بنیاد عبدالرحمن برومند

کمیسیون حقیقت: کمیسیون حقیقت پاناما

مدت کار: ٢٠٠١ تا ٢٠٠٤

منشور: فرمان رئیس قوه مجریه، شماره ٢. ١٨ ژانویه ٢٠٠١

اعضای کمیسیون : ٧ نفر

گزارش: گزارش عمومی

 

تاریخ انجام: از ژانویه سال ٢٠٠١ تا ٢٠ آوریل ٢٠٠٢ (یک سال و سه ماه). سپس یک دفتر پیگیری تا دسامبر سال ٢٠٠٤ به کار ادامه داد.

 

زمینه‌ها: در سال ١٩٦٨، گروهی از نظامی‌ها به رهبری ژنرال اومار توریوس، پرزیدنت آرنولفو آریاس مادرید را برکنار کردند و قدرت را به دست گرفتند.نقض حقوق بشر و فساد مشخصۀ حکومت توریوس بود؛ حکومتی که از سوی دیگر با جنبش چریکی طرفدار پرزیدنت قبلی در جنگ بود. پس از مرگ توریوس در سال ١٩٨١، نیروی دفاع پانام به رهبری ژنرال مانویل نوریه‌گا، کنترل قدرت را همچنان در دست داشت. اوضاع سیاسی در کشور به شدت بحرانی بود و اپوزیسیون با بیرحمی سرکوب شده بود. در سال ١٩٨٧، دولت امریکا کمک‌های اقتصادی به این کشور را متوقف کرد. نتیجه انتخابات ماه می سال ١٩٨٩ علیه حاکمیت نظامیان بود، اما این انتخابات لغو شد. به دلیل شورش‌ و ناآرامی در کشور، نیروهای آمریکایی در دسامبر ١٩٨٩ وارد این کشور شدند. دولت نوریه‌گا سرنگون شد و کمیسیون انتخابات، نتایج انتخابات پیشین را تأیید کردند.

پس از گذشت بیش از یک دهه، تلاشی در جهت پاسخ به نیاز بازبینی گذشته صورت گرفت. در سال ١٩٩٩، میریا موسکوسو، بیوۀ آرنوافو آریاس مادرید، به ریاست جمهوری برگزیده شد. یک سال بعد، در نتیجۀ نبش قبر در یکی از پادگان‌های نظامی سابق در اطراف پایتخت، استخوان‌های چهار نفر، از جمله استخوان‌های یک کشیش کلمبیایی به نام خوزه هکتور گالگو که در سال ١٩٧١ ربوده شده بود، کشف شد. خانم موسکوسو کمیسیون حقیقت را در ١٨ ژانویه ٢٠٠١ ایجاد کرد.

 

مأموریت: کمیسیون حقیقت مأموریت یافت که به موارد نقض حقوق بشر در دوران دیکتاتوری نظامی ژنرال اومار توریوس و مانویل اورته‌گا از سال ١٩٦٨ تا ١٩٨٩ رسیدگی کند. اما کمیسیون صراحتاً از ارائه جمع‌بندی در مورد مسئولیت فردی ناقضان حقوق بر حذر داشته شد.

 

ساختار و اعضای کمیسیون: کمیسیون متشکل از پنج مرد و دو زن بود که ریاست آن را حقوقدان و فعال کاتولیک آلبرتو سانتیاگو آلمانزا هنریکز برعهدۀ داشت. هر هفت عضو کمیسیون از سوی پرزیدنت منصوب شدند.

 

گزارش: گزارش نهایی کمیسیون در آوریل ٢٠٠٢ به اسپانیایی منتشر شد.

 

نتایج

 

جمع‌بندی:

• کمیسیون به طور کلی نتیجه گرفت که رژیم نظامی مسئول "شکنجه، و رفتار خشن، غیر انسانی و خفت‌بار" در کشور بوده است.
• از ١٤٨ مورد نقض حقوق بشر، ١١٠‌ پرونده تنظیم شد. بیشترین موارد نقض حقوق در سال‌های نخست دیکتاتوری، یعنی بین سال‌های ١٩٦٨ تا ١٩٧٢، علیه طرفداران رئیس جمهور پیشین صورت گرفته است. کمیسیون ٢٤ گور جمعی را کشف کرد و ٣٦ مورد حفاری داشت که بیشترین تعداد آن‌ها در مناطق نظامی و زندان‌ها واقع شده بودند.

 

توصیه‌ها

• کمیسیون توصیه کرد که خسارت وارده به قربانیان، از نظر مالی و اخلاقی جبران شود.
• توصیۀ بعدی شامل ایجاد دفتری بود دایمی برای ادامۀ کار کمیسیون و نگهداری پرونده‌های آن، و اعمال دقیق کنترل غیرنظامیان بر پلیس و سایر نیروهای امنیتی و انتظامی کشور، بهبود آموزش حقوق بشر در مدارس و تلاش هماهنگ برای توزیع گزارش کمیسیون.
• کمیسیون توصیه کرد محل‌های مشکوک دیگری نیز [برای یافتن اجساد] به طور سیستماتیک حفاری شود، و به پرزیدنت پیشنهاد کرد که دادستانی ویژه را برای اقدام قانونی علیه کسانی که متهم به ارتکاب بیرحمی و جنایت شده اند، دوباره فعال کند. سپس، توصیه شد که دربارۀ ٤٠ مورد تحقیقات صورت گیرد.

 

اقدام‌های بعدی:

 

اصلاحات

• پس از انتشار گزارش کمیسیون، یک کمیتۀ غیررسمی ادامۀ کار را در دست گرفت. در ٢٠ اکتبر سال ٢٠٠٣، طبق فرمان شماره ٥٥٩ رئیس جمهور، مأموریت کمیسیون حقیقت تا ٣١ دسامبر ٢٠٠٤ تمدید شد و "ادارۀ پیگیری تأسیسی کمیسیون حقیقت" نام گرفت. این نهاد گزارش خود را همزمان به رئیس جمهور و وزیر دادگستری ارائه داد.
• این اداره پس از تکمیل گزارش خود با خرابکاری مواجه شد، احتمالا از سوی افرادی که در پی نابودی پرونده‌ها بودند. مدارک این نهاد در دسترس عموم نیست.

 

پیگردها

در سال ١٩٩٢، نوریه‌گا به جرم همدستی در قاچاق مواد مخدر به امریکا، به ٣٠ سال حبس در زندان میامی [امریکا] محکوم شد. او در پاناما نیز به جرم قتل به صورت غیابی محکوم شد. درآوریل ٢٠١٠ دولت امریکا نوریه‌گا را به فرانسه تحویل داد تا به دلیل پولشویی محاکمه شود. پاناما نیز خواهان تحویل گرفتن او شد.

 

نکات ویژه: کمیسیون به دلیل کمبود بودجه و مخالفت حزبی که توریوس بنیان گذاشته بود (حزب دموکراتیک انقلابی)، با دشواری‌های جدی روبرو بود.

 

منابع:

نگاه کنید به منابع در متن انگلیسی.