بنیاد عبدالرحمن برومند

خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی تیر ماه ۹۶ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه‌ شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب‌دهنده کامل وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.

لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به‌صورت سالانه گزارش مفصل‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.

خلاصه آنچه گذشت:

اخبار نقض حقوق بشر در تیر ماه ۹۶ با بیش از ۶۰ مورد اعدام, آزار های جنسی پی در پی کودکان, خودکشی های پرتعداد نوجوانان, قتل و آزار جنسی متعدد زنان, بازداشت های گسترده بالاخص در بین شهروندان اقلیتهای مذهبی و اتنیکی, نقض پایدار آزادی بیان, تجمعات کارگری و اصناف بخصوص در زمینه معوقات مزدی و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.

اعدام

اعدام در ایران همچنان مهمترین نمونه از موارد نقض حق حیات محسوب می شود. در طول تیر ماه امسال شاهد تعداد بسیار زیادی از اعدام در زندان های مختلف ایران بودیم که عمدتا با موضوع “مواد مخدر” صورت گرفت. این در حالی ست که مجلس ایران درگیر تصویب اصلاحیه طرح کاهش مجازات اعدام بود و این تعجیل در اعمال اعدام ها تعجب همگان را برانگیخت. آمار تعداد اعدام ها در تیر ماه ۹۶ از ۶۰ نفر فراتر رفت به نحوی که این آمار نسبت به ماه قبل بیش از چهار برابر رشد داشته است. از این میان چندین اعدام گروهی از جمله اعدام ۴ زندانی در زندان مرکزی اصفهان,  ۴ نفر در زندان مرکزی زاهدان, ٧ زندانی در زندان رجایی شهر کرج, ۴ نفر در زندان مرکزی ارومیه و دست کم ٧ زندانی در زندان رجایی شهر کرج را شاهد بودیم. همچنین تعداد محکومین به اعدام در این ماه متجاوز از ۱۵ نفر بود. لازم به ذکر است از اعدام های صورت گرفته ۲ مورد از آنها اعدام در ملا عام بود.

آزادی اندیشه و بیان

از مهمترین موارد نقض آزادی اندیشه و بیان در این ماه میتوان به واقعه اقدام به امر به معروف یک روحانی در متروی شهرری اشاره کرد که منجر به کشته و زخمی شدن ۳ نفر شد. کارشناسان  مسئله امر به معروف را دخالت در حوزه شخصی زندگی افراد و متضمن رواج بی قانونی و خشونت دانسته اند. همچنین در مشهد شاهد بازداشت ۲۷ مربی و آموزش گیرنده گروه عرفان حلقه بودیم. در زمینه حجاب طرح پلیس البرز برای برخورد با شهروندان به بهانه بدحجابی در جاده چالوس و همچنین طرح کلاس ۸ ساعته آموزشی  برای کسانی که به اتهام بدحجابی و مصرف مشروبات الکلی در استان فارس بازداشت می شوند از مصادیق نقض حقوق بشر در این حیطه است. در مورد نقض آزادی بیان در فضای رسانه ای و مجازی میتوان به محکمه خبرنگار گیلانی که به شلاق و حبس محکوم شده؛ احضار یک روزنامه‌نگار سقزی با اتهاماتی سیاسی به دادسرای انقلاب؛ مجرم شناخته شدن روزنامه هایبانی فیلم و شروع و مدیر مسئول خبرگزاری ایسنا در دادگاه مطبوعات اشاره کرد. ضمن اینکه وضعیت بازداشت مدیران کانال های تلگرامی با توجه به جلوگیری از دیدار وکیل شان با آنها همچنان نامشخص است. همچنین در حالی که وکیل آنها از اعتصاب غذای آنها خبر داد سخنگوی قوه قضاییه موضوع اعتصاب غذای آنها را شایعه خواند.

