اعلامیه در باره محو همه اشکال نابردباری و تبعیض مبتنی بر دین یا اعتقاد
اعلام شده توسط مجمع عمومی سازمان ملل مورخ ۲۵ نوامبر ۱۹۸۱ (قطعنامه ۵۵/۳۶)
مجمع عمومی،
نظر به اینکه یکی از اساسی‌ترین اصول منشور ملل متحد، حیثیت و برابری لاینفک همۀ آحاد بشر است و همهً دولت‌های عضو، جداگانه یا به اشتراک، متعهد شده اند با همکاری سازمان ملل متحد به منظور گسترش و تشویق رعایت مؤثر و جهان‌شمول حقوق بشر و آزادی‌های بنیادی برای همه‌گان، بدون تبعیض نژادی، جنسی، زبانی یا مذهبی عمل کنند،
نظر به اینکه اعلاميه جهانی حقوق بشر و میثاق‌های بین‌المللی مربوط به حقوق بشر، بیانگر اصول عدم تبعیض و برابری در مقابل قانون و حق آزادی اندیشه، وجدان، مذهب یا اعتقاد است،
نظر به اینکه بی توجهی و نقض حقوق بشر و آزادی‌های بنیادی، به ویژه حق و آزادی اندیشه، وجدان، مذهب یا هر نوع اعتقاد، مستقیم یا غیر مستقیم منشاء جنگ‌ها و رنج‌های گرانی است که به بشریت تحمیل شده، به خصوص در مواردی که بدل به وسیله‌ای برای مداخله‌ً بیگانه در امور داخلی کشورهای دیگر می‌شود و به همان میزان آتش کین‌خواهی را در میان مردم و میان ملت‌ها شعله ور می کند،
نظر به اینکه مذهب یا عقیده برای معتقدان‌اش یکی از بن‌مایه‌های اصلی مفهوم زندگی است و اینکه آزادی مذهب یا عقیده باید به تمامی محترم شمرده شده و تضمین گردد،
نظر به اینکه پیشبرد تفاهم، بردباری و احترام به آزادی مذهب یا عقیده، اساسی است، و نظر به لزوم منع استفاده از مذهب یا عقیده برای نیل به اهداف مغایر با منشور و دیگر اسناد سازمان ملل متحد و اصول اعلامیه حاضر،
با اعتقاد به اینکه آزادی مذهب یا عقیده، در عین حال، باید به تحقق اهداف صلح جهانی، عدالت اجتماعی و دوستی میان مردمان و از میان رفتن ایدئولوژی‌ها یا اعمال استعماری و تبعیض نژادی یاری دهد،
با ابراز خرسندی از تصویب چندین معاهده ، تحت توجهات سازمان ملل متحد و نهادهای تخصصی، و به اجرا درآمدن برخی از آن‌ها به منظورحذف اشکال مختلف تبعیض،
با ابراز نگرانی از تجلیات نابردباری، و وجود تبعیض در زمینۀ مذهب یا عقیده که هنوز در بخش‌هایی از جهان دیده می شود،
مصمم به اتخاذ همۀ تدابیر لازم برای حذف سریع تمامی اشکال و تجلیات این نابردباری و چاره اندیشی و مبارزه با هر نوع تبعیض بر پایۀ مذهب و عقیده،
اعلامیه‌ً حاضر در باره‌ً محو همۀ اشکال نابردباری و تبعیض مبتنی بر مذهب یا عقیده را اعلام می کند:
ماده نخست
۱ - هر کس حق دارد از آزادی اندیشه، وجدان و مذهب برخوردار باشد. این حق متضمن آزادی داشتن مذهب یا هر نوع عقیده و هم چنین آزادی ابراز مذهب و عقیده، به صورت فردی یا جمعی، چه آشکار و چه پنهان، از طریق عبادت و انجام آیین‌های مذهبی، عمل و آموزش مذهب است.
۲ - هیچ کس نباید تحت فشاری قرار گیرد که بتواند آزادی داشتن مذهب یا عقیده ای را که به اختیار برگزیده، خدشه دار کند.
۳ - آزادی ابراز تعلقات مذهبی یا عقیدتی، هیچ محدودیتی ندارد، جز آنچه از طریق قانون پیش بینی شده و برای حفظ امنیت و نظم عمومی، سلامت یا اخلاق یا آزادی‌های بنیادی دیگران ضروری است.
ماده دوم
۱ - هیچ کس نمی تواند به خاطر مذهب یا عقیده اش از طرف دولت، نهاد، گروه، یا هیچ فردی مورد تبعیض قرار گیرد.
۲ - در اهداف اعلامیه حاضر، مراد از اصطلاح "نابردباری و تبعیض مبتنی بر مذهب یا عقیده" هر نوع تمایز، طرد، رجحان دادن یا تحدید مبتنی بر مذهب یا عقیده است که هدف یا نتیجۀ آن ابطال یا محدود ساختن به رسمیت شناسی، بهره‌مند شدن یا کاربرد حقوق بشر و آزادی‌های بنیادی بر اساس برابری است.
