بنیاد عبدالرحمن برومند

عفو بین‌الملل افزایش شدید اعدام در ملاء عام و به ویژه اعدام مجرمان زیر ١٨ سال را محکوم می‌کند. نخستین موارد اعدام‌ در سال ٢٠١١‌ در جهان، از این گونه است.

از آغاز سال ٢٠١١، دست کم ١٣ مرد در انظار عمومی به دار آویخته شده‌اند، در حالی که عفو بین‌الملل در سال ٢٠١٠، براساس منابع رسمی ایرانی، ١٤ مورد اعدام را ‌ ثبت کرده است. ٨ مورد از این ١٣ مورد، پس از ماه آوریل صورت گرفته است.

روز ٢٧ آوریل، دو مجرم زیر ١٨ سال که با حروف مخفف آ. ن. و ح. ب، معرفی شده‌اند همراه با مردی دیگر در انظار عمومی در بندر عباس به دار آویخته شدند. این دو، به جرم تجاوز و قتلی محکوم شده‌اند که در سن ١٧ سالگی مرتکب شده بودند. فرد چهارمی نیز به جرم تجاوز، در همان روز به دار آویخته شد.

خانم حسیبا حاج صحراوی، معاون برنامۀ افریقای شمالی و خاورمیانۀ عفو بین‌الملل، اعلام داشت که «ایران در سال ٢٠١١‌، یک بار دیگر نشان داد که تنها کشور جهان است که مجرمان زیر ١٨ سال را اعدام می‌کند. از این پس، هیچ کشوری نباید صغیری را اعدام کند.

«این نوجوانان برای جرمی اعدام شدند که در زمان ارتکاب آن کمتر از ١٨ سال داشتند، آن هم در انظار عموم. اعدام در ملاء عام، نقض حق زندگی و نیز اهانتی عظیم به حیثیت آدمی است که نباید آن را جایز شمرد.»

در تاریخ ١٦ آوریل نیز در شیراز سه مرد به جرم قتل، سرقت مسلحانه و آدم‌ربایی، در انظار عموم به دار آویخته شدند. در همان روز، مرد دیگری را در کازرون، پس از محکومیت به چهار قتل، به دار آویختند.

اعدام‌های علنی در ایران، به طور کلی با جرثقیل انجام می‌شود که محکوم را با آویختن طنابی به گردن بالا می‌کشند. خبر این اعدام‌ها از پیش به اطلاع عموم می‌رسد.

ایران یکی از نادر کشورها در جهان است که هنوز اشخاص کمتر از ١٨ سال را اعدام می‌کند- یعنی محکومانی را که به هنگام ارتکاب جرم، کمتر از ١٨ سال داشته اند- و تا آنجا که ما می‌دانیم، تنها کشوری است که در سال ٢٠١٠ یک فرد زیر ١٨ ساله را اعدام کرده است. در حالی که طبق قوانین بین‌المللی، اعدام مجرمان صغار به کلی ممنوع است.

کارشناسان سازمان ملل متحد در زمینۀ حقوق بشر آشکارا اعلام کرده‌اند که اعدام در انظار عموم، هیچ فایدۀ مطلوبی ندارد و تنها به سرشت خشن، غیرانسانی و توهین‌آمیز این کیفر می‌افزاید و بس.

حسیبا حاج صحراوی با اظهار تأسف می‌گوید: «بسیار شگفت‌آور است که مقام‌های ایرانی با وجود اینکه در سال ٢٠٠٨ اعدام در ملاء عام را متوقف کردند، بار دیگر با چنین نمایش‌هایی که انسانیت را از قربانیان سلب می‌کند و حاضران در چنین مراسمی را خوار و بی‌مقدار می‌سازد، در پی ایجاد ترس در میان شهروندان خود می‌باشند».

ایران در ماه دسامبر سال ٢٠١٠ و ژانویه ٢0١1، شاهد افزایش شدید شمار اعدام‌ها بود. فقط در ماه ژانویه، ٨٦ نفر اعدام شدند.

هر چند شمار اعدام‌ها در ماه فوریه، به دلیل محکوم شدن از سوی جامعۀ جهانی، کاهش یافت، امّا پس از تعطیلات نوروزی، و آغاز ماه آوریل، بار دیگر افزایش یافت.

بنا بر منابع رسمی، از آغاز سال ٢٠١١، دست کم ١٣٥ نفر اعدام شده‌اند که از آن میان، ١٠ مورد در انظار عمومی بوده است. بر اساس اطلاعات موثق، بیش از ٤٠ نفر دیگر نیز به دار آویخته شده‌اند. از این میان، سه نفر در ماه فوریه در شهر سلماس در ملاء عام اعدام شدند، بی آنکه رسماً اعلام شده باشد.

نهادهای مسئول حقوق بشر در سازمان ملل متحد اعلام کرده‌اند که کشورهایی که دست به اعدام می زنند، در این باره باید شفافیت داشته باشند. مجمع عمومی سازمان ملل متحد سه قطعنامه برای تعلیق اعدام در جهان تصویب کرده است.