بنیاد عبدالرحمن برومند

(نیویورک) - دیده بان حقوق بشر امروز اعلام کرد حکومت ایران باید با بررسی عملکرد بالاترین مسئولین امنیتی این کشو روشن کند آیا دستور و هماهنگی های لازم برای حمله به تظاهرکنندگان و بازداشت شدگان وقایع پس از انتخابات جنجالی 12 ژوئن از عالی ترین سطوح آمده است.

دیده بان حقوق بشر گفته است تحقیقات این سازمان حاکی از آن است که بالاترین مسئولین امنیتی در روند و عمق هماهنگی های انجام شده در آزارهای جدی و مکرر تظاهرکنندگان مسالمت آمیز و بازداشت شدگان رخدادهای اخیر دخالت داشته و دستور دهنده بوده اند. اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی و حسین طائب فرمانده بسیج باید جزء افرادی باشند که مورد تحقیق قرارمی گیرند. نیروی انتظامی و بسیج دو سازمان مبتنی بر سلسله مراتب هستند که از بالا به پایین عمل می کنند.

جو استورک معاون بخش خاورمیانه دیده بان حقوق بشر می گوید: "تعداد و دامنه آزارهای پلیس و بسیج به روشنی نشان می دهد که آنها مجری دستورات و فرامین هستند." وی می افزاید: "برای بررسی این آزارها باید مستقیم رفت به سطوح بالا تا مشخص کرد چه کسی این دستورات را داده است."

شاهدانی که پس از انتخابات ریاست جمهوری با دیده بان حقوق بشر مصاحبه کرده اند اظهار داشته اند بسیج و پلیس حداقل در تهران مسئول آزارهای منظم و وسیعی هستند که در سراسر این شهر رخ داده است (دیده بان حقوق بشر موفق به مصاحبه با شاهدان عینی خارج از تهران نشده است). پلیس و بسیج در موارد مختلف ده ها نفر از مردم را بازداشت کرده، در جریان دستگیری به آنها حمله کرده و سپس در حین حبس نیز آنها را مورد ضرب و شتم قرار داده است.

برای نمونه در شامگاه 14 ژوئن پلیس و لباس های شخصی های بسیج به خوابگاه های دانشگاه تهران یورش برده، به دانشجویان حمله کرده و به ساختمانها آسیب رسانده اند. به گفته یک مقام دفتر رهبری بیش از 100 نفر زخمی شدند. کمیته حقیقت یاب مجلس در 19 ژوئن در گفتگو با خبرنگاران گفت: "برخی حمله کنندگان مامورین پلیس با لباس رسمی بودند و بعضی دیگر نیز نیروهای لباس شخصی که پلیس نبودند اما در هماهنگی کامل با پلیس عمل می کردند."  برخی دانشجویان که در خوابگاه زندگی می کنند به دیده بان حقوق بشر گفتند وقتی لباس شخصی ها به آنها حمله می کردند، پلیس در حمایت از دانشجویان دخالت نکرد.  

آنشب بسیج و پلیس تعدادی از دانشجویان را در خوابگاه دستگیر کرده و به بازداشتگاهی در طبقه چهارم وزارت کشور منتقل کردند. دانشجویان می گویند در این بازداشتگاه بسیج و پلیس آنها را مورد آزارهای جسمی و لفظی قرار دادند. کمیته حقیقت یاب مجلس وجود این بازداشتگاه را تایید کرده و گفته است پلیس از ارائه اطلاعات لازم برای بررسی آزارهای گزارش شده خودداری کرده است.

دیده بان حقوق بشر همچنین موارد دیگری از وقایع پس از انتخابات را مستند کرده است. طی این درگیری ها بسیجی ها ظاهرا با هماهنگی پلیس معترضان صلح آمیز را در مناطق مختلف تهران کتک زده و بازداشت کرده اند.

یکی از افرادی که در تاریخ 16 ژوئن در میدان بهارستان تهران توسط نیروهای لباس شخصی بازداشت شده بود به دیده بان حقوق بشر گفت آنها او را به یک پایگاه بسیج در همان حوالی برده و همراه با 18 نفر دیگر در زیرزمینی 20 متری حبس کردند:

"همینکه وارد شدم سه بسیجی لباس شخصی آنقدر مرا زدند که از صورت و زانوهایم خون می آمد. در مدتی که آنجا بودم آنها همه بازداشت شدگان را به سختی مورد ضرب و شتم قرار داده و با الفاظ رکیک به ما فحاشی کردند. من بیش از 72 ساعت آنجا بودم. بعد من و بقیه بازداشت شدگان را به پاسگاه پلیس برده و تحویل پلیس دادند. ما چند روز دیگر هم آنجا بودیم تا اینکه آزاد شدیم."

سایر شاهدان به دیده بان حقوق بشر گفته اند بسیج و پلیس در حملات شبانه به معترضینی که از پشت بام خانه هایشان شعار می دادند هم با یکدیگر همکاری می کردند.

اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی بنظر می رسد مسئولیت مستقیم وقایع بازداشتگاه کهریزک در نزدیکی تهران را بر عهده دارد. مقام های ایران به آزارها و مرگ دستکم یک نفر در این بازداشتگاه اذعان کرده اند. در 27 ژوئیه و بدنبال مرگ محسن روح الامینی پسر یک مسئول برجسته حکومتی، آیت الله علی خامنه ای رهبر ایران دستور تعطیلی کهریزک را داد.

مامورین امنیتی در 9 ژوئیه روح الامینی را دستگیر کردند و در 23 ژوئیه به خانواده اش اطلاع دادند که او فوت کرده است. مقام های ایران سپس گفتند رئیس کهریزک عزل و سه تن از زندانبانان نیز تحت پیگرد قرار گرفته اند. مسئولین هنوز نگفته اند روح الامینی، کی، کجا و تحت چه شرایطی فوت کرده است.

مسئولین قوه قضائیه ایران دو سال پیش دستور دادند زندان کهریزک بدلیل "غیراستاندارد بودن" تعطیل شود. اما این زندان تا پایان ژوئیه باز بود. مقدم در 9 اوت در یک مراسم عمومی گفت مرگ زندانیان در کهریزک بدلیل یک "بیماری ویروسی" رخ داده است. او همچنین گفت که مامورین رده پایین پلیس بازداشت شدگان کهریزک را به شدت زده اند اما ادعا کرد مسئولین ارشد پلیس هیچ نقشی در این آزارها نداشته اند. او گفت:"من مسئولیت را می پذیرم اما از همان ابتدا گفته بودم که دانشجویان نباید در کهریزک و با مجرمین نگهداشته شوند." "با این حال آنها را با دستور قوه قضائیه به کهریزک بردند. دلیل آن هم کمبود بازداشتگاه بود و من گمان نمی کنم که این اقدام مناسبی بود."

اما بیانیه های اعضای مجلس حاکی از آن است که مامورین ارشد پلیس باید پاسخگوی آزارهای کهریزک باشند. در 9 اوت حمید رضا کاتوزیان نماینده مجلس از تهران و عضو کمیته حقیقت یاب مجلس به خبرنگاران گفت: "رئیس نیروی انتظامی مسئولیت ماجرای کهریزک را بر عهده دارد و او باید پاسخگو باشد." کاتوزیان اضافه کرد که مقدم "گزارش روزانه" از اوضاع این زندان دریافت می کند. به نوشته روزنامه اعتماد، کاظم جلالی عضو دیگر کمیته حقیقت یاب مجلس گفته است مقام های پلیس به درخواستهای این کمیته برای ارائه اطلاعات لازم پاسخی نداده اند.

جو استورک می گوید: "تعطیلی یک بازداشتگاه و عده ای مامور دون پایه را مقصر خواندن نمی تواند به معنای پاسخگویی به آزارهای وسیعی باشد که پس از انتخابات رخ داده است." وی می افزاید: "حکومت باید عملکرد مقام های عالیرتبه را مورد تحقیق قرار دهد و آمران این آزارها را تنبیه کند."

سابقه

نیروی مقاومت بسیج یک نیروی شبه نظامی متشکل از مردان و زنان داوطلب است که در نوامبر 1979 توسط آیت الله خمینی و با هدف تقویت انقلاب اسلامی تاسیس شد. آنها فعالیت های وسیعی را برعهده دارند اما وظیفه اصلی این نیرو کمک به برقراری قانون و نظم، سرکوب دگراندیشان و اجرای تفسیر محافظه کارانه از قوانین اسلامی در زمینه نحوه پوشش و رفتار شهروندان است. موارد مستند و متعددی وجود دارد که نشان می دهد چگونه بسیجی ها در هنگام تظاهرات مردم را مورد ضرب و شتم و ارعاب قرار می دهند. بسیج بطور غیررسمی بعنوان نیروی سایه پلیس عمل می کند. آنها با ایجاد ایستگاه های بازرسی شبانه رانندگان مست را دستگیر می کنند و کارکرد یک پلیس اخلاقی را دارند.

بسیج یک سیستم دولایه است که هم دارای یک شبکه نیمه غیرمتمرکز متشکل از داوطلبین است و هم آمرین و مسئولین حقوق بگیر دارد که به این داوطلبان دستور می دهند. بسیج در سراسر ایران از جمله در نهادهای اجتماعی همچون مدارس، دانشگاه ها، کارخانه های دولتی، مساجد و ادارات دولتی شعبه دارد. اکثریت قریب به اتفاق پایگاه های بسیج به سلاح دسترسی دارند.

گرچه این داوطلبین گاهی بطور فردی عمل می کنند، اما در مواقعی همچون تظاهرات و اعتراضات از فرماندهان خود دستور می گیرند. این فرماندهان نیز به نوبه خود از فرمانده بسیج دستور می گیرند. طائب در اکتبر 2007 از سوی سردار محمد علی جعفری به این سمت منصوب شد.

ایران دارای یک پلیس ملی است. پاسگاه های نیروی انتظامی به مسئولین منطقه ای و مسئولین منطقه ای به مسئولین استانی و آنها نیز به مقدم گزارش می دهند. نیروی انتظامی تهران را به 22 منطقه تقسیم کرده است.