بازداشت های جمعی در این ماه بسیار گسترده بود. در این میان بازداشت ۵۰ نفر در کرمانشاه, ۳۳ نفر در اهواز, ۳ نفر در مهاباد, ۱۲ نفر در قلعه بابک را شاهد بودیم. همچنین صلاح‌الدین خدیو فعال اصلاح طلب مهابادی نیز در همین دوره بازداشت شد. در خبری دیگر اعلام شد که حکم ۶ ماه حبس برای عیسی سحرخیز صادر شده است.

حقوق اقلیت های مذهبی و اتنیک ها

نادیده گرفتن حقوق اقلیت‌های دینی و اتنیک ها همچون ماه های گذشته در ایران در این ماه نیز ادامه داشت. در زمینه نقض آزادی های ادیان می توان به مواردی از نقض حقوق شهروندان مسیحی در احکامی همچون حکم ۴۰ سال زندان برای ۴ مسیحی, ۲۵ سال زندان برای دو نوکیش مسیحی , ۴۰ سال زندان برای کشیش ندرخانی و سه نوکیش مسیحی دیگر, ۲۰ سال زندان برای یک کشیش و یک نوکیش مسیحی دیگر اشاره کرد.

در مورد نقض حقوق شهروندان بهایی نیز بازداشت ۲ شهروند بهایی در گرگان , ۶ شهروند بهایی درکاشان ,گرگان و شیراز, و یک شهروند گرگانی در موردی دیگر را شاهد بودیم.

جامعه سنی مذهب ایران در این ماه تحت فشار بسیار زیادی بود. بازداشت های گسترده و تبعیض در نقاط مختلف موجب ایجاد احساس نارضایتی و ناامنی در میان این اقلیت مذهبی شده است. از بارزترین نمونه های این موارد بازداشت یکی از شاگردان مولانا گرگیج , خودداری از آزادی ملا رضا عبدی علیرغم اتمام مدت زمان حبس ۶ ماهه اش, احضار مولوی فاضلی به دادگاه و منع از سفر مولوی عبدالمجید مرادزهی , احضار و برگزاری دادگاه کاک حسن امینی,  احضار یکی از شیوخ عرب به نام “شیخ مولى نیسى” به اداره اطلاعات اهواز را میتوان نام برد.

همجنین در زمینه اقلیت های اتنیکی (قومی-ملی) میتوان به درگیری شدید بین اعضای حزب کردی کومله  و سپاه پاسداران در سنندج اشاره کرد که سه عضو این تشکل سیاسی جان باختند و یک تن در حالی که زخمی بود به نام رامین حسین پناهی دستگیر شد. بعد از این واقعه در موردی ۵ تن از اقوام جان باختگان و در موردی دیگر یکی دیگر از بستگان رامین حسین پناهی بازداشت شدند. همچنین در پی برگزاری مراسم سالانه بابک خرمدین در قلعه بابکدر شهرستان کلیبر ۱۲ تن از حاضرین از جمله فعالین ترک (آذری) همراه با یک کودک یازده ساله با ضرب و شتم بازداشت شدند. لازم به ذکر است حامد الله وردی پور فعال ترک نیز در همین ماه به دادگاه احضار شد.

در همین ماه همچنین گزارش شد احمد مرادی  از دراویش گنابادی بازداشت شده است.

حقوق زندانیان

زندانیان ایران در این ماه نیز همچون ماه های گذشته متحمل نقض گسترده حقوق بشر بودند. از این میان عدم رسیدگی پزشکی از مهمترین مشکلات زندانیان است. انتقال آرش صادقی به بیمارستان و بازگرداندن او بدون رسیدگی پزشکی کافی, همچنین عدم رسیدگی پزشکی به زندانی بلوچ و انتقال او به بیمارستان بعد از گذشت ۳۳ روز از وقوع سکته قلبی و ممانعت رییس زندان اوین از اعزام علی شریعتی و آتنا دائمی به بیمارستان, ادامه محرومیت از درمان محمد امین عبدالهی از نمونه های دیگر این نقض آشکار حقوق زندانیان است.

