بنیاد عبدالرحمن برومند

آیا مجازات قطع ید به بهانه ضروریات دین اسلام ازسوی فقها پذیرفتنی است؟

مرد جوانی که به جرم سرقت احتمال دارد به مجازات قطع ید محکوم شود، هفته گذشته خطاب به قاضی گفته است: "دستم را قطع نکنید دخترم خردسال است و مادرپیرم به بیماری سرطان مبتلا شده است. من به خاطر فشارهای زندگی دست به سرقت زدم". این پرونده، یکی از هزاران موردی است که شهروندان به‌دلیل فشار ناشی از فقر به فکر سرقت می‌افتند.

مجازات قطع ید که در جمهوری اسلامی ایران برای جرم‌هایی مانند سرقت صادر می‌شود، در فقه شیعه جزء حدود شرعی قرار می‌گیرد. حدود بخشی از قوانین کیفری اسلام است و شامل مجازات هایی است که میزان و کیفیت آنها ثابت و مشخص است. قانون‌گذاران با اتکا بر شرعی بودن این مجازات، اجرای آن را برای جامعه مسلمان ضروری معرفی و توجیه می‌کنند.

در بین فقهای شیعه بر سر اجرای حدود شرعی در زمانی که شیعیان از آن با عنوان "عصر غیبت" یاد می‌کنند، اختلاف نظر جدی وجود دارد. به‌عنوان مثال سید احمد خوانساری که پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی به مرجعیت شیعیان رسید و همچنین محقق حلی که بنا بر نظر دانشمندان علوم دینی یکی از سه فقیه طراز اول شیعه است با اجرای حدود مخالف‌اند.

آیت‌الله خوانساری می‌نویسد: "همانطور که جهاد با کفار از وظایف خاص امام معصوم است، اقامه حدود شرعی نیز از امور مختص به معصوم است و به هیچ وجه جز آنان، کسی مجاز به اقدام در این امر نخواهد بود"

برخی نیز استدلال کرده‌اند که از آنجاکه در قانون مجازات عمومی سال ۱۳۰۴ از قطع عضو و شلاق و رجم و دیگر حدود شرعی مطلقاً خبری نیست و آیت الله سید حسن مدرس طبق اصل دوم متمم قانون اساسی، وظیفه مطابقت قانون مذکور را با احکام اسلام را برعهده داشته است، او عملاً اجازه داده‌ تا در موارد جرائم مستوجب حد، مجازات شرعی اجرا نگردد.

گفتگوی کامل بنیاد برومند با یکی از افرادی که دستش را به جرم سرقت قطع کرده‌اند را منتشر کرده‌ایم. از شما دعوت می‌کنیم این گفتگو را ببینید و به این پرسش بیندیشید که آیا می‌توان این مجازات را بر اساس مفاهیم اسلامی توجیه کرد؟