بنیاد عبدالرحمن برومند

 آنچه در پی می‌آید گزارش اجمالی و ماهیانه وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی خرداد ۹۶ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه‌ شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب‌دهنده کامل وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.

لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به‌صورت سالانه گزارش مفصل‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.

خلاصه آنچه گذشت:

نقض حقوق بشر در ایران همچون گذشته در خرداد ماه سال ۱۳۹۶ نیز ادامه داشت. این ماه با ۱۴ مورد اعدام, بازداشت ده ها نفر بالاخص اعضای جوامع اقلیتهای مذهبی, نقض گسترده آزادی بیان در فضای مجازی, تجمعات کارگری و صنفی و موارد دیگری که در ادامه ذکر خواهد شد در استان‌های مختلف همراه شد. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.

۱- آزادی اندیشه و بیان

از مهمترین موارد نقض آزادی اندیشه و بیان در این ماه می توان به بازداشت رضا ملک, محمد مهدوی فر, عبدالرضا داوری, دانیال استخر, جواد گیاه‌شناس؛ همچنین حکم ۷ سال زندان برای دو تن از شاگردان محمد علی طاهری,احضار مجدد عباس لسانی به دادگاه و تشکیل پرونده برای شهربانو منصوریان قهرمان ووشو اشاره کرد.

در مورد نقض آزادی بیان در فضای مجازی نیز می توان به بازداشت ۸ فعال تلگرامی در کرمانشاه و گرگان اشاره کرد. همچنین حکم ۳۶ سال حبس برای سه فعال تلگرامی صادر شد که به دادگاه تجدید نظر ارسال شد. بازداشتچهارشهروند در آبادان به جرم انتشار فیلم تخلف پلیس, محرومیت محسن فروزان به دلیل فعالیت های همسرش ومحرومیت ۷ خبرنگار از حضور در مجلس از جمله دیگر مصادیق نقض آزادی اندیشه و بیان یا ممانعت از گردش آزاد اطلاعات در این ماه بودند.

۲- حقوق اقلیت ها

تعرض به حقوق اولیه اقلیت‌های قومی و دینی در ایران در این ماه نیز ادامه داشت. در زمینه نقض آزادی های ادیان شاهد اعمال فشار و تبعیض مشخصی علیه شهروندان سنی مذهب، بهایی و مسیحی بودیم.

از جمله گزارشات در مورد حقوق شهروندان بهایی میتوان به بازداشت ۳ تن از شهروندان بهایی در شاهین شهر و محاکمه ۴ نفر در مشهد؛ و اجرای حکم زندان ۱۲ نفر اشاره کرد. همچنین در این ماه محرومیت ازتحصیل ۲ تن از این شهروندان به دلیل باورهای مذهبی شان از دانشگاه های کشور را شاهد بودیم.

در مورد حقوق شهروندان سنی مذهب میتوان به بازداشت های گسترده این شهروندان در  نواحی کردنشین و همچنین پلمپ نمازخانه اهلسنت که مورد انتقاد شدید مولانا گرگیج قرار گرفت اشاره کرد.

احضار ۵ نفر از شهروندان مسیحی به دادگاه در رشت و همچنین تخریب قبرستان مسیحیان در کرمانشاه از جمله موارد نقض حقوق این شهروندان مسیحی بود.

در مورد حقوق اقلبت های قومی می توان به توقیف یک کتاب آموزش زبان کردی به دلیل استفاده از الفبای لاتین و همچنین بازداشت هنا (حنا) خرسان، فعال فرهنگی اهل اهواز در ارتباط با برگزاری مراسم فرهنگی گرگیعان اشاره کرد

۳- اعدام

اعدام از جمله موارد بارز نقض حق حیات در ایران است. درخرداد ماه ۹۶ حداقل ۱۴ نفر از شهروندان اعدام شده اند. لازم به ذکر است که عمده این موارد در زمینه جرایم مربوط به مواد مخدر بود. همچنین ۱۶ نفر نیز به اعدام محکوم شدند که یک مورد از آنها محکومیت به اعدام در ملا عام بود. از سوی دیگر با تلاش برخی نهادها و مسئولین حداقل ۱۱ مورد بخشش اولیای دم و تخفیف در مجازات اعدام را شاهد بودیم.

۴- وضعیت زندان ها و زندانیان

زندانیان در این ماه همچون ماه های گذشته شاهد نقض گسترده حقوق خود بودند که در پی آن اعتصاب غذایحبیب ساسانیان, سیامک میرزایی و همچنین عدنان حسینی زندانی سنی مذهب را شاهد بودیم. عدم رسیدگی پزشکی و محرومیت از درمان از جمله موضوعاتی که زندانیان از آن رنج می برند. در این ماه اسماعیل عبدی, عبدالله شریعتی, محسن و احمد دانش پور, چنگیز قدم خیری, علیرضا گلی پور رسیدگی لازم پزشکی را دریافت نکردند. شدت بی توجهی مسولین در زندان در مورد عدم رسیدگی پزشکی در زندان ها به حدی است که شاهد مرگ یک زندانی در زندان سنندج بودیم.

