برای مثال، عیسی رحیمی، پدر کودکسرباز افغان متوفی، حسن رحیمی، در نوامبر ۲۰۱۶ به خبرگزاری قرآن ایران گفت که «بر روی سنگ مزارش سال ولادتش ۷۴ حک شده است این در حالیست که او متولد سال ۷۸ است؛ این شهید به عمد تاریخ ولادتش را به اشتباه گفته بود تا بگذارند راحتتر به جبههها برود، هنگام اعزام از او شناسنامهای نخواسته بودند به همین خاطر او توانسته بود از این طریق سن خود را بزرگتر از آن چیزی که بود بگوید».
سربازان افغان همچنین گفتهاند که آنها در کمپهای آموزشی برای نیروهای افغان کودکانی را دیدهاند. «علی»، یک افغان ۲۹ ساله، در آگوست به دیدهبان حقوق بشر گفت که او با کودکسربازهای شانزده و هفده سالهای صحبت کرده است که برای اعزام به نبرد در سوریه آموزش میدیدهاند. علی پس از آن به لشکر فاطمیون پیوسته بود که یک استخدامکننده در زمان تلاش او برای تمدید مجوز اقامتش در دفتر امور اتباع و مهاجرین خارجی در شهری بیرون از تهران به سراغ او رفت. فرد استخدام کننده به او گفته بود در صورت پیوستن به این نیرو میتواند مجوزش را برای او بگیرد.
علی به دیدهبان حقوق بشر گفت « آنها هرگز از من نخواستند که هیچ مدرکی نشان دهم، اما میخواستند مطمئن شوند که ما اتباع افغانستان هستیم». او اضافه کرد «ما برای استخدام باید بالای هجده سال میداشتیم، اما آنها فقط سن ما را پرسیدند، و هیچ مدرکی نخواستند».
در اعزام سربازان برای جنگیدن در سوریه از سوی ایران، از جمله در این مورد که آیا معیارهایی را برای پیشگیری از بهکارگیری کودکان به کار بسته است یا خیر، شفافیت کمی وجود دارد. در ۲۷ ژانویهی ۲۰۱۶، محسن کاظمینی، فرمانده لشکر محمد رسول الله سپاه پاسداران مستقر در تهران در مصاحبهای رسانهای گفت که شعب نیروی شبهنظامی بسیج مرتبط با سپاه پاسداران مسئول بهکارگیری نیروها برای جنگیدن در سوریه هستند.
در حالی که ایران رسماً اعلام میکند که همهی افغانهای ساکن ایران که به لشکر فاطمیون میپیوندند داوطلب هستند، وضعیت قانونی آسیبپذیر بسیاری از کودکان افغان ساکن ایران و ترس آنها از بازگردانده شدن به افغانستان میتواند منجر به تصمیم آنها برای پیوستن به این نیرو شود.
مقامات تلاش کردهاند تا حقوق کودکان افغان ساکن ایران را افزایش دهند. طبق گزارشها در سال ۲۰۱۵ پس از صدور فرمانی از سوی رهبر ایران علی خامنهای، مبنی بر این که «هیچ کودک افغانستانی، حتی مهاجرینی که بهصورت غیرقانونی و بیمدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل باز بمانند» ایران به همه کودکان افغان، از جمله کودکان بدون سند، اجازه داد تا در مدرسهها ثبت نام کنند. با این حال، این تحقیق نشان میدهد که مقامات، به ویژه با توجه به این امر که دولت مشوقهایی نظیر راهی به سوی تابعیتبرای خانوادهی سربازان خارجی که در طی «مأموریتهای نظامی» کشته، مجروح، یا اسیر میشوند پیشنهاد کرده است، برای محافظت از کودکان افغان در برابر بهکار گرفته شدن برای جنگیدن در سوریه اقدامات کمی انجام دادهاند. این مشوقها بدون محافظتهای کافی میتواند ریسک بهکارگیری کودکان را افزایش دهد، و همانطور که کمیتهی اجرایی کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان تأکید کرده است، «کودکان و نوجوانان پناهنده...به صورت ویژه در معرض بهکارگیری از سوی نیروهای مسلح دولتی هستند...» و از دولتها خواسته است تا سیاستهایی برای پیشگیری از این نقض حقوق بشر پیاده کنند.
طبق اساسنامه رم دیوان بینالمللی کیفری، «سربازگیری یا جذب کودکان زیر پانزده ساله به نیروهای مسلح ملی یا استفاده از آنها برای مشارکت فعال در نبردها» یک جنایت جنگی است. ایران عضو اساسنامه رم نیست، اما متعهد به حقوق بینالملل عرفی است که میگوید بهکارگیری کودکان زیر پانزده سال جنایتی جنگی است.