در مورد زندانیانی که در اعتصاب غذا به سر می برند مهمترین خبر مربوط به خودداری از حضور در جلسه رسیدگی به اتهامات حبیب ساسانیان به دلیل مخالفت او از حضور در جلسه است زیرا بدون اطلاع قبلی به این زندانی و وکیلش اقدام به برگزاری جلسه نموده بودند. همچنین پایان اعتضاب غذای سیامک میرزایی و نیما کشوری و سعید شیرزاد را در حالی شاهد بودیم که نیما کشوری پس از اعتصاب غذا به انفرادی منتقل و حق دیدار سعید شیرزادبعد از اعتصاب غذا  سلب و محروم از ملاقات شد. لازم به ذکر است که علی احمدنیا، سیدمجتبی باقری، سبحان جعفری تاش، جواد جمشیدی، نیما کشوری و سعید نقدی، شش تن از مدیران کانال‌های تلگرامی حامی دولت در اعتراض به طولانی شدن زمان بازداشت و عدم دسترسی به وکیل، از ۲۹ خرداد در زندان اوین دست به اعتصاب غذا زدند در حالی که بازجو وکیل این مدیران تلگرامی را نمی پذیرد.

با گرم شدن هوا مشکلات بهداشتی و کمبود آب زندانیان پررنگ تر می شود. عدم دسترسی زندانیان زاهدان وقزلحصار به آب کافی بغرنج شده و با جیره بندی آب مواجه هستند. این مسئله به آلودگی محیط و افزایش بیماری های واگیردار در بین زندانیان منتهی شده است. در این میان زندانیان زندان مرکزی ارومیه با نور خورشید آب استحمام را گرم می کنند. از جمله دیگر حقوق نقض شده زندانیان میتوان به تحقیر و گرداندن ۸ متهم در پاکدشت اشاره کرد.

حقوق کودکان

اخبار مربوط به کودکان در این ماه بسیاری از مردم را  آزرده ساخت. عمده این اخبار مربوط به تجاوز و آزار جنسی کودکان خردسال بود که در این میان مهمترین خبر مربوط به قتل و آزارجنسی آتنا اصلانی دختر ۷ ساله پارس آبادی بود. همچنین اخبار مربوط به کودکی به نام کیمیا دختر ۷ ساله‌ کرجی که گفته میشود بیش از ۷۰ بار مورد تجاوز ناپدری خود قرار گرفته بود و تجاوز به یک دختر خردسال در دروازه‌غار توسط پدربزرگش بازتاب گسترده ای داشت و خشم مردم بخصوص در فضای مجازی در اعتراض به بی توجهی مسولین در مسئله آموزش جنسی به کودکان را برانگیخت و در این میان مجید قناد درباره لزوم آموزش‌ ایمنی جنسی به کودکان در رسانه مطالبی را بیان کرد.

اما در این ماه بجز اخبار آزار جنسی کودکان شاهد چندین مورد خودکشی در بین نوجوانان بودیم که از آن جمله می توان به خودکشی نوجوانان در اهواز , لاهیجان , گچساران , گرگان, نیشابور , بابل, سقز و تلاش به خودکشی پسر ۱۴ ساله ای در تهران اشاره کرد. به گفته رئیس سازمان پزشکی قانونی خودکشی ها در ایران در بین افراد زیر ۱۸ سال شیوع هفت و نیم درصدی داشته است. از دیگر موارد مربوط به کودکان یک موردکودک آزاری در مشهد که به ناپدری پسر بچه ای بدنش را با فندک سوزانده بود و دختر خردسال مینودشتی به نام شیدا که پدر و مادرش اورا از منزل بیرون کرده بودند. شیدا با دستور مقامات قضایی تحویل بهزیستی شد.گفتنی است کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در این ماه به بررسی لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان پرداخت.

