بنیاد عبدالرحمن برومند

سرانجام پس از گذشت 5 سال از آخرين باري که آمار اعتياد در کشور اعلام شده بود، نتايج آمارگيري مجدد از وضع اعتياد در کشور از سوي سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر در آستانه روز جهاني مبارزه با مواد مخدر اعلام شد؛ آماري که هشدار مي دهد شمار رسمي معتادان کشور به دو ميليون و 808 هزار نفر رسيده و افراد 15 تا 64 ساله بيشترين مصرف کنندگان مواد مخدر هستند در حالي که پنج سال پيش فراواني ميزان شيوع مستمر اعتياد قابل توجه نبود.آماري که روز گذشته در نشست خبري از سوي معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت هاي مردمي ستاد مبارزه با مواد مخدر از وضع اعتياد در کشور اعلام شد گوياي آن است که هم اکنون 2 ميليون و 808 هزار نفر در ايران به مصرف مواد مخدر اعتياد دارند که در مقايسه با سال 90، آمار جديد حکايت از رشد 2 برابري معتادان دارد، چرا که در آن سال، نتايج آمارگيري ثابت مي کرد کمتر از يک ميليون و 325 هزار نفر در کشور کاملاً معتاد بودند. با اين حال نتايج طرح پيمايش خانه به خانه از سوي کارشناسان وزارت بهداشت، سازمان بهزيستي و ستاد مبارزه با مواد مخدر در ميان شهروندان کشور که ديروز در نشست خبري سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام شد، ثابت مي کند الگوي مصرف مواد مخدر و جنسيت مصرف کنندگان مواد مخدر به سرعت در حال تغيير است و مصرف مواد مخدر صنعتي همچون شيشه افت قابل توجهي داشته و ترياک همچنان در صدر مواد مخدر سنتي قرار دارد.طرح ملي پيمايش خانه به خانه شيوع و وضعيت اعتياد در کشور را جهاد دانشگاهي به سفارش ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور اجرايي کرده است؛ اين طرح بنا به گفته پرويز افشار در سال 90 و با کمک 30 هزار نفر از افراد مختلف در 31 استان کشور در مقياس سني 15 تا 64 ساله انجام شد و برهمين اساس جمعيت وابسته به مواد مخدر 3 ميليون و 391 هزار نفر عنوان شد. علاوه بر اين دو مطالعه بزرگ هم بين سال هاي 92 تا 95 در کشور با عنوان پيمايش ملي خانوار سوءمصرف مواد مخدر که بين سنين 15 تا 65 سال انجام شد، با حجم نمونه 60 هزار نفري، جمعيت معتادان کشور را 2 ميليون و 808 هزار نفر گزارش کرد اما در نهايت ستاد مبارزه با مواد مخدر همين رقم 2 ميليون و 808 هزار معتادي را که در طول يک سال مصرف مستمر داشتند مورد تاييد نهايي قرار داد. حالا با تکيه بر اين آمار که مورد تاييد ستاد مبارزه با مواد مخدر است مي شود نتيجه گرفت، ميزان شيوع اعتياد در بازه زماني 5 ساله دو برابر رشد داشته است. با اين حال به نظر مي رسد سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر منکر هرگونه افزايش دو برابري معتادان شده است، چرا که او بعد از آنکه رقم جديد شمار معتادان را اعلام کرد خطاب به اصحاب رسانه گفت که «همين رقم نشان مي دهد رشد چنداني در مصرف موادمخدر نداشته ايم و با توجه به رشد جمعيت با کاهش هم روبه رو بوده ايم.»

آمارهاي ارائه شده از سوي سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر واکنش هاي پژوهشگران و فعالان حوزه اعتياد را در بر داشت. دکتر سعيد صفاتيان رئيس کارگروه کاهش تقاضاي اعتياد مجمع تشخيص مصلحت نظام در گفت و گو با روزنامه ايران اظهار کرد: بگذاريد رشد دو برابري تعداد معتادان را با رشد جمعيت مطابقت دهيم. در سال 90، 75 ميليون نفر جمعيت داشتيم که در سال 95 جمعيت ما به 80 ميليون نفر رسيد به عبارتي 5 ميليون نفر جمعيت اضافه شد. آنچه که ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کرده، آمار معتادان بين جمعيت 15 تا 64 ساله است. آمار جمعيت 15 تا 64 سال 90، 52 و نيم ميليون نفر بود و در سال 95 به 56 ميليون نفر رسيده است يعني حدود 3 و نيم ميليون نفر به جمعيت 15 تا 64 ساله ها اضافه شده است.او در ادامه اضافه کرد، تعداد معتادان 15 تا 64 سال در سال 90، 2.6 درصد بوده و در سال 95 اين عدد به 5.3 درصد رسيده است اما آيا واقعاً اين به معناي افزايش تعداد معتادان در همان جمعيت 3 و نيم ميليون نفري است که در سال 95 به جمعيت 15 تا 645 ساله در کشور اضافه شده است؟ افزايش تعداد معتادان با افزايش جمعيت قابل تناسب نيست، چرا که افزايش رشد جمعيت طبق سياست هاي قبلي وزارت بهداشت به نسبت سال هاي قبل کاهش پيدا کرد که در اين ميان ورودي جمعيت 15 تا 64 سال هم کاهش پيدا مي کند.به اعتقاد رئيس کارگروه کاهش تقاضاي اعتياد مجمع تشخيص مصلحت نظام، اينکه تعداد معتادان از يک ميليون و 320 هزار نفر به 2 ميليون و 808 هزار نفر رسيده يعني 110درصد رشد داشته است اما به اين معنا نيست که 3.5 ميليون نفر جمعيت 15 تا 64 سال که در 5 سال رشد داشته اند 1.5 ميليون نفرشان معتاد شده اند. بلکه عدد اعتياد به طور کلي در بين افراد 15 تا 64 سال بالا رفته است.

