بنیاد عبدالرحمن برومند

به توصیه قطعنامۀ شمارۀ ٨٩ /٥٥، مجمع عمومی سازمان ملل، مورخ ٤ دسامبر ٢٠٠٠^*  

١. تحقیقات کارا و جمع آوری مدارک مربوط به اِعمال شکنجه وسایر رفتارها و مجازات های خشن، غیرانسانی، و یا تحقیرآمیز (که ازاین پس از آن به اختصار با عبارت " شکنجه و سایر رفتارهای سوء یاد می شود") با اهداف زیر انجام می گیرد:
الف) روشن ساختن واقعه،شناخت و تثبیت مسئولیت افراد خصوصی و دولت نسبت به قربانی و خانوادۀ او؛
ب) اتخاذ موازین ضروری جهت اجتناب از تکرار واقعه؛
ج) تسهیل تعقیب کیفری و در صورت لزوم مجازات انتظامی افرادی که در تحقیقات مسئول شناخته شده اند، و تأکید بر ضرورت جبران تام خسارت توسط دولت به ویژه پرداخت غرامتی کافی وعادلانه و تأمین خدمات درمانی و توانبخشی اجتماعی.
٢. کشورها موظفند مراقبت به عمل آورند که هر شکایت و گزارشی مبنی بر ادعای اِعمال شکنجه و سوء رفتار بدون فوت وقت مورد تحقیقات دقیق قرار گیرد. این حکم در مواردی که شکایتی رسمی انجام نگرفته است لیکن علائمی دال بر وقوع شکنجه و سوء رفتار وجود دارد نیز جاری است. مسئولان امر تحقیق باید افرادی صالح و بی طرف و نسبت به مظنون و نهادی که او را به خدمت گرفته است کاملاً مستقل باشند. آن ها همچنین باید بتوانند از نتایج تحقیقاتی که توسط متخصصین بی طرف پزشکی و یا سایر متخصصین انجام می گیرد مطلع شوند و یا دستور اجرای آن را صادر کنند. روال تحقیقات باید طبق پیشرفته ترین اسلوب و قواعد حرفه ای انجام گیرد و نتایج آن به اطلاع عموم برسد.
٣. الف) مقام مسئول انجام تحقیقات مجاز و نیز موظف به حصول تمامی اطلاعات ضروری در امر تحقیق است. مأموران اجرای تحقیقات کیفری باید منابع مادی وفنی لازم در انجام وظایف خود را در اختیار داشته و بتوانند افرادی را که تحت عنوان رسمی عمل می کنند و مظنون به ارتکاب شکنجه و سوء رفتارند احضار و به شهادت بخوانند. این حکم در مورد گواهان نیز جاری است. بدین منظور باید به مقام مسئول اجرای تحقیقات اختیاراتی تفویض شود که وی بتواند شاهدان و نیز افرادی که تحت عنوان رسمی عمل می کنند و مظنون به ارتکاب شکنجه و سوء رفتارند به شهادت احضار کرده و از آن ها درخواست اقامۀ دلیل کند.
ب) افرادی که احتمال می رود مورد شکنجه و سوء رفتار قرار گرفته باشند، گواهان، و افرادی که به کار تحقیق می پردازند و خانواده هایشان باید از حمایت کامل در مقابل خشونت، تهدید به خشونت و یا هرنوع ارعاب دیگر که به امر تحقیق مربوط می شود برخوردار شوند. افرادی که احتمال می رود در اِعمال شکنجه و یا سوء رفتار دست داشته اند، باید از مشاغلی که اِعمال قدرت آن ها را بر شاکیان پرونده، گواهان، و خانواده هایشان و یا افراد مأمور در امر تحقیق به طور مستقیم و یا غیرمستقیم میسر می گرداند، برکنار شوند.
٤. قربانیانی که احتمال می رود مورد شکنجه و سوء رفتار قرار گرفته اند و نمایندگان قانونی اشان باید از تمامی جلسات رسیدگی به پرونده مطلع شده و بتوانند در آن شرکت کنند. آن ها همچنین باید بتوانند به تمامی اطلاعات پرونده دسترسی داشته و در صورت لزوم خود مدارکی ارائه کنند.
٥.الف) هنگامیکه روال انجام تحقیقات به دلیل عدم صلاحیت فنی وتخصصی و یا عدم بی طرفی و یا به دلیل وجود فساد آشکار و مستمر و یا به دلایل اساسی دیگر بدرستی انجام نمی گیرد، کشورها موظفند برای ارجاع پرونده تحقیق به یک کمیسیون تحقیق مستقل و یا انجام تحقیقات در روالی مشابه، اقدامات لازم را به عمل آورند. اعضای کمیسیون تحقیق باید بر مبنای شهرت در بیطرفی، صلاحیت و استقلال شخصی انتخاب شوند. آن ها به ویژه باید نسبت به مظنون و نهاد و مرکزی که او بدان وابسته است کاملاً مستقل باشند. کمیسیون باید اختیار تام در کسب هر نوع اطلاعات لازم در امر تحقیقات را دارا بوده و تحقیقات را بر مبنای اصول حاضر هدایت کند.