در این ماه در زندان قزلحصار کرج سه مورد خودکشی زندانیان بوقوع پیوست که از این میان یک مورد خود از نگهبانان این زندان بود که متهم به قاچاق مواد مخدر به درون زندان شده بود.

در زندان ارومیه نیز زندانیانی که به عدم تفکیک جرایم خود معترض بودند مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. همچنینمریم  نقاش زرگران از سوی یک زندانی عادی  مورد ضرب و شتم قرار گرفت اما از رسیدگی پزشکی و قضایی کافی محروم ماند.

همچنین در این ماه وحید صیادی نصیری, ماهر کعبی, مصطفی سلیمی, مجید اسدی, پیام شکیبا و محمد بنا زادهبه زندان های دیگر تبعید شدند.

۵- بازداشت شدگان

در این ماه تعداد بسیار زیادی بازداشت شدند. نام بسیاری از آنها به دلیل بازداشت های فله ای انجام شده در این ماه نامعلوم است. اسامی بعضی بازداشت شدگانی که نام آنها احراز شده است عبارتند از: عسل اسماعیل زاده – سالار عبداللهی – محمد معینی – مصطفی شهروزی – فریده عبدی – نوشین سالکیان – مهدی زرگانی – عبدالرضا داوری – دانیال استخر – برهان مظفری- یوسف بهرامی – یاسر حسن زاده

این ماه در شهر ها و استان های مختلف بازداشت های گسترده ای بوقوع پیوست که از برجسته ترین آن می توان به بازداشت ۴۰ تا ۷۱ نفر در استان های کرمانشاه و کردستان و آذربایجان غربی و تهران اشاره کرد. همچنین ۵ نفر در جاسک به اتهام ارتباط با داعش و ۲ نفر در کرج به اتهام ارتباط با سازمان مجاهدین خلق بازداشت شدند. همچنین ۳ نفر در بوکان و تعدادی در مهاباد بازداشت شده اند. در این میان ۲ نفر در اردبیل به دلیل فعالیت در تلگرام بازداشت شده اند.

۶- زنان

زنان در ایران همچنان از بزرگترین قربانیان نقض حقوق بشرمحسوب می شوند. از پررنگ ترین مصادیق نقض حقوق زنان در این ماه می توان به مواردی در زمینه حضور زنان در اجتماعات ورزشی اشاره کرد. از این میان بازداشت فرد ترنسی به ظن دختر بودن در ورزشگاه همچنین اجاره محدود به زنان برای حضور در سالن ورزشی در کنار اعمال محدودیت و محرومیت برای برخی زنان والیبالیست نمونه های برجسته آن بودند. در مورد خشونت های جنسی و جسمی موردی از ۲ بار تجاوز در یک شب به یک زن بسیار خبر ساز شد و همچنین یک مورد قتل ناموسی در شیراز  را شاهد بودیم.

۷- حقوق کودک

از برجسته‌ترین گزارشات درزمینه حقوق کودکان می توان به شکایت برخی خانواده های کودکان مبتلا به اوتیسم به خاطر شکنجه این کودکان در یک موسسه توان بخشی در مشهد اشاره کرد. همچنین دفتر حمایت از کودکان کار و خیابان نیز پلمپ شد در حالی که این نهاد نقشی ارزنده در دفاع از این دست کودکان محروم ایفا می کرد.

۸- کارگران و اصناف

رویدادها و اخبار کارگری و صنفی در این ماه همچون دیگر ماهها بسیار بود. متاسفانه در این میان اخبار از کشته شدن حداقل ۲۳ کاگر در حین کار و مصدومیت تعداد زیادی حکایت دارند. همچنین حداقل ۲۰ تجمع کارگری در نقاط مختلف اتفاق افتاد که از بارز ترین آن میتوان به اعتراض کارگران کوشک بافق به مرگ همکارشان اشاره کرد. در حوزه اصناف و حقوق صنفی هم این ماه خالی از حوادث نبود چنانکه تجمع پاتولوزی و تجمع حق الندریس ها از برجسته‌ترین‌های این رسته بود.

