی که آزاد شده‌اند نیز اشاره کرده‌اند.

دفاعیات

از دفاعیات آقای قنبرزهی  اطلاعی در دست نیست. بر اساس گزارش حزب مردم بلوچستان «سعید قنبرزهی راصرفا بخاطر خویشاوندی با یکی از مبارزان بلوچ و اتهام ارتباط با آنان دستگیر و در زیر شکنجه های طاقت فرسا مجبور به اعتراف کردند». شخصی که خود را پسر عموی سعید قنبرزهی معرفی کرده در نامه ای به سایت تفتان نوشته است «ما از قوم قنبرزهی هستیم که تا الان بیش از هزار کشته دادیم و خانواده ای از قوم ما نیست که کشته و اعدامی نداشته باشد سعید هنوز ۱۷ سال داشت ما کودکان خردسالی را هم از دست دادیم که روی مین رفتند دائی سعید را هم چندی قبل به گلوله بستند دو برادر من هم اعدام شدند فقط از خانواده پدر بزرگم ۵۰ نفر از اول انقلاب تا الان اعدام شدند و همه به اتهام دروغ مواد مخدر و ما خوشحالیم که الان سعید به اتهام مواد مخدر اعدام نشد و به اتهام همکاری با جندالله اعدام شد».

جنبش مقاومت مردمی ایران موسوم به جندالله در سال ۱۳۸۲ بنیان گذاری شد. این گروه هدف خود را تلاش برای تامین حقوق مذهبی و قومی قوم بلوچ و اهل سنت در استان سیستان و بلوچستان ایران اعلام کرد و تاکید كرده است که «یک گروه جدایی‌طلب» نیست. این گروه از سال ۱۳۸۴ دست به یک سلسله عملیات نظامی علیه نیروهای جمهوری اسلامی ایران زد که طی آن ده ها نفر از این نیروها را اسیر و یا به قتل رسانده است. متقابلا جمهوری اسلامی نیز به دستگیری و اعدام ده ها تن از اعضای این گروه پرداخته و عملیات نظامی در منطقه سیستان و بلوچستان همچنان ادامه دارد. عبدالمالک ریگی رهبر این گروه طی مصاحبه با رسانه های خارج از ایران در رد ادعای دولت مبنی بر «تروریست» و «عامل بیگانه» بودن این گروه، مدعی شد که برای جایگزین کردن «یک سیستم مردمی که حقوق تمامی انسان ها را برسمیت بشناسد» با رژیم جمهوری اسلامی وارد مبارزه شده است. خبر دستگیری وی روز ۴ اسفند ۱۳۸۸ توسط وزارت اطلاعات ایران منتشر شد. چگونگی دستگیری وی تا کنون در هاله ای از ابهام باقی مانده است.

خلاصه‌ای از ایرادهای حقوقی دادرسی آقای سعید قنبرزهی

از جزئیات محاکمه آقای سعید قنبر‌زهی اطلاعاتی در دست نیست. بر طبق اطلاعات موجود ایشان به اتهام دست داشتن در بمب گذاری به اعدام محکوم شده است. دادگاه ایشان را به جرم محاربه و افساد فی الارض محکوم کرده است. بر اساس اطلاعات منتشر شده از برخی منابع، سعید قنبرزهی در دوران بازداشت تحت شدیدترین شکنجه‌ها بوده است. ایشان تحت شکنجه مجبور به اعتراف علیه خود شده است. این در حالی است که  بر اساس قوانین ایران شکنجه و اعمال فشار به متهم غیر قانونی بوده و جرم تلقی می‌شود. همچنین اقرار و اعتراف ناشی از آن هم فاقد ارزش قانونی است. اصل ۳۸ قانون اساسی ایران و همچنین برخی از قوانین عادی ایران صراحتا این مساله را متذکر شده  و حتی اخذ اقرار از طریق شکنجه را جرم‌انگاری و افرادی که به این کار دست زده‌اند را مجرم دانسته است. بنابراین استناد دادگاه به اقراری که تحت فشار و شکنجه صورت پذیرفته باشد کاملا برخلاف قوانین است. لازم بود دادگاه نسبت به صحت سلامت اقرار آقای قنبر‌زهی تحقیقات لازم را انجام دهد. گرچه اقرار مهمترین دلیل اثبات در حقوق کیفری است اما آن زمانی ارزش و اعتبار دارد که مقرون به صحت باشد. اگر توجه کنیم که در پرونده‌های امنیتی و سیاسی در منطقه سیستان و بلوچستان گزارشات بسیاری مبنی بر اعمال فشار به متهمین برای اقرار وجود دارد، ضروری بود قاضی این مساله را توجه داشته و تحقیقات لازم در مورد اینکه اقرار تا چه حد صحت دارد را انجام دهد.

بر اساس گزارش روزنامه کیهان در تاریخ بیست و دوم اسفند ۱۳۸۵ از محاکمه آقای سعید قنبر‌زهی، یکی از اتهامات ایشان پخش اعلامیه و دعوت مردم به عدم شرکت در انتخابات بوده است. در این گزارش که مختصرا اعترافات آقای قنبرزهی را منشر کرده است، هیچ اعترافی مبنی بر شرکت در عملیات بمب گذاری وجود ندارد.

در این مورد قابل ذکر است اولا در قوانین ایران هیچ عنوان مجرمانه‌ای به نام دعوت مردم برای شرکت نکردن در انتخابات وجود ندارد. این امر نشان می‌دهد که مقامات اطلاعاتی ایران به هر نحوی سعی داشته‌اند اتهامات متهم را متعدد نشان دهند. همچنین جای سوال وجود دارد که چرا مقامات ایران مانع انتشار اطلاعات کاملی از پرونده این متهمان می‌شوند؟ اگر اعترافات صریح وجود داشته و اگر مدارک کافی علیه این متهمین وجود داشته است، چرا مسئولان مربوطه اقدام به اطلاع رسانی صحیح در این مورد نمی‌کنند؟

حکم

دادگاه آقای سعید قنبرزهی را به اعدام محکوم کرد و حکم به تائید مراجع عالی قضائی رسید. بر اساس گزارش روابط عمومی دادگستری شهرستان زاهدان وی در ۶ خرداد ١٣٨۶ در زندان زاهدان به دارآویخته شد. به نوشته میهن بلاگ «برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارند که سعید قنبرزهی تحت شکنجه ها جان سپرده است».

آقای سعید قنبرزهی ١٧ ساله بود.