بنیاد عبدالرحمن برومند

(نیویورک)- سازمان دیده­‌بان حقوق بشر امروز گفت که در میان ۳۵ تن نویسنده‌ای که در مواجهه با تضییقات سیاسی به دلیل شجاعت و محکومیت‌شان برنده جایزه معتبر هلمن-همت شدند، ۵ تن ایرانی اند. ۳۰ برنده دیگر این جایزه از ۱۱ کشور مختلف هستند.

علیرغم امید به اینکه انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری در سال ۲۰۱۳ حمایت‌های بیشتری برای حقوق بشر فراهم می آورد، مقامات امنیتی و قضایی در ایران همچنان سرکوب خود را نسبت به آزادی بیان ادامه داده اند. در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۴، مقامات امنیتی محمدرضا پورشجری، یکی از ۵ تن دریافت کنندگان ایرانی جایزه هلمن-همت را تنها با گذشت ۵ هفته از آزادی پس از پایان محکومیت ۴ ساله وی، دستگیر کردند. به گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز، ایران یکی از بزرگترین زندانبانان جهان برای نویسندگان است. تا ژوئیه ۲۰۱۴، حداقل ۶۵ روزنامه نگار، وبلاگنویس، و فعال رسانه‌های اجتماعی بر اثر اتهامات مبتنی بر سخنان یا نوشته‌­هایشان در زندان­های ایران نگهداری می­شدند.

اما دیلی، مدیر بخش ارتباطات در سازمان دیده­ بان حقوق بشر، گفت: «این ایرانیان شجاع برای ما یادآور نقش حیاتی‌ای هستند که روزنامه نگاران و نویسندگان، علیرغم خطراتی که درکمین زندگی و اشتغال آ‌ن‌هاست، در رویارویی با ظلم یا سخن گفتن بر علیه آن ایفا می‌کنند. این جوایز معتبر هلمن-همت نه تنها باید آگاهی از سهم برندگان در حمایت از آزادی بیان را افزایش دهد، بلکه سبب افزایش فشار بر دولت‌های آن‌ها جهت توقف سرکوب این حق از حقوق بنیادی بشر شود.»

جوایز هلمن-همت سالانه به نویسندگانی از اطراف و اکناف جهان اعطا می‌شود که آماج تضییقات و ایذای سیاسی و یا تضییع حقوق بشر خود قرار گرفته اند. یک کمیته برجسته‌ی انتخاب این جوائز نقدی را به پاس احترام اعطا می‌کند تا به چنین نویسندگانی یاری رساند.

این مبالغ نقدی به نام نمایشنامه نویس آمریکایی، «لیلیان هلمن»، و یار و یاور طویل مدت او «داشیل همت»، رمان نویس، نامگذاری شده است. هر دو تن توسط کمیته‌های کنگره آمریکا در مورد عقاید و وابستگی‌های سیاسیشان در طول تحقیقات ضد کمونیستی خشونت بار با الهام از سناتور ژوزف مک کارتی در دهه ۱۹۵۰ مورد سوال و بازجویی قرار گرفتند. خانم هلمن از نظر حرفه ای در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برد و برای یافتن شغل مشکل داشت. آقای همت برای مدتی در زندان محبوس بود.

در سال ۱۹۸۹، امنایی که توسط هلمن منصوب شدند به نام وی از سازمان دیده­بان حقوق بشر تقاضای طراحی برنامه‏ای را کردند تا به نویسندگانی که به دلیل بیان عقایدی که برخلاف نظر دولت‌هایشان بود، انتقادات آنان از مقامات رسمی دولت یا عملکردهای آنان، و یا به جهت نوشتن در مورد موضوعات مورد علاقه عموم مردم که با مخالفت دولت‌هایشان مواجه می‏شد، آماج دولت‌هایشان قرار می‏گیرند، کمک کنند.

در طول ۲۵ سال گذشته، بیش از ۷۰۰ نویسنده از ۹۲ کشور جوائز هلمن-همت را دریافت کرده‏‌اند. بیش از ۳ میلیون دلار آمریکا به نویسندگانی که با تضییقات روبرو بوده‏اند اعطا شده است. این برنامه همچنین برای نویسندگانی که باید کشورشان را برای رهایی از تضییقات ترک کنند یا نویسندگانی که بعد از دوره‌های طویل مدت زندان یا شکنجه‌های دراز مدت نیازمند فوری درمان پزشکی هستند، کمک‌های اضطراری مختصری را فراهم می‌کند.

