بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
ترویج مدارا و عدالت به کمک دانش و تفاهم
سازمان دیدبان حقوق بشر

محدودیت‏های عبادت را برای اهل سنت برطرف کنید

دیده بان حقوق بشر
دیده بان حقوق بشر
۱۸ آبان ۱۳۹۲
خبرنامه

اصلاح

در جمله ذیل واژه‏های «شورای تأمین» باید جایگزین «شورای اسلامی» و «شورای امنیت کشور» جایگزین «شورای عالی امنیت ملی» باشند. با این حال جمله اصلاح شده متن این است: ستوده گفت مسئولین نیروی انتظامی به اعضاء هیئت‏ها گفته‏اند که این محدودیت‏ها توسط شورای تأمین استان تهران وضع گردیده، و حد اقل در یک مورد، به نظر می‏رسد که دستور از جانب شورای امنیت کشور صادر شده باشد

(بیروت) – سازمان دیده‎بان حقوق بشر امروز اعلام داشت دولت ایران باید در جهت ایفای وعده‎های رئیس جمهور حسن روحانی برای ارتقاء دستیابی به حقوق بشر برای اقلیت‎های مذهبی گام بردارد. در ایران، که اکثریت آن اهل تشیُّع می‎باشند، چنین حرکتی باید شامل مجاز شمردن تجمعات و عبادات آزادانه اقلیت مذهبی سنی در مساجد خود در تهران و دیگر نقاط این کشور نیز بشود.

مشاور ویژه روحانی در امور اقلیت‏های قومی و مذهبی اخیراً با یکی از رهبران اهل تسنن دیدار کرد تا در باره حقوق اقلیت سنی به گفتگو نشسته و در جهت رفع موانعی که اهل سنت را از کسب تساوی کامل به موجب قانون منع می‏کند، اقدام نمایند. فعالان حقوق اهل سنت به سازمان دیده‏بان‏ حقوق بشر گفتند این دیدار به دنبال وقایعی برگزار شد که در آن نیروهای امنیتی در تهران مانع از گردهمایی و نیایش اهل سنت در عبادتگاه‏های اختصاص یافته برای برگزاری سالگرد ایام مقدس مذهبی خود شدند. فعالان محلی می‏گویند در سال‏های اخیر نیروهای امنیتی برای برگزاری نماز توسط سنی‏ها در مساجد و در روزهای عید، محدودیت‏هایی ایجاد کرده‏اند.

سارا لی ویتسون، رئیس بخش خاورمیانه سازمان دیده‏بان‏ حقوق بشر گفت «سنی‏های ایران باید اجازه داشته باشند آزادانه به عبادت خود بپردازند، همانطور که همدینان شیعه آنها از چنین حقی برخوردار هستند. پایان دادن به تبعیض‏های مذهبی باید از نخستین اولویت‏های رئیس جمهور روحانی باشد».

یکی از نمازگزاران سنی و عضو سابق مجلس شورای اسلامی ایران به سازمان دیده‏بان‏ حقوق بشر گفت در طی نخستین ساعات صبح روز 16 اکتبر 2013، تعداد زیادی از مأموران اونیفورم پوش و لباس شخصی، مسجد صادقیه در شمال غرب تهران، که یکی از بزرگترین و مهمترین عبادتگاه‏های اهل تسنن در استان تهران می‏باشد را به محاصره درآوردند، و از ورود نمازگزاران سنی به این ساختمان برای انجام مراسم مذهبی عید قربان جلوگیری کردند. فعالان حقوق اهل تسنن همچنین گزارش دادند که نیروهای امنیتی از ورود نمازگزاران به یک عبادتگاه دیگر در سعادت آباد در شمال تهران نیز جلوگیری به عمل آوردند. نمازگزاران در بخش‏های دیگر پایتخت ظاهراً آزادانه به عبادتگاه‏های خود وارد شده و بدون مواجهه با ممانعت و مزاحمت به نیایش پرداختند.

جلال جلالی‎زاده، یکی از ساکنان تهران که در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی نماینده مردم شهر کردنشین سنندج در مجلس شورای اسلامی ایران بود، اظهار داشت نیروهای امنیتی از ورود او و دیگر نمازگزاران سنی به مسجد صادقیه ممانعت به عمل آورده و توضیحی برای عمل خود ندادند.

پایگاه اطلاع رسانی فارسی زبانِ اصلاح وب که سایت رسمی جماعت دعوت و اصلاح ایران، یک گروه سنی می‏باشد، گزارش داد که در روز 15 اکتبر، پلیس تهران یکی از اعضاء هیئت امنای مسجد صادقیه را احضار کرده و او را مطلع ساخت که سنی‏ها نمی‏توانند از این محل برای برگزاری نماز در روز عید قربان استفاده کنند. عید قربان سالگرد واقعه اظهار رضایت حضرت ابراهیم به قربانی نمودن نخستین پسرش، اسماعیل، به نشانه عبودیت و فرمانبرداری به درگاه پروردگار می‎باشد.

