بنیاد عبدالرحمن برومند

چکیده : اعدام در ملاءعام نه تنها موجبات تعظیم شعائر را در جامعه ایران فراهم ننموده، بلکه موجبات نشر گسترده فساد و انواع گناهان از این طریق از جمله هتک حرمت و بی آبرویی خانواده مجرم و ترویج خشونت و از میان رفتن قبح این امر در میان جامعه شده است. همچنین به کرات، کودکان و خردسالان نیز به تماشای چنین صحنه هایی مبادرت ورزیده که خود میتواند به غلط موجب الگوگیری از مجرمین و موجب “ترویج منکر” نیز گردد.

گروهی از دانشجویان ایرانی مقیم اروپا​ به استفتاء از مراجع تقلید شیعه درباره لزوم و امکان تغییر در اجرای حکم اعدام پرداختند. این دانشجویان که نسخه ای از استفتاء خود و پاسخ های مراجع را برای کلمه نیز فرستاده اند، در مقدمه ی آن می نویسند:

اسلام هراسی و تبلیغات ضد شیعی در رسانه های مختلف غربی هر روزه تصویری زشت، خشن، و ضد انسانی در اذهان مخاطبین تصویر میکنند. در چنین شرایطی اجرای حکم اعدام، نحوه اجرای آن، و بخصوص “اعدام در ملاءعام” موجب تقویت دشمنان و بدبین کردن اذهان به شیعیان خواهد شد وهمچنین تصویر ناپسندی از حکومت اسلامی، عقائد اصیل مکتب اهل‌ بیت عصمت و طهارت (ع) ومکتب تشیع در ذهن مومنین و همچنین افراد غیرمسلمان میگذارد. نا گفته پیداست که این مسئله برای کسانی که در خارج از ایران زندگی میکنند بیشتر قابل لمس و مشاهده میباشد. به طریق اولی، “اعدام در ملاءعام” موجب وهن شدید مذهب و احکام شرعی اسلام, علی الخصوص در جوامع غربی و اروپایی میشود.

با توجه به گرایشى که نسبت به اسلام و تشیع بعد از پیروزى انقلاب اسلامى ایران در اکثر نقاط جهان پیدا شده، و ایران اسلامى به عنوان امّ القراى جهان تشیع شناخته مى شود، اعمال و رفتار ملت و دولت ایران به عنوان الگو و بیانگر دیدگاه های اسلامی-شیعی مطرح است. چنین رفتارهایی بعلّت عدم قابلیت پذیرش و نداشتن توجیه قابل فهم دراذهان مخالفین، نتیجه سوءداشته و ایران اسلامی را دارنده بیشترین آمار اعدام در جهان، به غلط، به دلیل اسلام میشمارند و تبلیغات بیشمار منفی علیه حکومت اسلامی ومکتب تشیع مینمایند. علاوه بر این، با توجه به آمار، اعدام در ملاءعام نه تنها موجبات تعظیم شعائر را در جامعه ایران فراهم ننموده، بلکه موجبات نشر گسترده فساد و انواع گناهان از این طریق از جمله هتک حرمت و بی آبرویی خانواده مجرم و ترویج خشونت و از میان رفتن قبح این امر در میان جامعه شده است. همچنین به کرات، کودکان و خردسالان نیز به تماشای چنین صحنه هایی مبادرت ورزیده که خود میتواند به غلط موجب الگوگیری از مجرمین و موجب “ترویج منکر” نیز گردد.

در چنین شرایطی ما جمعی از دانشجویان ایرانی مقیم اروپا درباره اجرای حکم اعدام، نحوه اجرای آن، و بخصوص “اعدام در ملاءعام” جویای نظر شرع مقدس اسلام از مراجع عظیم الشان جهان اسلام شدیم. نظرات مراجع عظیم الشان جهان اسلام بسیار راهگشا، منطبق بر زمانه امروزیست که همگان جویای اعتدال هستند. برایند نظرات به روشنی دست قضات، قانون گذاران، وکلا، و دیگر دست اندرکارن امر قضا را باز گذاشته که موجبات رافت اسلامی که منطبق بر اصول حقوق بشر نیز هست را فراهم نمایند. لذا امید است که شاهد بازنگری در قوانین مربوط به اجرای حکم اعدام، نحوه اجرای آن، و بخصوص “اعدام در ملاءعام” در ایران عزیز باشیم.