ماده سوم
تبعیض میان موجودات بشری به خاطر مذهب یا عقیده، تعرض به شأن انسانی و انکار اصول منشور ملل متحد است و باید به مثابه نقض حقوق بشر و آزادی‌های بنیادیِ اعلام شده در اعلامیۀ جهانی حقوق بشر محکوم شود و مشروحاً، در میثاق‌های بین‌المللی مربوط به حقوق بشر و به عنوان مانع مناسبات دوستانه و صلح آمیز میان ملت‌ها قید گردد.
ماده چهارم
۱ - همۀ دولت ها تدابیر مؤثری برای جلوگیری و رفع هر نوع تبعیض مبتنی بر مذهب یا عقیده، با به رسمیت شناختن، به کار بستن و بهره‌مند شدن از حقوق بشر و آزادی‌های بنیادی در همهً زمینه‌های زندگی مدنی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، اتخاذ خواهند کرد.
۲ - همۀ دولت‌ها کوشش خواهند کرد با تصویب قوانین یا، بسته به مورد، با الغای قوانین جاری برای ممنوعیت هر گونه تبعیضی از این نوع، تدابیر شایسته برای مبارزه با نابردباری مبتنی بر مذهب یا عقیده، اتخاذ کنند.
ماده پنجم
۱ - والدین یا، در صورت مقتضی، قیم های قانونی کودک حق دارند زندگی در خانواده را مطابق با مذهب یا عقیدۀ خود و با توجه به آموزش اخلاقی‌ای که از نظر آن‌ها کودک می باید طبق آن تربیت شود، سازمان دهند.
۲ - هر کودکی، به لحاظ مذهبی یا عقیدتی، حق دارد از آموزشی مطابق با خواست والدین یا، بسته به مورد، قیم‌های قانونی خود، بهره‌مند شود و نمی‌توان او را، در مورد مذهب یا عقیده، وادار به کسب آموزشی کرد که مخالف با تمایلات والدین یا قیم‌های قانونی اوست. اصل محوری، منافع کودک است.
۳ - کودک باید در برابر هر شکلی از تبعیض مبتنی بر مذهب یا عقیده محافظت شود. او باید در فضای تفاهم، بردباری، دوستی میان مردمان، صلح و برادری جهانی، احترام به آزادی مذهب یا عقیدۀ دیگران، و با آگاهی کامل از این که انرژی و استعدادهای او باید در خدمت همنوعان‌اش به کار آید، تربیت شود.
۴ - در مورد کودکی که تحت سرپرستی والدین و قیم‌های قانونی نیست، خواستی که از جانب ایشان بیان شده یا هر مدرک دیگری که دربارۀ تمایل آنان در زمینۀ مذهب یا عقیده به دست آمده، چنان که باید در نظر گرفته خواهد شد، اصل محوری، منافع کودک است.
۵ - انجام فرایض مذهب یا عقیده‌ای که کودک در[فضای] آن پرورش یافته، نظر به بند ۳ نخستین مادۀ اعلامیه‌ً حاضر، نباید به سلامت جسمی یا روحی و رشد همه جانبه او آسیبی وارد آورد.
ماده ششم
طبق مادۀ نخست اعلامیه‌ً حاضر و با رعایت بند ۳ مادۀ یاد شده، حق آزادی اندیشه، وجدان، مذهب یا عقیده، از جمله شامل آزادی‌های زیر می شود:
الف) انجام فرایض یک آیین و برگزاری جلسات مذهبی یا عقیدتی، ایجاد و نگاهداری اماکنی برای این اهداف،
ب) آزادی تأسیس وحفظ نهادهای خیریه یا بشردوستانه،
ج) آزادی تهیه، کسب و استفاده از اشیاء و لوازمی که از طریق مراسم و یا از راه مذهب یا عقیده، فراهم شده است،
د) آزادی نوشتن، چاپ و پخش نشریه در بارۀ این موضوعات،
ه) آزادی آموزش مذهب یا عقیده در مکان‌های مناسب با این هدف،
و) آزادی درخواست کمک‌های داوطلبانه، مالی و غیره از افراد و نهادها،
ز) آزادی تربیت، انتصاب، انتخاب یا تعیین رهبران مربوطه به توالى و بر حسب نیازها و هنجارهای هر مذهب یا عقیده،
ح) آزادی رعایت ايام تعطیل و برگزاری جشن‌ها و مراسم بر طبق تعالیم مذهبی یا عقیدتی،
ط) آزادی ایجاد و برقراری رابطه با افراد و جماعات در زمینۀ مذهب یا عقیده، در سطح ملی و بین المللی.
ماده هفتم
حقوق و آزادی‌های مطروحه در این اعلامیه در قوانین كشورى مورد تأیید قرار مي گيرند، تا هر کس بتواند در عمل از حقوق و آزادی‌های یاد شده بهره‌مند شود.
ماده هشتم
هیچ یک از مواد اعلامیۀ حاضر را نباید چنان تفسیر کرد که محدود کننده یا ناقض یکى از حقوق مندرج در اعلاميه جهانی حقوق بشر و پیمان‌های بین‌المللی مربوط به حقوق بشر باشد.