۹- بهداشت و محیط زیست

در حیطه محیط زیست اخبار بسیاری در این ماه منتشر شد که غالب آن‌ها با موضوع آلودگی هوا ، محیط‌ زیست و کمبود آب در کشور بود اما یکی از مهمترین گزارشات این ماه  مربوط به تالاب انزلی بود که در لیست سیاه تالاب‌های تخریب شده کنوانسیون محیط زیست قرار گرفت که به خاطر گستردگی تخریب و تصرفات موجود و همچنین وجود سازه های غیر مجاز در حاشیه های تالاب، زمان زیادی برای جبران خسارت‌های وارد شده و احیای مجدد این ثروت ملی لازم است

۱۰- دگرباشان جنسی

در زمینه حقوق دگرباشان در استان یزد رییس پلیس فتای این استان مدعی بازداشت دگرباش جنسی ۴۱ ساله ای شد که به گفته وی چندین سال است که متهم با افراد زیادی که همجنس خودش هستند ارتباط داشته، هر چند سعی شده است محتوای این بازداشت در ارتباط با شکایت شهروند دیگری نشان داده شود اما اظهارات مقام پلیس روشن می سازد که روابط شخصی فرد بازداشت شده مورد کنکاش قرار گرفته و از گرایشات جنسی وی علیه اش استفاده شده است.

۱۱- خشونت نظامی و قضایی علیه شهروندان

در ماهی که گذشت ۳ متهم به قطع دست یا انگشتان دست محکوم شدند، انفجار ۵ فقره مین به کشته و زخمی شدن شهروندان منتهی شد، گزارشاتی از ۳ مورد اسید پاشی منتشر شد که علاوه بر ۸ نفر زخمی در یک پرونده خاص در تهران ۱۴ زن و کودک را دچار آسیب کرد، ۲ شهروند به تحمل شلاق محکوم شدند و ۲۰ شهروند قزوینی به اتهام روزه خواری در ملاعام شلاق خوردند.

۱۲- امنیت شهروندان

در ماهی که گذشت دست کم ۱۵ زن و مرد در سفره خانه ای در گرگان بازداشت شدند، آنها متهم به برگزاری مهمانی مختلط بودند. از سوی دیگر یکی از مقامات ارشد پلیس مدعی شد این نهاد برای ورود به پلاژهای خصوصی لب دریا نیاز به مجوزی ندارد که این سخنان واکنش محمود صادقی نماینده مجلس را در پی داشت، آقای صادقیاین ادعا و رویه را خلاف قانون و نقض حریم شخصی شهروندان دانست.

پایان:

۱- گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد

در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در خردماه ماه که با حساسیت و توجه بیش‌تری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی ست که این توجه بیش‌تر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.

اعتصاب غذای اسماعیل عبدی و مجموعه کمپینی که توسط کنشگران مدنی و صنفی در این رابطه برپا شد توجهات زیادی را به خود جلب کرد. یکی دیگر از گزارشاتی که در این ماه توجهات زیادی را به خود جلب کرد دوبار تجاوز به یک زن بخصوص در زمانی که در طلب کمک بود باید دانست. این گزارش خشم کاربران ایرانی را در فضای مجازی برانگیخت. سایر گزارشات مورد توجه این ماه نیز در همین چارچوب بود، مردی که گوش زن خود را برید یا پدری که به بهانه های ناموسی در روز و محلی عمومی در شهر شیراز دخترش را به قتل رساند.

بازداشت دانیال استخر وکیل دادگستری در شیراز نیز جزو اخبار پر بازدید این ماه بود همینطور فیلمی که از ضرب و شتم یک وکیل توسط ماموران نیروی انتظامی منتشر شده بود را هم باید اشاره کرد.

۲- گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی توجهی روبرو شدند

در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً باکم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند؛ روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.

زندانی شدن ۱۲ شهروند بهایی در استان گلستان و همینطور بازداشت دست کم ۵ شهروند بهایی در استان هرمزگان از این دست گزارشات بود. همینطور محاکمه ۴ شهروند مسیحی در دادگاههای انقلاب نیز با کم توجهی افکار عمومی روبرو شد. از سوی دیگر دستگیری حدود ۷۰ شهروند سنی مذهب در نواحی غربی کشور نیز از جمله وقایعی بود که متاثر از حملات تروریستی تهران و تهییج افکار عمومی با بی توجهی افکار عمومی روبرو شد. در بخشی دیگر بازداشت شهروندان عرب در خوزستان از جمله بازداشت هنا (حنا) خرسان، فعال فرهنگی اهل اهواز در ارتباط با برگزاری مراسم فرهنگی گرگیعان را باید بعنوان یک توجهی افکار عمومی به نقض حقوق بشر قلمداد کرد.

اعتصاب غذای زندانیانی چون سیامک میرزایی، حبیب ساسانیان نیز از جمله مواردی بود که ظرفیت توجهی بیشتری از سوی افکار عمومی را داشتند.