سوالات:

بسم‌الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم

همانطور که مستحضرید درشرایط کنونى، اجرای حکم “اعدام در ملاءعام” موجب تقویت دشمنان وحدت اسلامی و بدبین کردن برادران اهل سنت نسبت به شیعیان شده وهمچنین تصویر ناپسندی از حکومت اسلامی، عقائد اصیل مکتب اهل‌ بیت عصمت و طهارت (ع) ومکتب تشیع در ذهن مومنین و همچنین افراد غیرمسلمان میگذارد. بدون شک، “اعدام در ملاءعام” موجب وهن مذهب و احکام شرعی اسلام, علی الخصوص در جوامع غربی و اروپایی میشود. چه آنکه، با توجه به گرایشى که نسبت به اسلام و تشیع بعد از پیروزى انقلاب اسلامى ایران در اکثر نقاط جهان پیدا شده، و ایران اسلامى به عنوان امّ القراى جهان اسلام شناخته مى شود، و اعمال و رفتار ملت و دولت ایران به عنوان الگو و بیانگر اسلام مطرح است، بعلّت عدم قابلیت پذیرش و نداشتن هیچگونه توجیه قابل فهم دراذهان مخالفین، نتیجه سوء بر آن مترتب است و ایران اسلامی را دارنده بیشترین آمار اعدام در جهان، به غلط، به دلیل اسلام میشمارند و تبلیغات بیشمار منفی علیه حکومت اسلامی ومکتب تشیع مینمایند. علاوه بر این، با توجه به آمار، اعدام در ملاءعام نه تنها موجبات تعظیم شعائر را در جامعه ایران فراهم ننموده، بلکه موجبات نشر گسترده فساد و انواع گناهان از این طریق از جمله هتک حرمت و بی آبرویی خانواده مجرم و ترویج خشونت و از میان رفتن قبح این امر در میان جامعه شده است. همچنین به کرات، کودکان نیز به تماشای چنین صحنه هایی مبادرت ورزیده که خود میتواند به غلط موجب الگوگیری از مجرمین و موجب “ترویج منکر” نیز گردد. در غیاب امام (ره) که به شدت به مسئله وحدت بین صفوف مسلمانان، ریشه کن کردن بهانه‌ها و دستاویزهای موهوم و منفی حساس بودند و با توجه به آثار سوء فراوان “اعدام در ملاعام ” و توصیفات فوق، خواهشمند است نظر شرع مقدس اسلام را از نظر آن مرجع عظیم الشان جهان اسلام پیرامون سوال های ذیل بیان بفرمایید:

الف) آیا تماشای اعدام را برای کودکان و دیگر افراد نابالغ جایز میدانید؟ آیا حکومت اسلامی وظیفه دارد از چنین امری جلوگیری نمایید؟

ب) آیا پخش تصاویر اعدام از رسانه های رسمی را با توجه به توصیفات فوق جایز میدانید؟

پ) آیا بطورکلی، “اعدام در ملاعام” را با توجه به توصیفات فوق در شرایط مکانی و زمانی فعلی جایزمیدانید؟

ت) آیا جایگزینی یا تبدیل حکم اعدام (جز موارد خاص مانند قصاص) با اقداماتی دیگر از جمله حفظ قرآن کریم، زندان۲۰ ساله و امثالهم را از نظر شرعی امکان پذیر یا جایز میدانید؟

با تشکر

جمعی از دانشجویان ایرانی مقیم اروپا

 

نظرات و پاسخ ها:

۱- حضرت آیت الله العظمی بیات زنجانی (مد ظله العالی)

“با سلام و تحیت؛ با سپاس از دقت و توجه خاص به موضوع، لازم به توضیح می دانم که هیچ دلیلی بر مطلوب بودن اعدام های علنی در منابع فقهی وجود ندارد و حتی در قصاص آنچه ار نص قرآن به دست می آید، شارع عفو را به قصاص ترجیح می دهد و به آن تشویق می کند؛ اما در موارد دیگر، اگر موجب وهن مذهب، سوء تربیت و زیر سؤال رفتن حکومت دینی و مبانی شریعت حقه باشد، اعدام های علنی مشروع نیست و تبدیل اعدام های غیر منصوص به احکام جایگزین، هیچ منع شرعی و قانونی ندارد.”

 

۲- حضرت آیت‌الله العظمی سید محمد حسینی موسوی زنجانى(مد ظله العالی)

“چنانچه اجرای حکمی در جامعه به دلیل اینکه آمادگی فکری درباره آن وجود ندارد موجب سستی در اعتقاد مردم به اصل اسلام شود در این صورت حفظ اسلام اهم است و اجرای حکم باید مسکوت بماند. مضافا اینکه به دستور خود شرع باید در سه مورد احتیاط رعایت گردد:اموال،نفوس و اعراض؛ احکام بعضی از حدود سنگین است و در احراز شرایط آن شبهه حکمی و شبهه موضوعی وجود دارد و «تدرء الحدود بالشبهات» و لذا می شود طبق این قاعده اجراء بعضی از حدود که جامعه آن را سنگین تلقی می کند و رأفت و سماحت اسلام را زیر سوال می برد مسکوت گذاشت تا بستر فرهنگی و عدالت اجتماعی برای آن فراهم گردد.والله العالم”