صفاتيان با اشاره به اينکه در مديريت حوزه اعتياد در کشور دچار اشکال هستيم، اظهار کرد: آمار جديد شمار معتادان پيام بزرگي به دکتر روحاني است که به عنوان رئيس ستاد مبارزه با مواد مخدر در چينش تيم جديد در کابينه اش تجديدنظر کند. او گفت: «بعد خانوار» در کشور ما 3.8 درصد است يعني در هر خانوار 3.8 نفر به طور ميانگين زندگي مي کنند اگر عدد 2 ميليون و 808 هزار نفر را براي معتادان کشور در نظر بگيريم با اين حساب 10 ميليون نفر در کشور به طور مستقيم درگير حوزه اعتياد هستند که نشان مي دهد اعتياد بالاترين آسيب اجتماعي را در کشور دارد. از همين رو مساله بعد خانوار اعتياد زنگ خطر جدي براي دولت دوازدهم است که در برنامه هاي حوزه پيشگيري، مقابله و درمان تغييرات اساسي ايجاد کند درغير اين صورت با اين روند برنامه ريزي ها با شکست مواجه خواهيم شد.

صفاتيان با تاکيد بر اينکه چنانچه دولت در چينش اعضاي کابينه حوزه مبارزه با مواد مخدر اقدام نکند در افزايش اعتياد مقصر شناخته مي شود، گفت: يکي از بهم ريختگي هاي دولت هاي نهم و دهم اين بود که مسئوليت دبير کل ستاد مبارزه با مواد مخدر را از نظارت مستقيم رياست جمهوري به وزارت کشور انتقال داد، وزارتخانه اي که سنگين ترين و مهم ترين مسئوليت هاي کشور را بر عهده دارد و با توجه به اينکه کار مبارزه با مواد مخدر سخت است اين حوزه به حاشيه رانده شده است. بنابراين به رئيس جمهوري پيشنهاد داده ايم که حوزه دبير کل ستاد مبارزه با مواد مخدر مستقيم تحت نظارت ايشان باشد، چرا که در غير اين صورت با اين روند در سال 1400 تعداد معتادان به 10 درصد جمعيت بالاي 15 سال مي رسد.او با تاکيد بر اينکه 20 تا 30 درصد آمارگيري تعداد معتادان در کشور انحراف دارد، اضافه کرد که جمعيت کشور در سال 1400 به حدود 90 ميليون نفر مي رسد با احتساب 10 درصد جمعيت 15 تا 64 سال تعداد معتادان در آن سال به 5 ميليون نفر افزايش پيدا خواهد کرد.     

رشد ۶.۲ درصدي آمار فوتي سوءمصرف موادمخدر

در ادامه نشست خبري ديروز سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر، با اشاره به آمار فوتي هاي ناشي از مصرف مواد مخدر گفت: در سال ۹۵ سه هزار و ۱۹۰ نفر به دليل سوء مصرف مواد فوت کرده اند که با توجه به آمار سال گذشته با رشد ۶.۲درصدي رشد داشته است که از بين آنها، ۳۴۳ نفر زن و ۲ هزار و ۸۴۷ نفر نيز مرد بوده اند. همچنين ۱۸۸۲ نفر از اين تعداد به دليل مسموميت حاد با مواد فوت کرده اند.وي با هشدار افزايش مرگ و مير به دليل مصرف مواد روان گردان ها گفت، در زمينه استفاده از روان گردان و مرگ و مير مصرف کنندگان با رشد ۸و ۶ دهم درصدي رو به رو بوده ايم. وي با اشاره به آمار دانش آموزان معتاد در کشور گفت، درسطح کشور 3 هزار و ۶۰۰ دانش آموز پر خطر و در معرض خطر شناسايي شده اند که بحث هاي مشاوره اي براي اين دانش آموزان انجام شده است.وي با اشاره به تغيير الگوي مصرف موادمخدر در کشور گفت: کماکان ترياک و شيره ترياک و شيشه با شيوع بالا جزو مواد مخدر پرمصرفي هستند که در کشور مصرف مي شوند. همچنين حشيش و ترکيبات آن، شامل علف، گل و ماري جوانا با ۱۱.۹درصد و هروئين فشرده با ۱۰.۶ درصد در مقام بعدي مصرف قرار دارند. مصرف شيشه نيز با افت ۸.۱ درصدي در رتبه سوم قرار دارد که خوشبختانه با افت مصرف شيشه در بين معتادان کشور رو به رو هستيم.وي با اشاره به آلوده بودن قليانسراها به مواد مخدر گفت: هنوز براي ما وجود مخدر در تنباکوهاي ميوه اي محرز نشده است اما خبر رسيده که در تنباکوهاي ميوه اي موادمخدر گل و حشيش استفاده مي شود.