بر طبق اخبار پایگاه اطلاع رسانی اصلاح وب و نیز یکی از اعضاء جماعت دعوت و اصلاح ایران، پیش از این نیز، در روز 4 اوت، یعنی روز پس از آغاز ریاست جمهوری روحانی، نیروی انتظامی محل یکی دیگر از اعضاء هیئت امنای صادقیه را فراخوانده و به او اخطار کرد که نیروهای امنیتی به نمازگزاران سنی اجازه نخواهند داد نماز عید فطر را برگزار کنند. عید فطر جشنی است که معرّف به پایان رسیدن روزۀ ماه رمضان می‏باشد.

سایت اصلاح وب گزارش می‏دهد که اعضاء هیئت امنای مسجد صادقیه در این باره به مسئولین رسمی دولت شکایت کردند و شفاهاً به ایشان اطمینان خاطر داده شد که مسئولین به نیروی انتظامی محل اطلاع خواهند داد محدودیت‎‏های مربوط به برگزاری مراسم عِبادی سنی را برطرف کنند. سایت مزبور در ادامه می‏گوید اما با وجود این در روز 9 اوت، نیروهای امنیتی درخواست کردند سند کتبی تأئید مسئولین برای برگزاری نماز ارائه شود، و نهایتاً هم در روز عید فطر از ورود نمازگزاران به مسجد صادقیه و چندین عبادتگاه دیگر در تهران و حومه جلوگیری نمودند.

لقمان ستوده، یکی از اعضاء جماعت دعوت و اصلاح ایران که همچنین از اعضاء هیئت امنای مسجد صادقیه نیز می‏باشد، به سازمان دیده‏بان‏ حقوق بشر گفت که از سال 2010 پلیس امنیتی تهران مرتباً اعضاء هیئت‏های امنای نمازخانه‏ها، به ویژه مسجد صادقیه را احضار کرده تا به آنها اطلاع دهد که در روز عید اجازه تجمع و برگزاری نماز را ندارند. ستوده گفت مسئولین نیروی انتظامی به اعضاء هیئت‏ها گفته‏اند که این محدودیت‏ها توسط شورای اسلامی استان تهران وضع گردیده، و حد اقل در یک مورد، به نظر می‏رسد که دستور از جانب شورای عالی امنیت ملی صادر شده باشد.

بر طبق اظهارات فعالان حقوقی اهل سنت، از بدو تأسیس جمهوری اسلامی در سال 1979، دولت در استان تهران، به اهل تسنن اجازه ساختن و گرداندن مساجد رسمی سنی نداده است. ستوده گفت بیش از یک دهه قبل، شورای امور مساجد اهل سنت تهران که تحت نظارت جماعت دعوت و اصلاح ایران فعالیت می‏‏کند، به پایه گذاری یک سیستم نمازخانه‏ها‏‏ی موقت مبادرت کرد تا مکانی برای نمازگزاران سنی برای برگزاری نماز جمعه و نماز عید در استان تهران فراهم آورد.

این شورا مدیریت 10 نمازخانه را بر عهده دارد. تنها یکی از این مکان‏ها‏‏ی اجاره شده که در حقیقت بیرون از شهر تهران قرار دارد، از جهت معماری به سبک مسجد می‏‏باشد، در صورتی که بقیه مکان‏ها‏‏، از جمله مسجد صادقیه، عموماً اطاق‏ها‏‏، سالن‏ها‏‏، و فضاهای متفرقه‎ای هستند که به اجاره درآمده‎اند. ستوده گفت دیگر گروه‏ها‏‏ی سنی و گردانندگان مستقل تصدی حدود 20 نمازخانه دیگر در سراسر استان تهران را به عهده دارند.

شیخ حسن امینی، یکی دیگر از روحانیون و فعالان ایرانی برجسته حقوق سنی‏ها‏‏ به سازمان دیده‏بان‏ حقوق بشر گفت محدودیت‏ها‏‏ی اِعمال شده بر نمازخانه‏ها‏‏ در سال‏ها‏‏ی اخیر برخی از نمازگزاران سنی را بر آن داشته است که نماز عید خود را در مکان‏ها‏‏ی نامعین، از جمله منازل افراد و یا اماکن خصوصی دیگر برگزار کنند.

