شیرین عبادی: اعدام خواست مردم نیست – ریشه فساد رهبر جمهوری اسلامی‌ست
خبرگزاری تسنیم، نزدیک به نهادهای امنیتی روز دوشنبه اول مرداد «گزارشی مردمی» منتشر کرده است با این تیتر: موافقان و مخالفان اعدام «مال مردم‌خورها». شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه نوبل صلح در واکنش به این گزارش می‌گوید که عموم مردم با اعدام مخالفند و مسئولیت اصلی مبارزه با فساد در جمهوری اسلامی بر عهده رهبر آن است.
در متن گزارش خبرگزاری تسنیم اما آمده است مردم می‌توانند با استناد به ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی و همچنین ماده یک قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی، از قوه قضاییه طلب کنند که در صورت مواجهه با «اخلالگری گسترده در نظام اقتصادی کشور»، در اعدام عوامل تردیدی به خود راه ندهد.
همچنین از قول صادق آملی لاریجانی، رییس قوه فضاییه تاکید شده است این آمادگی در دستگاه قضا وجود دارد که اگر حکم اعدام برای «این افراد» صادر شود، این حکم بدون پذیرش هیچ عذر و بهانه‌ای اجرا شود.
در پاسخ به گزارشگر تسنیم اما مردم خواهان مجازات اعدام کسانی که از آنها با عنوان «مفسدان اقتصادی» یاد می‌شود نیستند و برخی هم معتقدند آنها که پشت این فسادها هستند، هرگز با چنین احکامی روبه‌رو نمی‌شوند.
در نسخه ویدئویی این گزارش اما افراد در درجه اول تن به گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم نمی‌دهند و در حالی که به نظر می‌رسد گزارشگر علاقه‌مند است پاسخ به سوالش درخواست اعدام از سوی مردم باشد، مصاحبه‌شوندگان اغلب چنین پاسخی نمی‌دهند. این در حالی است که درباره مجازات اعدام، حاکمیت جمهوری اسلامی معمولا «ملت» را به عنوان پشتوانه اقدام خود در برپا کردن چوبه‌های دار معرفی می‌کند و این امر را خواست مردم تلقی می‌کند.
با توجه به گزارش تسنیم این پرسش در میان می‌آید که آیا واقعا عموم مردم خواهان اجرای اعدام به عنوان یک مجازات هستند؟
شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل مقیم بریتانیا که سال‌ها در سیستم قضایی ایران به عنوان وکیل دادگستری فعالیت کرده، در پاسخ به این سوال زمانه می‌گوید: «به هیچ وجه این‌طور نیست. اعدام مجازاتی است که مورد اعتقاد اکثریت عامه مردم نیست؛ مخصوصا در موارد اقتصادی. زیرا مردم به خوبی می‌دانند و آگاه هستند که فسادهای اقتصادی کلان بدون حمایت افراد رده بالای حکومت امکان‌پذیر نیست.»
خانم عبادی با اشاره به ماجرای معروف به اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی که در آن «فاضل خداداد» به عنوان نخستین مجرم اقتصادی در تاریخ جمهوری اسلامی اعدام شد، می‌گوید: «در این پرونده برادر محسن رفیق‌دوست {مرتضی رفیق‌دوست} حبس ابد گرفت اما عده بسیاری از مردم بابت اعدام فاضل خداداد ناراحت و گله‌مند بودند چرا که می‌دانستند بدون حمایت محسن رفیق‌دوست به عنوان رییس وقت بنیاد مستضعفان و مقامات بالاتر از او این اتفاق ممکن نبوده است. در همان زمان هم طرحی در مجلس بود برای تحقیق و تفحص از بنیاد مستضعفان که متاسفانه با دخالت مقام رهبری این طرح متوقف شد.»
این وکیل سابق دادگستری در ایران تاکید می‌کند: «مردم در این ماجرا بسیار عصبی شدند از اینکه چرا یک نفر اعدام شده در حالتی که افراد پشت پرده که ذی‌نفوذ بودند از مجازات در امان ماندند و برادر محسن رفیق‌دوست هم بعد از چند سال شامل عفو رهبری شد و از زندان بیرون آمد در حالتی که حبس ابد داشت. بنابراین آن کسی که کشته شد در حقیقت فدای سرپوش گذاشتن روی حقایق شد.»
فساد پشت فساد
مورد دیگری که در صحبت‌های شیرین عبادی به آن اشاره می‌شود، مه‌آفرید امیر خسروی (امیرمنصور آریا) است که اعدام او از سوی قوه قضاییه ناگهانی و پس از اعلام نامه‌نگاری او با رهبر جمهوری اسلامی از سوی وکیلش صورت گرفت.
