بنیاد عبدالرحمن برومند

دیدگاه اهل سنت وعلماء بزرگ سنی معمولا از حدود الهی و نظام مجازات اسلامی دفاع می کنند . به باور انها حدود که حق خداوند

محسوب می شود مبتنی بر مصالحی است و باعث می شود تا جامعه از دلایل و عواملی که منجر به ارتکاب جرم می شود حفظ گردد. همچنیین در برابر گناه و فعل خطا بازدارندگی ایجاد می نماید و در صورت ارتکاب جرم به اجرای عدالت کمک می کند. برخی نیز اجرای حدود برای افراد خاطی را بخشی از عقوبت اخروی بشمار می آورند.

اما بر خلاف آنکه اکثر قریب به اتفاق فقیهان سنی از حدود و فایده مندی آنها دفاع می کنند ولی در عمل بسیار محتاط هستند و به ندرت حکم به اجرای حدود داده اند. در میان معاصرین دیدگاهی که به عدم اجراء حدود کمک می کند ،نظریه یوسف قرضاوی است. همچنین شیخ راغب سرجانی نیز نظر مشابهی دارد .

هر دوی آنها ضمن دفاع از حدود الهی به عنوان بخشی از نظام مجازات اسلامی و رد کردن نظام مجازات غربی اما شروط وقیودی را برای اجراء حدود تعیین می کنند که اجرای آن را دشوار می سازد و به تعدادی کم تقلیل می دهد.

به باور شیخ یوسف قرضاوی مفتی دانشگاه الازهر مصر حدود زمانی باید اجرا شود که متهم هیچگونه عذر و بهانه منطقی و موجه نداشته باشد. به عبارت دیگر هیچ ناتوانی و عدم استطاعت مالی و فردی وی را به سمت ارتکاب جرم نکشانده باشد. به عنوان مثال وقتی در جامعه بی عدالتی وجود دارد. فقر و گرسنگی مشاهده می شود ، بخشی از مردم قدرت پرداخت هزینه های درمانی ندارند ،اختلاف طبقاتی شدید برقرار است و جامعه از سیمای انسانی برخوردار نیست لذا اجرای حدود معنا ندارد و باید از آ ن صرفنظر کرد. به نظر آنها حدود الهی در یک جامعه خدا پسند که در ان سطح کافی و مناسبی از عدالت وجود دارد و مردم از رفاه و کرامت انسانی برخوردار هستند ، باید اجرا شوند.

قائلین به دیدگاه مشروط کردن اجرای حدود الهی به عدم اعسار و در مضیقه بودن متهم به سنت عمر بن الخطاب خلیف دوم مسلمین برای درستی نظر شان استناد می کنند. در زمان خلافت عمر قحطی سنگینی مدینه را فرا گرفته بود بگونه ای که افراد زیادی مردند و یا از فرط گرسنگی رنجور شده بودند. یکی از مفتیان به نام ابن حاطب بن ابی بلتغه به دلیل سرقت حکم داده بود انگشتان دست کسی را قطع کنند. خلیفه عمر جلوی این کار را گرفت و به صادر کننده فتوی گفت از کجا می دانی که فرد خاطی گرسنه نبوده است ؟ وقتی همه گرسنه هستند و ممکن است از فرط گرسنگی بمیرند ،نباید حد صادر شود و به جایش وی را جریمه نقدی کن.

آنها همچنین اطمینان کامل از اجرای تخلف و گناه را شرط لازم برای صدور و اجرای حدود می دانند. شبهه و شک و تردید نباید در میان باشد و همچنین دلایل و انگاره های کافی و فراتر از اعترافات خود متهم باید وجود داشته باشد. در شرایط عدم اطمینان و شک و تردید حدود جایز نیست.

در این راستا به حدیثی از پیامبر ارجاع داده می شود که ادروء الحدود بالشبهات. یعنی در حالتی که یقین وجود ندارد و مدارک محکمه پسندی یافت نمی شود از حدود باید دوری جست. پیامبر در ادامه می گوید خطا در بخشش به مراتب بهتر از خطا در تنبیه است. بنابارین از انجاییکه ریسک و هزینه خطا در اجرای حدود وبخصوص آنهائی که موجب سلب جان افراد می شود ،بالا است لذا در تطبیق حکم باید نهایت وسواس و احتیاط را به خرج داد.

بنابراین از دیدگاه برخی از علماء اهل سنت توجه به برقراری شرایط زیست عادلانه و برطرف شدن احتیاجات معقول زندگی و تامین نیاز های معیشتی ، جنسی و اجتماعی پیشنیاز اجرای حدود الهی است و آنها نگاهی حداقلی به اجرای مجازات دارند. همچنین از منظر مصلحت عملی نیز در عمل خویشتن داری را اصدور و اجرای حدود توصیه می کنند.