ب) پس از گذشت زمانی معقول باید در مورد پرونده گزارشی کتبی تهیه شود؛ در این گزارش باید محدودۀ اجرای تحقیقات، روند و روش سنجش دلایل و نتیجه گیری و توصیه های مبنی بر یافته ها و قوانین قابل اجرا ذکر شود. گزارش به محض تنظیم باید منتشر شده و حاوی شرح جزئیات وقایع خاص که در جریان تحقیقات کشف شده است و دلایلی که این وقایع را تأیید می کند، نام گواهان، به استثنای گواهانی که به دلایل امنیتی باید از افشای نام آن ها خود داری کرد، باشد. حکومت باید در مدت زمان معقول به گزارش پاسخ دهد و در صورت لزوم اقداماتی که باید به دنبال گزارش انجام گیرد، در آن ذکر کند.
٦. الف) متخصصین امر پزشکی که در امر تحقیقات مربوط به وقوع شکنجه و سوء رفتار شرکت می کنند باید همواره طبق اصول عالی اخلاقی عمل کنند و به ویژه باید قبل از آغاز تحقیقات رضایت آگاهانۀ قربانی را جهت اجرای معاینات و آزمایشات جلب کنند. این معاینات باید بر طبق اصول عملی علم پزشکی و به ویژه تحت نظر متخصص امور پزشکی، به طور خصوصی، و بدون حضور مأموران امنیتی یا سایر مأموران دولتی صورت گیرد.
ب) متخصص امور پزشکی باید فورا گزارشی کتبی با شرح جزئیات تهیه کند که لااقل حاوی مطالب زیر باشد:
(١) وضعیت جلسۀ معاینه: نام شخصی که مورد معاینه قرار گرفته است و افراد حاضر در جلسه معاینه و نسبت آن ها با شخص مزبور، ساعت و تاریخ دقیق انجام معاینه، مکان جلسه، ماهیت و نشانی (در صورت لزوم نشانی اتاق) تأسیساتی که معاینات و آزمایشات در آن انجام گرفته است (به عنوان مثال: بازداشتگاه، بیمارستان، یا منزل مسکونی) ؛ وضعیتی که فرد مربوطه در زمان انجام معاینات در آن بسر می برده (به عنوان مثال موانعی که هنگام ورود او به جلسه معاینه و یا در حین معاینات وجود داشته، و یا حضور نیروی امنیتی در زمان انجام معاینات، رفتار افرادی که زندانی را همراهی می کردند، و یا ایراد بیانات تهدید کننده به متخصص امر پزشکی مأمور اجرای معاینات)؛ و سایر موارد مربوط به موضوع؛
(٢) واقعه: شرح دقیق واقعه که توسط شخص مورد معاینه در جلسه معاینه نقل شده است به ویژه شرح چگونگی شکنجه یا سوء رفتار ادعایی، زمان انجام آن، و هر شکایتی که وی از علائم بیماری جسمانی یا روانی دارد؛
(٣) آزمایشات بدنی و روانی: شرح کلیۀ نتایج معاینات و آزمایشات بدنی و روانی از جمله نتایج تحقیقات آزمایشگاهی و در صورت امکان عکس های رنگی از آثار شکنجه؛
(٤) نظرات: ملاحظات مربوط به ارتباط میان نتایج معاینات و آزمایشات بدنی و روانی و اِعمال شکنجه و سوء رفتار. همچنین توصیه های مربوط به معالجات پزشکی و روانی و یا دستور انجام آزمایشات ضروری متعاقب؛
(٥)هویت: در گزارش باید به وضوح نام افرادی که تحقیقات را به انجام رسانده اند ذکر شود و به امضای آن ها برسد.
(٦) گزارش باید محرمانه باقی مانده و به اطلاع ذینفع و یا نماینده او برسد. نظر ذینفع و یا نماینده او در مورد روال انجام معاینات باید خواسته و در گزارش درج شود. مکتوب این نظر باید در صورت لزوم به مقام مسئول اجرای تحقیقات در مورد ادعای اِعمال شکنجه و سوء رفتار ارسال شود. دولت موظف است دریافت این نظریه توسط مقام مسئول را تضمین کند. گزارش نباید به هیچ فرد دیگری بدون رضایت ذینفع و بدون اجازۀ دادگاه صالح در این امر، ارسال شود.