کنوانسیون شماره ۱۸۲ درباره بدترین شکل‌های کار کودکان
این کنوانسیون در هشتاد و هفتمین اجلاس سازمان بین‌المللی کار در ژنو به تصویب رسید و شامل یک مقدمه و ۱۶ ماده است.
یرج مصداقی بخش‌های مهم این کنوانسیون را ترجمه کرده و در کتاب «نگاهی به سازمان بین‌المللی کار» در سال ۱۳۸۸ منتشر کرده است.
متن کامل این کنوانسیون در کتابخانه به زبان انگلیسی در دسترس عموم است.
مقاوله‌نامه ۱۸۲ بدترین اشکال کار کودکان - مصوب ۱۹۹۹
ماده 1
هر یک از کشورهای عضو که به این مقاوله‌نامه ملحق می‌شوند باید تدابیر فوری و مؤثری را برای تأمین ممنوعیت و محو بدترین اشکال کار کودک به عنوان یک فوریت اتخاذ کنند .
ماده 2
در این مقاوله‌نامه، اصطلاح «کودک» در مورد کلیه اشخاص زیر 18 سال به کار برده می‌شود .
ماده 3
در این مقاوله‌نامه عبارت «بدترین اشکال کار کودک» شامل موارد زیر است :
الف ) کلیه اشکال بردگی یا شیوه ای مشابه بردگی، از قبیل فروش و قاچاق کودکان، بندگی به علت دین و رعیتی و کار با زور یا به اجبار، از جمله استخدام به زور و اجباری کودکان برای استفاده از آنان در درگیری مسلحانه.
ب ) استفاده، مهیا کردن یا عرضه یک کودک برای روسپی‌گری، برای تهیه تصاویر مستهجن از کودکان یا برای نمایش‌های قبیح .
پ ) استفاده، مهیا نمودن یا عرضه یک کودک برای فعالیت‌های غیرقانونی، بویژه برای تولید و قاچاق مواد مخدر که در معاهدات بین‌المللی مربوط تعریف شده‌اند.
ت ) کاری که، به دلیل ماهیت یا شرایط آن، احتمال دارد برای سلامتی، ایمنی یا اخلاقیات کودکان ضرر داشته باشد.
ماده 4
۱ ـ انواع کارهایی که در ماده 3 بند ( د ) مورد اشاره قرار گرفته‌اند باید در قوانین یا مقررات ملی یا توسط مقام صلاحیت‌دار، پس از مشاوره با سازمان‌های کارفرمایی و کارگری مربوط و با در نظر گرفتن معیارهای بین‌المللی مربوطه به ویژه بندهای 3 و 4 توصیه‌نامه بدترین اشکال کار کودک ، مصوب سال 1999 تعیین شوند.
۲ ـ مقام صلاحیت‌دار، پس از مشاوره با سازمان‌های کارفرمایی و کارگری مربوط، باید انواع کارهای موجود را که به این ترتیب تعریف شده‌اند، مشخص کنند.
۳ ـ فهرست انواع کارهایی که بر اساس بند 1 این ماده تعیین شده‌اند باید بطور ادواری مورد بررسی قرار گرفته و در صورت لزوم، با مشاوره با سازمان‌های کارفرمایی و کارگری مربوط، بازنگری شود.
ماده 5
هر یک از کشورهای عضو باید، پس از مشاوره با سازمان‌های کارفرمایی و کارگری، سازوکارهای مناسبی را برای نظارت بر اجرای مقرراتی که به این مقاوله‌نامه ترتیب اثر می‌دهند ، فراهم یا تعیین کنند.
ماده 6
۱ ـ هر یک از کشورهای عضو باید برنامه‌های اجرایی را برای اقدام به حذف بدترین اشکال کار کودک به عنوان یک اولویت طراحی و اجرا کنند .
۲ ـ برنامه‌های اجرایی باید با مشاوره با نهادهای دولتی و سازمان‌های کارفرمایی و کارگری مربوط و در صورت لزوم با توجه به نظرات سایر گروه‌های ذیربط تدوین و اجرا شوند .
ماده 7
۱ ـ هر یک از کشورهای عضو باید برای تضمین اجرا و اعمال مؤثر مقرراتی که به این مقاوله‌نامه ترتیب اثر می‌دهند از جمله پیش‌بینی و کاربرد مجازات‌های کیفری یا در صورت اقتضاء، مجازات‌های دیگر، کلیه تدابیر لازم را اتخاذ کنند.
۲ ـ هر یک از کشورهای عضو، با در نظر گرفتن اهمیتی که آموزش و پرورش در حذف کار کودک دارد، باید تدابیر مؤثر و زمان‌بندی شده‌ای را اتخاذ کنند. به منظور :
الف ) جلوگیری از بهره‌گیری از کودکان در بدترین اشکال کار کودک؛
ب ) فراهم آوردن کمک مستقیم لازم و مناسب برای دور ساختن کودکان از بدترین اشکال کار و برای بازپروری و یکپارچگی اجتماعی آنان؛
پ ) تأمین دسترسی به آموزش و پرورش پایه‌ای رایگان و در صورت امکان و اقتضاء، آموزش حرفه‌ای، برای کلیه کودکان که از بدترین اشکال کار کودک دوری می‌جویند؛
ت ) شناسایی و رسیدگی به کودکانی که در معرض خطر خاص قرار دارند؛
ث ) توجه داشتن به وضعیت خاص دختران.
۳ ـ هر یک از کشورهای عضو باید مقام صلاحیت‌دار مسئول اجرای مقررات این مقاوله‌نامه را تعیین کنند.
ماده 8
کشورهای عضو در اجرای مقررات این مقاوله‌نامه باید از طریق افزایش همکاری و یا کمک بین‌المللی مشتمل بر حمایت از توسعه اجتماعی و اقتصادی برنامه‌های ریشه کن کردن فقر و آموزش و پرورش همگانی برای کمک به یکدیگر گام‌های مؤثری بردارند.