بعضی از مقامات رسمی دولت در پاسخ به انتقاد فعالان اهل سنت مبنی بر ایجاد محدودیت برای برگزاری نماز و نیایش روز عید می‏‏گویند در ایران مساجد بر روی تمام مسلمانان، بدون در نظر گرفتن مذهب آنان، باز است. آنها اهل تسنن را دعوت کرده‏اند‏ که «وحدت» خود را با همدینان شیعه خویش نشان داده و علیرغم تفاوت‏ها‏‏ی فاحش در آداب مذهبی، در برگزاری نماز به آنان بپیوندند.

در ماه سپتامبر، روحانی یک وزیر اطلاعات سابق به نام علی یونسی را به عنوان دستیار ویژه خود در امور اقوام و اقلیت‏ها‏‏ی دینی منصوب کرد. در مصاحبه‏ای که در سایت «انتخاب» در روز 31 اکتبر منتشر شد، یونسی گفت دولت باید حداکثر تلاش خود را کند تا «مانع تعرض گروه‏های افراطی و خودسر» علیه اقلیت‏های دینی، ازجمله پیروان اهل سنت، شود.

اگرچه هیچکس آمار و ارقام دقیقی در دست ندارد، اما حدود 9 درصد از جمعیت 75 میلیونی ایران را مسلمانان سنی مذهب تشکیل می‏‏دهند. فعالان ایرانی حقوق اهل سنت به سازمان دیده‏بان‏ حقوق بشر گفتند در مناطقی که اکثریت با اهل تسنن می‏‏باشد، از جمله مناطقی که از ابتدا محل سکونت اقوام کرد، ترکمن، و بلوچ بوده است، سنی‏ها‏‏ در ارتباط با دسترسی داشتن به عبادتگاه‏ها‏‏ی خود با محدودیت‏ها‏‏ی کمتری مواجه هستند.

شیخ حسن امینی، روحانی و رهبر سنی شهر سنندج در استان کردستان گفت بر اساس اطلاعات او امسال در بیشتر نواحی کردنشین، مراسم عید بدون هیچگونه ممانعتی برگزار شد. اما وی گفت در چند شهر، از جمله بوکان در استان کردستان، نیروهای امنیتی برخی از نمازگزاران را از اجرای مراسم عید ممنوع کردند.

سازمان دیده‏بان‏ حقوق بشر در تاریخ اول اوت 2013، در نامه‎ای به روحانی که در آن زمان در انتخابات پیروز شده بود، گفت: «امروز میلیون‎ها تن از مردم ایران که متعلق به اقلیت‎های قومی و مذهبی می‎باشند، در مشارکت‎های سیاسی‎شان، در استخدام، و در برخورداری از حقوق اجتماعی و فرهنگی خود از تبعیض‎های قانونی و یا عملی رنج می‎برند»، و به ویژه از روحانی خواست محدودیت‏ها‏‏یی که مردم سنی مذهب ایران با آن مواجهند را از میان بردارد.

ستوده به سازمان دیده‏بان‏ حقوق بشر گفت عبدالرحمن پیرانی، دبیرکل جماعت دعوت و اصلاح ایران که در تاریخ 29 اکتبر با یونسی ملاقات داشته است، خوشبین بود که دولت به زودی محدودیت‏ها‏‏ی مربوط به نیایش‏ها‏‏ی اهل سنت در تهران را برخواهد داشت، و به طور کلی شرایط را برای سنی مذهبان بهتر خواهد کرد. روحانی در طول مبارزات انتخاباتی خود، یک بیانیه 10 ماده ای صادر کرد که در آن محافظت مساوی قانون برای تمام ایرانیان بدون در نظر گرفتن قومیت و مذهب آنان را تضمین می‏‏نماید.

ماده 12 قانون اساسی ایران در مورد مسلمانان سنی تصریح می‏‏کند که «دارای‏ احترام‏ كامل‏ می‏‏باشند و پیروان‏ این‏ مذاهب‏ در انجام‏ مراسم‏ مذهبی‏، طبق‏ فقه‏ خودشان‏ آزادند». قانون ایران همچنین در ارتباط با مسلمانان سنی پیرو مذاهب حنفی، شافعی، مالکی، و حنبلی، این حق را اعطا می‏‏کند که «در تعلیم‏ و تربیت‏ دینی‏ و احوال‏ شخصیه‏ (ازدواج‏، طلاق‏، ارث‏ و وصیت‏) و دعاوی‏ مربوط به‏ آن‏ در دادگاه‏‏ها‏‏ رسمیت‏ دارند».

ویتسون گفت: «روحانی قول می‏‏دهد که اعتماد پیروان اقلیت‏ها‏‏ی مذهبی را جلب نماید، اما اگر عوامل امنیتی مسلمانان سنی را از انجام عبادت در مساجد خود منع کنند، این وعده‏ها‏‏ مفهوم چندانی نخواهند داشت».