دیلی گفت: «هدف از اعطای جوایز هلمن-همت یاری رسانی به نویسندگانی است که به دلیل عقاید یا گزارشاتشان که صاحب منصبان در صدر قدرت را آزرده است، خود رنج فراوان کشیده‏اند. بسیاری از آنانی که افتخار دریافت این جوایز را یافته‏‌اند، در یک هدف با سازمان دیده­‌بان حقوق بشر شریک‌اند: حمایت از آنان که آسیب پذیرند با پرتو افکندن بر موارد نقض حقوق بشر و فشار برای تغییر.»

۵ تن ایرانی دریافت کننده جوائز هلمن-همت عبارتند از:

حسن اسدی زیدآبادی: زیدآبادی به مجلات­ و وبسایت‌های فارسی زبان در خصوص موضوعات سیاسی و حقوقی در ایران در راستای تلاش برای اشاعه آزادی مطبوعات، آزادی بیان و حقوق بشر کمک کرده است. زیدآبادی از سال ۲۰۰۷ عضو شورای مرکزی سازمان ادوار تحکیم وحدت بوده است. این کمیته، یک گروه حقوق بشری دانشجویی حامی اصلاحات است که برای اشاعه دمکراسی و حقوق بشر در ایران تلاش می‌کند. زیدآبادی پایه گذار و دبیرکمیته حقوق بشر این گروه است. زیدآبادی همچنین به عنوان سخنگوی سازمان‌های غیر دولتی شبکه آسیایی در موسسات حقوق بشر ملی (ANNI)، که با هدف گزارش کردن موارد نقض حقوق بشر در آسیا و استرالیا عمل می‌کند، فعالیت کرده است. در ایران، به دنبال انتخابات جنجال برانگیز ۲۰۰۹، وی توجهات را به موارد دستگیری‌ها و بازداشت‌های خودسرانه فعالان سیاسی جلب کرد و در اشاعه حقوق زنان، دانشجویان، و کارگران نقش راهبری پیشبردی داشت تا به آنجا که سرانجام منجر به دستگیری و بازداشت خود وی توسط نیروهای امنیتی و مقامات وزارت اطلاعات شد.

مقامات زیدآبادی را بر اثر اتهاماتی از جمله «اجتماع و تبانی برعلیه امنیت ملی»، «تبلیغ علیه نظام» و «توهین به رئیس جمهوری» مورد محاکمه قرار دادند. در پایان محاکمه وی در پیشگاه یک شعبه دادگاه انقلاب، او به ۵ سال حبس محکوم شد که هم اکنون در زندان اوین این دوره را می­گذراند.

سیامک قادری: قادری  پیش از آن که به دلیل وبلاگنویسی در مورد اعتراضات خیابانی و دیگر تحولات به دنبال انتخابات جنجال برانگیز ۲۰۰۹ از شغل خود عزل شود، به مدت ۱۸ سال ویراستار و گزارشگر خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) بود. یکی از مصاحبه‏های وی با شهروندان همجنسگرا منجر به اعتراض مقامات شد و قادری در ژوئیه ۲۰۱۰ دستگیر شد. در ژانویه ۲۰۱۱، یک شعبه دادگاه انقلاب بر اثر اتهامات «تبلیغ علیه نظام»، «ایجاد اضطراب عمومی» و «نشر اکاذیب» او را به ۴ سال حبس و ۶۰ ضربه شلاق محکوم کرد. مقامات قادری را در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴ پس از گذراندن دوران محکومیتش آزاد کردند.

در ٢٥ نوامبر ۲۰۱۴ کمیته حفاظت از روزنامه نگاران جائزه بین المللی ازادی مطبوعات را به قادری اهدا خواهد کرد.

علی اصغر حقدار: حقدار از سال ۱۹۹۰ نویسنده ده‌ها کتاب و صدها مقاله در حوزه تفکر، فلسفه و نقد ادبی است. او سرانجام به دلیل سطح بالای سانسور سیاسی که مانع از انتشار کار وی شد ایران را ترک کرد.