 

۳- حضرت آیت‌الله العظمی گرامی(مد ظله العالی)

“آنجا که حکمش اعدام است لازم نیست در ملاء عام باشد ، آن هم که در قرآن است در مورد برخی گناهان آمده هنگام اجراء حکم طائفه ای ناظر باشند طائفه با سه نفر هم صادق است بلکه با دو نفر و گفته شده یک نفر ! در رجم جمعیت دعوت می شوند آن هم لزوماً اعدام نیست ممکن است با سنگریزه ها که زده می شود طرف نمیرد و زنده بماند و در آن صورت نجات یافته است ، در رساله توضیح المسائل هم یک مسئله ذکر کرده ایم که اجراء برخی حدود در شرائطی که موجب ضعف عقیده و یا انحراف عقیده ضعفاء دینی می شود ممنوع است رجوع کنید .

والسلام”

 

۴- حضرت آیت الله العظمی سیّد علی محمّد دستغیب(مد ظله العالی)

“الف) خانواده‌ها از تماشای کودکان جلوگیری نمایند.
ب) نیازی به پخش نیست.
ج) این حکم در موارد بسیار خاص می‌باشد و عمومیّت ندارد.
د) در «حدود» امکان ندارد، ولی در«تعزیر» دست قاضی مجتهد جامع الشرایط باز است.”

 

۵- حضرت آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی(مد ظله العالی)

“الف و ب و ج: وجوب اجرای حدود در ملاعام از ضروریات دین نیست، و حتی در حد زنا مورد اختلاف است. البته در رجحان آن فی حد نفسه بحثی نیست.
– ممانعت از شرکت افراد در فرض ترتب مفسده بر حضور آنان مانعی ندارد و تشخیص آن با حاکم شرع است همچنین است پخش تصاویر آن
د: تغییر حد قتل به غیر آن جایز نیست مگر مصلحت اهمی خلاف آن در بین باشد.”

 

۶- حضرت آیت الله العظمی مکارم شيرازی(مد ظله العالی)

“اعدام علنی تنها در مواردی مجاز است که اثر مثبتی داشته باشد مثل اینکه جنایت واقع شده اسباب تشویش اذهان عمومی گردد و همگی خواهان مجازاتشان هستند اما در مواردی که اثر منفی دارد اعدام علنی نه تنها لازم نیست بلکه جایز نیست و در مواردی که ضرروتی برای اعدام علنی باشد سزاوار است کودکان و افرادی که مشاهده آن منظره برای آنها ضرر دارد را از آن منع کنند در ضمن آنچه گفته اید اهل سنت ممکن است بدیین شوند خود آنها نیز در دستوراتشان اعدام علنی دارند.”

 

۷- حضرت آیت‌الله العظمی محقق کابلی(مد ظله العالی)

“ج1) اگر مفسده داشته باشد از حضور اطفال جلوگیری شود.
ج2) در صورتی که مفسده داشته باشد از پخش آن جلوگیری شود.
ج3) اعدام در ملاعام اشکال ندارد به خاطر که مردم تنبیه شوند و عبرت بگیرند در بعض روایات توصیه شده که مردم را خبر کنند تا عبرت بگیرند.
ج4) هر چه حاکم شرع صلاح بداند در موارد تبدیل جایز است.

همیشه در پناه خداوند مؤید باشید.”

 

۸- حضرت آیت‌الله العظمی علوی گرگانی(مد ظله العالی)

۱- در صورتی که حاکم شرع تشخیص دهد که نگاه کردن کودکان و افراد نابالغ موجب تأثیرات بد می شود میتواند حکم به ممنوع بودن نظاره انان کند.

۲- در صورتی که تشخیص داده شود نشان دادن اینگونه تصاویر اثر منفی داشته باشد میتواند حکم به ممنوع بودن ان کند.

۳- چون این امور جنبه حکومتی دارد و لذا باید حاکم شرع (مجتهد جامع الشرایط ) تشخیص ضرورت دهد و در صورتی که تشخیص دهد اصل اعدام در ملأ عام دارای مضرات زیاد است میتواند از آن منع کند.

۴- در صورت تشخیص حاکم شرع(مجتهد جامع الشرایط) امکان تبدیل آن وجود دارد.”

 

۹- حضرت آیت الله العظمی سیّد محمد صادق روحانی(مد ظله العالی)

الف) تماشای اعدام برای کودکان نابالغ صغیرالسن موجب خوف آنان میشود و شرعا هم مامور به نیست.
ب) از جواب سوال قبل جواب این سوال معلوم میشود.
پ) اجراء حد و اعدام در ملاعام با فرض عدم لزوم حضور تماشاگران …تا لی فاسدی که در ذهن شما است لازم نمیاید.”