بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

جهانگیر اسفندیاری

درباره

سن: ۵۸
ملیت: ايران
مذهب: اسلام
وضعیت تأهل: متاهل

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۲۵ فروردین ۱۳۵۸
محل: خرمشهر، استان خوزستان، ايران
نحوه کشته‌شدن: تيرباران
اتهامات: جرم نا‌مشخص; قتل عام

ملاحظات

اطلاعات درباره سرتیپ جهانگیر اسفندیاری از راه سه فرم الکترونیکی توسط آشنایان وی به بنیاد برومند فرستاده شده است. خبر اعدام او و ١٤ نفر دیگر در روزنامه کیهان به تاریخ ٢٥ فروردین ١٣٥٨ منتشر شد. همچنین او یکی از ٤۳۸ نفریست که اعدامشان در گزارش اسفند ۱۳٥۸ سازمان عفو بین الملل اعلام شده است. سازمان عفو بین الملل، بر مبنای گزارشهای رسانه‌های ایرانی وخارجی و خبرگزاری رسمی پارس لیستی از متهمینی را که دادگاه‌های انقلاب از زمان تأسیس تا مرداد ۱۳٥۸ محکوم کرده‌اند تهیه کرده و در این گزارش منتشر کرده است.

سرتیپ اسفندیاری فارغ التحصیل دانشگاه جنگ (دکترای پدافند) و سرتیپ نیروی زمینی شاهنشاهی و فرمانده تیپ لشکر ٩٢‌ زرهی خوزستان بود. او به هیچ حزب یا سازمانی وابستگی سیاسی نداشت (فرم الکترونیکی).

دستگیری و بازداشت

بر اساس فرمهای دریافت شده، سرتیپ اسفندیاری روز ٢٣ بهمن ١٣٥٧ در دفتر کارش در اهواز بازداشت شده بود. ابتدا او در محل کارش در پادگان لشکر ٩٢ زرهی اهواز بازداشت بود. حکم بازداشتی به وی نشان داده نشده بود. در دوران بازداشت وی به آبادان، تهران، خرمشهر، و دوباره به آبادان منتقل شد. بنا به اطلاعات موجود رفتار مأموران در موقع دستگیری باعث شکستگی دنده و دست وی شده و در بازجویی نیز شکنجه شده بود. با همسرش در آبادان و زندان قصر تهران ملاقات داشت. غیر از این دو ملاقلات، خانواده او معمولاً از محل نگهداریش بیخبر بودند و سرتیپ اسفندیاری از دسترسی به وکیل محروم بود.

دادگاه

طبق گزارش روزنامه کیهان، دادگاه انقلاب اسلامی آبادان ساعت ٨ شب ٢٤ فروردین ١٣٥٨ برای رسیدگی به اتهامات به سرتیپ اسفندیاری و دو نفر دیگر تشکیل شد و پس از چند ساعت شور حکم را در همان جلسه صادر کرد. ولی یکی از شهود وجود چنین دادگاهی را تکذیب کرده و اظهار داشته است که تنها یک "حکم فوری" برای اعدام صادر شده بود (فرم الکترونیکی). دادگاه بدون حضور وکیل مدافع تشکیل شده بود.

اتهامات

اتهامات علیه سرتیپ اسفندیاری "کشتار مردم آبادان و بی توجهی به اعلام همبستگی ارتش با مردم" اعلام شد (روزنامه کیهان).

در شرایطی که حداقل تضمینهای دادرسی رعایت نمی‌شود و متهمین از یک محاکمه منصفانه محرومند، صحت جرایمی که به آنها نسبت داده می‌شود مسلم و قطعی نیست. سازمانهای بین المللی حقوق بشراشاره به گزارشهایی می‌کنند دال بر اینکه مقامات جمهوری اسلامی مخالفین سیاسی خود را به اتهام ارتکاب جرائم عمومی از قبیل جرائم جنسی، قاچاق مواد مخدر و غیره محکوم و همراه با محکومین غیر سیاسی دیگر اعدام می‌نمایند. شمار افرادی که بر اساس اینگونه اتهامات کاذب به اعدام محکوم شده اند معلوم نیست.

مدارک و شواهد

در گزارش این اعدام آمده است که "در جریان دادرسی عده زیادی شهود و تماشاچی شرکت داشتند" (روزنامه کیهان). اطلاعات دیگری درباره مدارک و شهادت شهود در دست نیست.

دفاعیات

از دفاعیات متهم که بدون دسترسی به وکیل محاکمه شد، اطلاعی در دست نیست. گفته می‌شود که سرتیپ اسفندیاری حدود ٢٠ صفحه دفاعیات خود را نوشته بود که طبق اطلاعات به آن رسیدگی نشده بود (فرم الکترونیکی).

حکم

دادگاه انقلاب اسلامی آبادان سرتیپ جهانگیر اسفندیاری را مفسد فی الارض شناخت و به مرگ محکوم کرد (روزنامه کیهان). بنا به اطلاعات فرستاده شده به امید، روز ٢٥ فروردین ١٣٥٨، مردم آبادان به مکانی که قرار بود سرتیپ اسفندیاری آنجا اعدام شود هجوم بردند و مانع تیرباران وی شدند. همان روز سرتیپ اسفندیاری به بیابانهای اطراف خرمشهر برده شد و تیرباران گردید (فرم الکترونیکی).

تصحیح و یا تکمیل کنید