سایت کلمه پس از اجرای این حکم اعدام در تاریخ سوم خرداد ۹۳ در گزارشی نوشت: «چرا مه‌آفرید خسروی را ناگهانی اعدام کردند، آن هم بدون اطلاع وکیل یا خانواده‌اش و بدون اعلام قبلی و طی روال قانونی؟ قوه قضاییه با اعدام ناگهانی او می‌خواست راه دسترسی به کدام متهمان بالادستی را سد کند؟ او در نامه‌اش به رهبری چه گفته بود و در آخرین جلسات دادگاه چه گفت که پس از آن، پرونده و دادگاه و هر گونه خبررسانی در این‌باره به دیوار “کش ندهید” برخورد کرد؟»
شیرین عبادی می‌گوید: «مه‌آفرید خسروی خیلی سریع اعدام شد چون بر اساس خبرهای موجود نامه‌ای نوشته و در آن، حقایق پشت پرده اختلاس سه هزار میلیارد تومانی را که گفته می‌شود بزرگ‌ترین اختلاس تاریخ ایران بوده است، افشا کرده بود.»
به هر صورت اما به گفته این حقوقدان آنچه در مسائل مربوط به اختلاس و دزدی‌های کلان مهم است و مردم به آن توجه دارند این است که پول‌های خورده شده به بیت‌المال برگردد و استرداد اموال صورت بگیرد: «در حال حاضر اما این اموال دست به دست می‌گردد و می‌رسد به افراد دانه درشت پشت پرده. هیچ‌وقت این اموال به بیت‌المال برنگشته و کشته شدن یک یا چند نفر وجدان جامعه را آرام نمی‌کند. مردم همواره با اعدام مخالف بوده‌اند.»
از خبرگزاری تسنیم تا مردم عادی، همه در جست‌و‌جوی دانه درشت‌ها
دانه درشت‌ها و افراد پشت پرده چه کسانی هستند که همه -از راس نظام گرفته تا کف آن- در جست‌و‌جوی آنها هستند اما کسی پیدای‌شان نمی‌کند؟
شیرین عبادی در پاسخ به این سوال می‌گوید: «ضرب‌المثلی داریم که می‌گوید ماهی از سر گنده گردد نی ز دم. وقتی که فساد دامنگیری مانند آنچه در ایران هست به وجود می‌آید، باید متوجه باشیم که در راس قدرت تصمیم بر مقابله با این فساد نیست.»
او با طرح یک رشته سوال به شرح و بسط موضوع می‌پردازد و می‌گوید: «سوال این است که چگونه وقتی می‌خواهند یک جشن تولد در خانه‌ای بگیرند، پلیس امنیت از پستوی خانه هم باخبر می‌شود که مبادا دختر و پسری با هم باشند اما میلیاردها اختلاس دیده نمی‌شود؟ پاسخ این است که هیچ دلیلی وجود ندارد جز اینکه آن ماموران نباید ببینند. چرا نباید ببینند؟ برای اینکه دستور ندیدن دارند. چرا دستور ندیدن دارند؟ برای اینکه سلسله مراتب این را نمی‌پسندد و ….»
به گفته این وکیل دادگستری: «اگر بخواهیم به صورت منطقی و حقوقی با این مساله برخورد کنیم، باید به قانون اساسی نگاه کنیم و ببینیم که قدرت نهایی در کشور دست کیست و آن‌وقت متوجه می‌شویم که عیب از کجاست.»
بر پایه قانون اساسی جمهوری اسلامی قدرت مطلق در اختیار رهبر جمهوری اسلامی است و او در راس سه قوه است. اوست که مستقیما رییس قوه قضاییه را انتخاب می‌کند و آنچه در دیگر قوا رخ می‌دهد نیز به شکلی مستقیم یا غیرمستقیم زیر نظر اوست.
شیرین عبادی بر همین اساس به زمانه می‌گوید: «بنابراین اگر کم و کاستی مثلا در قوه قضاییه وجود داشته باشد؛ مخصوصا اگر این کم و کاست سال‌ها ادامه پیدا کرده باشد، مسلما علاوه بر رییس قوه قضاییه، کسی که او را منصوب کرده است هم مسئول است. یا وقتی که در رسانه‌ها می‌بینیم وزیر اطلاعات همیشه باید منتخب رهبر باشد و رهبر در مورد چهار وزیر قطعا باید نظر موافق داشته باشد، وقتی در سیستم امنیتی مشکلی ایجاد می‌شود، مسلما علاوه بر رییس جمهوری، رهبر هم مسئولیت دارد. یا وقتی که ما از فساد اقتصادی در سپاه پاسداران صحبت می‌کنیم، علاوه بر فرمانده سپاه، رهبر هم که او را منصوب کرده مسئولیت دارد. در نتیجه طبق قانون مسئولیت رهبر بسیار گسترده است همان‌طور که اختیارات او نیز گسترده است.»
به گفته خانم عبادی مهم‌ترین عاملی که می‌تواند جلوی فساد در ایران را بگیرد رهبر جمهوری اسلامی است و اگر این اتفاق نیفتاده، یعنی عزمی برای آن وجود نداشته و طبیعتا مسئولیت این امر هم متوجه اوست.