زنان

از بارز ترین مصادیق نقض حقوق زنان در این ماه می توان به موارد متعددی از تجاوز و قتل اشاره کرد. از این میان خبر تجاوز به یک دختر نوجوان توسط پنج جوان آبادانی در برابر دیدگان نامزدش بسیار خبرساز شد.

چندین قتل ناموسی و قتل و تجاوز توامان از جمله قتل دختر ۱۷ ساله ساکن یکی از روستاهای بهبان که در پی تن ندادن به ازدواج اجباری، توسط برادر خود به قتل رسید و قتل زنی در مینودشت توسط برادرش که از ازدواج او ناراضی بود همچنین قتل زنی در اثر سقوط از پشت بام بخاطر فرار از تجاوز دو نفر در منطقه حصار گرمخان شهرستان بجنورد و نیز در دو پرونده جداگانه که دو شهروند آبادانی  در یک سناریوی مشابه خواهران خود را به قتل رساندند. از موارد مرگ زنان در اثر نقض حقوق آنهاست. همچنین پرونده دختر جوانی مبتلا به بیماری لاعلاج که پس از مفقودی مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته بود در حال بررسی قرار دارد.

از دیگر اخبار مربوط به حقوق زنان میتوان به نقض واضح حقوق زنان در امر ورزش بدنسازی اشاره کرد که رئیس فدراسیون بدنسازی و پرورش اندام  در این ماه اعلام کرد بانوان بدنساز ایران حق شرکت در هیچ رقابتی را ندارند. در میان اخبار ناامید کننده در مورد زنان معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده در خصوص قانون حجاب گفت که این قانون نیاز به بازنگری جدی دارد و قانون کامل و به روزی نیست.

بهداشت و محیط زیست

اخباری که در حیطه محیط زیست در این ماه منتشر شد غالبا با موضوع گرمای هوا و کم آبی و ریزگردها همراه بود. گرمای بی سابقه ای در استان های جنوبی کشور به ویژه استان خوزستان فراگیر شده است، به گونه ای که در شهرهای حاشیه‌ای آبادان مردم آب لجن برای استفاده دارند و استاندار خوزستان در خبری گفت ‌مردم برخی ‌مناطق خوز‌ستان آب ‌برای استحمام هم ندارند. شرایط کم آبی در کشور به حدی جدی شده که معاون دفتر برنامه‌ریزی آبفای وزارت نیرو گفت که ایران به شرایط فوق بحرانی آب رسیده است و موضوع آب به شورایعالی امنیت ملی رسیده و کمیته امنیت آب در این شورا تشکیل شده است.

همچنین وضعیت کم آبی دریاچه ارومیه و افزایش ۴ برابری اشعه ماورای بنفش که اولین تبعات آن آب مروارید است باعث نگرانی جمعی از فعالان مدنی شده است و در این ماه شاهد ایجاد زنجیره انسانی در اطراف دریاچه ارومیه بودیم که بازداشت و ضرب و شتم تعدادی از این افردا را به دنبال داشت. همچنین در این ماه متاسفانه ۵۲۶ هکتار از مراتع و جنگل های  الوار گرمسیری شهرستان اندیمشک و ۳۰ هکتار از مراتع و جنگل های بلوط سرپل ذهاب در آتش سوخت.

اما در خبری خوب و در راستای احیای تالاب بین‌المللی هامون شاهد نی کاری در این تالاب بودیم. همچنین در برخورد با اصناف و مراکز آلاینده در خبر ها پلمب معادن غیرمجاز فعال در حریم شهر تاریخی توس و ممنوعیت رفت‌وآمد کامیون‌ها در این محدوده , پلمپ ۸ واحد‌ صنفی آلاینده محیط زیست در منطقه ۱۹ تهران را شاهد بودیم. دفن بیش از دو هزار برابر حد مجاز سم در خاک یک شرکت آلاینده در استان گلستان که با مماشات مسئولان محیط زیست استان تنها به پاکسازی منطقه بدون توجه به الزامات زیست محیطی اقدام کرده است بسیار نگران کننده است. همچنین درباره نحوه ی استفاده از سموم نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت که استفاده بیش از ۳ الی ۴ برابری از سموم غیراستاندارد در محصولات کشاورزی میزان بیماریهایی مانند سرطان را افزایش داده است. لازم به ذکر است در ارتباط با حمایت از محیط بانان مجلس خواستار ارائه هر چه سریع تر لایحه حمایت از آنان شد.