شهرام جوادی: جوادی از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ در ایران برای چندین روزنامه روزنامه نگاری می‏کرد، اما در اثنای آشوب‌ها و سرکوب‌های رسمی به دنبال انتخابات جنجال برانگیز ۲۰۰۹ مجبور به ترک روزنامه نگاری رسمی شد. وی دوباره در سال ۲۰۱۱ با وبلاگنویسی نوشتن را از سر گرفت. در اکتبر ۲۰۱۲ عاملان وزارت اطلاعات جوادی را برای بازجویی در مورد وبلاگنویسی و دیگر فعالیت‏هایش فراخواندند، و بعدا زمانی که وی در منزلش نبود به آنجا یورش بردند. به جای رویارویی با خطر دستگیری، جوادی تصمیم گرفت کشور خود را ترک کند. مقامات اموال وی را نیز توقیف کردند.

محمدرضا پورشجری: پورشجری، که با نام مستعار «سیامک مهر» معروف است وبلاگی با عنوان «گزارش خاک ایران» را راه اندازی می‏کرد. مقامات امنیتی وی را در سپتامیر ۲۰۱۰ دستگیر کردند و صرفا به دلیل فعالیت‌های نوشتاری و وبلاگ‌نویسی‌اش او را به اتهامات «توهین به رهبری»، «اقدام علیه امنیت ملی»، «توهین به مقدسات مذهبی» و «بدعت‌گذاری» متهم کردند. یک شعبه دادگاه انقلاب متعاقبا پورشجری را به ۴ سال زندان محکوم کرد. در زندان وی از مشکلات جدی سلامتی رنج می‏برد، اما مقامات زندان مکررا با آزادی موقتی او و اعطای مرخصی پزشکی به وی مخالفت ورزیدند. پورشجری در ۲۳ اوت ۲۰۱۴ دوران  حبس خود را به پایان رساند، اما مقامات وی را از آن زمان ممنوع الخروج کرده اند.

میترا پورشجری، دختر وی، به سازمان دیده‌بان حقوق بشر گفت که مقامات امنیتی پدرش را در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۴ در ناحیه‏ای نزدیک به مرز ایران و ترکیه دستگیر کردند و ابتدا وی را به مدت ۱۴ روز در سلول انفرادی در یکی از بازداشتگاه‌های وزارت اطلاعات در شهر ارومیه نگاه داشتند. میترا پورشجری گفت که مسئولان وزارت اطلاعات در آنجا پدرش را در حالتی که به دستان وی دستبند زده و چشم‌هایش را هم با چشم‌بند پوشانده بودند و تحت فشار روانی نگاه داشتند، به مدت طولانی بازجویی کردند. آن‌ها بعدا وی را به بند ۸ زندان رجایی شهر که تحت کنترل سپاه پاسداران است منتقل کردند. دختر پورشجری گفت که در این زندان، پورشجری را  تحت بازجویی‌هایی گسترده تری قرار دادند و تهدید کردند. وی هم اکنون در ندامتگاه مرکزی کرج در بازداشت به سر می‌برد.

میترا پورشجری به سازمان دیده‌بان حقوق بشر گفت که تا یک ماه پس از دستگیری پدرش، در حالی ‌که وی در زندان انفرادی نگهداری می‌شد و تحت بازجویی‌های متعدد بود، او و دیگر اعضای خانواده از این اتفاق و وضعیت وی بی خبر بودند. او گفت مقامات امنیتی و قضایی مجموعه‏ای از اتهامات را علیه پورشجری وارد کرده اند. از جمله این اتهامات «اقدام علیه امنیت ملی»، «تبلیغ علیه نظام»، کوشش برای خروج غیرقانونی از کشور، تماس با گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد و ارائه اطلاعات به وی در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران و تماس با سازمان‌های «ضد انقلاب» و « صهیونیستی» هستند.

گفتنی است که در ۱۰ آوریل ۲۰۱۴ چندین گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل، از جمله احمد شهید، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران، از دولت ایران خواستند که مراقبت پزشکی فوری برای پورشجری و کاظمینی بروجردی، مجتهد زندانی مخالف، مهیا کند و امکان آزادی فوری آنان را فراهم سازد.