بنیاد عبدالرحمن برومند

"مجازات اعدام در جهان"، آخرین پیوست کتاب "تأملاتی در باره مجازات مرگ" است که به کوشش ژان میشل بلوخ توسط انتشارات فرانسوی گالیمار در سال ۲۰۰۲ به چاپ رسیده است. متن اصلی این کتاب از دو نویسنده نامدار انگلیسی و فرانسوی است که نخستین بار در سال‌های دهه ۱۹۵۰ منتشر شده بود. آرتور کویستلر انگلیسی و آلبر کاموی فرانسوی هر یک در کشور خود علیه مجازات اعدام به روشنگری پرداختند.

گزارش حاضر نوشته ژان میشل بلوخ است.

مجازات اعدام امروزه در بيش از نيمى از كشورها ى جهان (۱۰۹ کشور) توسط قانون و یا در عمل لغو شده است. ۷۵ کشور آن را با قانون و در تمامی موارد لغو کرده اند. در ۱۴۰ کشور این مجازات لغو شده، اما امکان اجرای آن به عنوان مثال در زمان جنگ محفوظ مانده است. ۲۰ کشور که به طور قانونی آن را لغو نکرده اند، با این حال چون در ده سال گذشته در این کشورها هیچ اعدامی صورت نگرفته است، آنان را می توان در زمره‌ی کشورهای لغو کننده به شمار آورد.

در مقابل، ۸۶ کشور مجازات اعدام را حفظ کرده اند، اما این بدان معنا نیست که هر ساله در این کشورها اعدامی صورت گرفته باشد.

مجازات اعدام طی آخرین دهه قرن بیستم، هر ساله به طور متوسط در سه کشور لغو شده است. از سال ۱۹۸۵ بیش از ۴۰ کشور حکم اعدام را لغو کرده اند و یا از لغو موردی آن به لغو کامل گذر كرده اند.

از کشورهای لغو کننده اعدام، تنها چهار کشور دوباره آن را قانونی کردند: نپال، فیلیپین، گامبیا و گینه نو. اجرای حکم اعدام در فیلیپین از سر گرفته شد ولی در گامبیا و گینه نو هیچ اعدامی صورت نگرفته است. نپال بار دیگر در سال ۱۹۹۷ در زمره لغو کنندگان درآمد.

در سال ۲۰۰۰، دست کم ۱۴۵۷ زندانی به حکم قانون در ۲۷ کشور اعدام شدند و ۳۰۵۸نفر در ۶۵ کشور محکوم به اعدام گشتند. این ارقامی است که به اطلاع عفو بین‌الملل رسیده است، اما احتمال می‌رود که تعداد واقعی اعدام‌ها بیش از این باشد. این تعداد شامل اعدام‌هایی است که پس از محکومیت در دادگاه به اجرا درآمده اند. اعدام‌های بدون محاکمه در این آمار منظور نشده. به عنوان مثال، می‌دانیم که در عراق تعداد این گونه اعدام‌ها صدها مورد بوده است.

در سال ۲۰۰۰، ۸۸ درصد اعدام‌ها در چین (بیش از هزار مورد)، در ایران (۱۷۵)، در عربستان (۱۲۳) و در امریکا (۸۰ مورد، نیمی از آن‌ها فقط در ایالت تکزاس) بوده است. درباره سه کشور نخست، اطلاعات موجود ناروشن است و احتمالا تعداد واقعی اعدام‌ها بیش از این‌هاست.

در بسیاری از قرارهای بین‌المللی، اعدام محکومانی که به هنگام ارتکاب جرم صغیر بوده اند ممنوع شده است. اعدام نوجوانان فقط درهفت کشور صورت گرفته است: جمهوری دموکراتیک کنگو، ایران، نیجریه، پاکستان، عربستان سعودی، یمن و ... امریکا که بیشترین شمار اعدام‌ها، از سال ۱۹۹۰ به اين سو، ۱۴ مورد بوده است. کنگو و پاکستان اعدام نوجوانان را لغو کرده اند.

جدول شماره ۱، كشورهايي كه حكم اعدام در آن ها به طور كلي لغو شده است

* پس از استقلال اعدامى صورت نگرفته

** تاريخ آخرين اعدامى كه شناخته شده

جدول شماره ۲، كشورهايى كه حكم اعدام براى جرايم عمومى را لغو كرده اند

* تاريخ آخرين اعدام شناخته شده

آمار جدول‌ها از عفو بين‌الملل است.