کارگران و اصناف

اخبار کارگران و اصناف در این ماه همچون دیگر ماهها مملو از اخبار کشته و زخمی شدن و تجمعات حقوقی و صنفی کارگران و کارکنان نقاط مختلف بود. متاسفانه در این میان اخبار از کشته شدن حداقل ۳۰ کارگر و متجاوز از ۶۰ مورد مصدومیت در حین کار حکایت دارد که مصدومیت ۲۰ کارگر در انبار گوگرد پالایشگاه اصفهان که دچار مسمومیت با  گازهای گوگردی مثل SO22 شده بودند از مهمترین نمونه های آن است.  همچنین حداقل ۲۰  تجمع کارگری و صنفی در نقاط مختلف اتفاق افتاد که از بارز ترین آن میتوان به اعتراض و تجمعات کارگران مجتمع نیشکر هفت تپه اشاره کرد که در پی این ممارست و اعتراضات یک فدراسیون بین‌المللی کارگران صنایع مواد غذایی، کشاورزی و خدمات از ایشان حمایت کنند. اما در موردی دیگر کارگران پروژه اتوبان یادگار امام مورد ضرب و شتم  نیروهای شهربان که ظاهرا منتسب به شهرداری بودند قرار گرفتند. این اولین بار نیست که ماموران منتسب به شهرداری از اعمال زور و ضرب و شتم برای پیشبرد اهداف خود استفاده میکنند. همچنین آغاز فصل گرما و اینکه قوانین موجود درباره گرما و افزایش دما و اعمال محدودیت‌های کاری در روزهای گرم، به صراحت اعلام نظر نکرده کارگران از مهمترین قربانیان گرمای هوای اهواز و دیگر نقاط گرمسیر هستند.

حقوق فرهنگی

 از جمله نقض حقوق بشر در ارتباط با موضوعات فرهنگی در این ماه میتوان به تخریب بخشی از محدوده یک اثر تاریخی با قدمت بیش از یک هزار سال مربوط به دوره ساسانی در گیلانغرب با وسعت بیش از یک هکتار توسط عده ای سودجو با استفاده از ادوات مکانیکی انجام شد اشاره کرد. همچنین خواننده رپ معروف به تتلو اظهاراتی در مورد حجاب دختر خردسال قربانی تجاوز و قتل داشت که خشم عمومی را در فضای مجازی برانگیخت. در پی این اظهارات خانواده آتنا اصلانی از هنرمندان خواستند تا آن‌ها را در شکایت علیه  امیرحسین مقصودلو این خواننده رپ که والدین این کودک را مقصر قتل این کودک به دلیل عدم ملزم کردن این کودک خردسال به حجاب دانسته بود حمایت کنند. از دیگر اخبار میتوان به مخالفت دفتر موسیقى وزارت ارشاد با اجراى “حمید صفت” در نمایش تازه سیامک صفرى اشاره کرد. گفتنی ست  فیلم “مادر قلب اتمی” با یک تلفن از پرده پایین کشیده و اجازه اکران آن لغو شد. همچنین فیلم «ارادتمند؛ نازنین بهاره تینا» توقیف شد و از اکران بازماند. لازم به ذکر است سپاه از شکایت خود علیه شاعر منتقد ایلامی صرف‌نظر کرد.