پروتکل انتخابی کنوانسیون حقوق کودک درباره شرکت کودکان در درگیریهای مسلحانه که در ۱۲ فوریه ۲۰۰۲ وارد کار شد میگوید که هجده سال حداقل سن برای مشارکت مستقیم در درگیریهاست. ایران پروتکل انتخابی را امضا کرده است اما مجلس هنوز برای تصویبش رأیگیری نکرده است.
دیدهبان حقوق بشر پیش از این استفاده از کودکسربازان توسط یگانهای مدافع خلق(ی پ گ)-مرتبط با حزب کردی اتحاد دموکراتیک- در درگیریهای سوریه را مستند کرده است.
دیدهبان حقوق بشر گفت که سازمان ملل باید درباره بهکارگیری کودکان از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحقیق کند، و دبیر کل باید بر اساس این شواهد اضافه کردن این سازمان به فهرست سالانهی نقضکنندگان حقوق کودک را بررسی کند.
ویتسون گفت که «ایران باید محافظت از کودکان پناهندهی افغان را بهبود بخشد و آنها را در برابر مأموران استخدام کننده بیتوجه بیپناه نگذارد». وی افزود «ایران باید فوراً پروتکل انتخابی را تصویب کند و تضمین کند که کودکان افغان برای جنگیدن در سوریه به کار گرفته نمیشوند».
موارد تأیید شده کودکسربازان (بر اساس نوشتههای روی سنگ قبرشان)
سن در هنگام مرگ |
محل دفن
|
محل مرگ بر اساس نوشته حک شده روی سنگ قبر
|
تاریخ مرگ بر اساس نوشته حک شده روی سنگ قبر |
تاریخ تولد بر اساس نوشته حک شده روی سنگ قبر |
محل تولد بر اساس نوشته حک شده روی سنگ قبر |
نام بر اساس نوشته حک شده روی سنگ قبر |
شانزده ساله |
بهشت زهرای تهران |
حلب، سوریه |
۲۳ نوامبر ۲۰۱۵ |
۱۷ ژوییه ۱۹۹۸ |
نامشخص |
علیرضا رحیمی |
چهارده ساله |
بهشت زهرای تهران |
نامشخص |
۱۲ سپتامبر ۲۰۱۴ |
۳۱ ژوییه ۲۰۰۰ |
استان غزنی |
محمدحسیناکبری |
شانزده ساله |
بهشت زهرای تهران |
|
۱۲ آگوست ۲۰۱۵ |
۵ اکتبر ۱۹۹۸ |
|
مهدی احمدی |
هفده ساله |
بهشت زهرای تهران |
حلب، سوریه |
۱۳ نوامبر ۲۰۱۴ |
۳۰ مارس ۱۹۹۷ |
|
رمضان میرزایی |
هفده ساله |
بهشت زهرای تهران |
|
۱ نوامبر ۲۰۱۵ |
۶ ژانویه ۱۹۹۸ |
|
سید علی اصغر حسینی |
پانزده ساله |
گورستان پاکدشت، استان تهران
|
پالمیرا، سوریه |
۴ دسامبر ۲۰۱۵ |
۲۲ مه ۲۰۰۰ |
|
نورمحمد داوودی
|
شانزده ساله |
ساوجبلاغ، استان البرز
|
سوریه |
۱۹ آوریل ۲۰۱۶ |
۷ ژوئن ۱۹۹۹ |
|
خداداد نجفی |
هفده ساله |
نجفآباد، استان اصفهان |
|
۱۱ اکتبر ۲۰۱۶ |
۲۱ فوریه ۱۹۹۹ |
|
ادریس بیاتی |
موارد کودکسربازان گزارششده در رسانههای ایرانی
محل دفن |
محل مرگ |
تاریخ مرگ |
تاریخ تولد یا سن گزارششده |
تاریخ تولد منتشر شده |
محل تولد |
نام |
ساوجبلاغ، استان البرز |
۳۰ آگوست ۲۰۱۶ |
هفده ساله |
۲۲ ژوییه ۱۹۹۶ |
|
حبیب حیدری |
|
|
|
۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴ |
شانزده ساله |
|
|
محمد کلانتری |
بومهن، استان تهران |
|
|
هفده ساله |
|
|
محمد رسول حیدری |
اصفهان |
سوریه |
۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ |
۲۰ مارس ۱۹۹۶( شانزده ساله) |
۲۰ مارس ۱۹۹۶ |
|
احمد ترابی |
|
سوریه |
۲۴ دسامبر ۲۰۱۵ |
۲۳ آگوست ۱۹۹۹(۱۶ ساله) |
۱۹۹۵ |
قم |
حسن رحیمی |
شیراز |
|
۱۲ اکتبر ۲۰۱۵ |
هفده ساله |
۱۹۹۳ |
|
محمد زمان عطایی |