عدم امنیت و خشونت نظامی و قضایی علیه شهروندان

در ماهی که گذشت یک حکم قطع دست برای سارق خانه قاضی صادر شد. ۳ مورد اسید پاشی رخ داد که به مجروح شدن ۴ نفر و کشته شدن یک زن در مشهد انجامید. همچنین انفجار مین به مجروح شدن یک شهروند منتهی شد. و اما کولبران در این ماه نیز شاهد برخورد و تیراندازی های نیروی های نظامی ایران بودند. در این ماه حداقل ۱۱ کولبر زخمی و  نفر ۵ کشته شدند. حتی ۲۵راس از اسب های کولبران نیز در این ماه مورد تیراندازی نیروهای نظامی قرار گرفتند و کشته شدند. از اخبار مربوط به کولبران خبری مربوط به یونس فیضی، کولبری که پا ندارد و خبر جوان نخبه مریوانی که ناچار به کولبری شده بسیار مورد توجه قرار گرفت.

همچنین در این ماه با حضور مقامات عالی وزیر کار و رفاه اجتماعی از بیمه اجتماعی کولبران رونمایی می شود. در ارتباط با حکم شلاق علاوه بر محکومیت های متعدد یک زندانی ملایری در ملاء‌عام  شلاق خورد همچنین حکم ۳۵۰ ضربه شلاق در ملاعام برای ۷ محکوم در قوچان اجرا شد. از دیگر حقوق نقض شده شهروندان میتوان به دستگیری۱۱۰ نفر در مهمانی خصوصی مختلط در منطقه شاهنامه مشهد و پلمب رستورانی در رباط کریم به دلیل رقص و پایکوبی اشاره کرد.

 

پایان:

۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد

در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در خردماه ماه که با حساسیت و توجه بیش‌تری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی ست که این توجه بیش‌تر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.

در این ماه اخبار مربوط به نقض حقوق کودکان در صدر توجه همگان قرار داشت. در این میان ربوده شدن و قتل آتنا اصلانی دختر ۷ ساله پارس آبادی در صدر اخبار و توجهات بود. همچنین اخبار دیگری مربوط به آزار جنسی کودکان همچون خبر تجاوز به یک دختر خردسال در دروازه‌غار توسط پدربزرگش و خبر مربوط به شیدا دختر خردسالی که پدر و مادر معتادش او را از خانه بیرون کرده بودند مورد توجه قرار داشت. در این زمینه خبر دیگری که مورد توجه بود شکایت خانواده آتنا اصلانی از امیرحسین مقصودلو خواننده رپ معروف که والدین این کودک را مقصر قتل این کودک به دلیل عدم ملزم کردن این کودک خردسال به حجاب دانسته بود. از دیگر اخبار  پر بازدید میتوان به اقدام برای “امر به معروف” یک روحانی در متروی شهرری که سه کشته و زخمی به جای گذاشت اشاره کرد. همچنین درگیری درسنندج و کشته شدن ۳ تن و دستگیری تعدادی دیگر از بستگان آنان بسیار مورد توجه بود. از اخبار مربوط به کولبران  گفتگو با یونس فیضی، کولبری که بدون پا کولبری می کند و همینطور جوان نخبه مریوانی که ناچار به کولبری شده بسیار مورد توجه قرار گرفت.

۲– گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی توجهی روبرو شدند

در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً باکم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند؛ روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.

اعدام های گروهی در دو نوبت در زندان قزلحصار و چند نوبت در بعضی زندان های دیگر, بازداشت های پر تعداد و فله ای در نقاط مختلف کشور , چندین مورد محکومیت های سنگین برای مسیحیان, بازداشت شهروندان بهایی, احضار و تحت فشار قراردادن بزرگان و علمای اهل سنت و منع رفت و آمد بین استانی برخی از آنان, همینطور خبرقتل دختر جوانی توسط برادرش به دلیل تن ندادن به ازدواج اجباری, اخبار مربوط به شرایط فوق بحرانی آب در نقاط مختلف, عدم دسترسی زندانیان زاهدان و قزلحصار به آب کافی از اخبار بسیار مهمی بودند که ظرفیت توجهی بیشتری از سوی افکار عمومی را داشتند.