بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

جلیل گل اندامی

درباره

سن: ۱۹
ملیت: ايران
مذهب: احتمال قوی اسلام
وضعیت تأهل: نامعلوم

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۶ مهر ۱۳۵۸
محل: مهاباد، استان آذربايجان غربی، ايران
نحوه کشته‌شدن: تيرباران
اتهامات: ضد انقلاب; مفسد فی‌الارض; نگهداری اسلحه; طرفداری از گروه‌های چريکی مخالف نظام; محاربه با خدا، رسول خدا و نايب امام زمان

ملاحظات

خبر اعدام آقای جلیل گل اندامی و سه نفر دیگر توسط فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مهاباد (استان آذربایجان غربی) اعلام شد. روزنامه انقلاب اسلامی مورخ ٧ مهر ١٣٥٨ این خبر را به چاپ رساند. همچنین جزئیات دستگیری، بازداشت و اعدام آقای گل اندامی را یکی از خویشان وی از طریق فرم الکترونیکی به بنیاد برومند فرستاده شده است. اطلاعات تکمیلی این مورد توسط بنیاد برومند از کتاب "صحیفه امام" جلد ٩، کتاب "ایام انزوا" نوشته آیت‌الله خلخالی، مقاله "مرگ صادق خلخالی" نوشته منصور بلوری (سایت اخبار روز، ٩ آذر ١٣٨٢)، و پرونده "قتل در میکونوس" چاپ مرکز اسناد حقوق بشر ایران اخذ شده است.

بنا بر اطلاعات موجود در فرم الکترونیکی، آقای گل اندامی ساکن مهاباد و کارمند نام نویسی در حزب دمکرات کردستان ایران بود. در این زمان، شهر عمدتا در دست پیشمرگان کرد بود. او علاقمند زیادی به خواندن و نوشتن داشت و داستانی از او باقی مانده است.

اعدام آقای گل اندامی از موج اعدامهایی بود که برای مبارزه با "ضد انقلاب" در منطقه کردستان صورت گرفت. درپی مذاکرات حزب دمکرات کردستان ايران و مهدی بازرگان نخست وزير دولت موقت، درگیریهایی شدید و گاه مسلحانه بین سپاه پاسداران و پیشمرگان (قوای مسلح حزب دمکرات کردستان) به خصوص در شهرهای سنندج (استان کردستان) و پاوه (استان کرمانشاه) رخ داد که به اختلافات بالاگیرنده بین دولت مرکزی شیعه و منطقه عمدتاً سنی‌نشین کردستان در مورد حقوق و نقش اقلیتها در تدوین قانون اساسی، تعیین مذهب شیعه به عنوان دین رسمی کشور، و مخصوصا مساله خودمختاری این ناحیه مربوط می‌شد.

به دنبال این درگیریها که به تلفاتی چند منجر شدند، آیت الله خمینی در فرمان ٢٧ مرداد ١٣٥٨ به نیروهای نظامی و انتظامی دستور داد "به سوی پاوه رفته و غائله را ختم کنند..." در همان فرمان وی برای تشویق به شدت عمل، قوای انتظامی را نیز تهدید کرد: "اگر با توپها و تانکها و قوای مجهز با ٢٤ ساعت دیگر حرکت به سوی پاوه نشود، من همه را مسئول می‌دانم... و در صورتی که تخلف از این دستور نمایند، با آنان عمل انقلابی می‌کنم" (کتاب "صحیفه امام" جلد ٩، صفحه ٢٨٥). روز ٢٨ مرداد، آیت الله خمینی حزب دمکرات کردستان را "غیر رسمی و غیر قانونی" اعلام کرد و آن را "حزب شیطان" خواند. وی اشاره کرد که برخی از این "مخالفان اسلام" با جمهوری اسلامی مخالفت کرده و رفراندم [١٢ فروردین] را تحریم کردند" (همان، صفحه ٣١١).

به دستورخمینی، آیت الله صادق خلخالی عازم غرب ایران شد و در مصاحبه‌ای با خبر نگار روزنامه اطلاعات اظهار داشت: "من به تمام مناطق کردستان سر خواهم زد و... تمام کسانی که در این توطئه خونین دست داشته‌اند را دستگیر و به سزای اعمالشان خواهم رساند" (کتاب "ایام انزوا" صفحه ٩٦). بر اساس گزارش منصور بلوری، حداقل ٥٨ شهروند کرد ظرف ١٠ روز توسط حجت الاسلام صادق خلخالی اعدام شدند. اعدامهای دسته جمعی و نبرد سخت مسلحانه تا ماه‌ها در منطقه ادامه داشت.

دستگیری و بازداشت

آقای گل اندامی به همراه چندین جوانان دیگر ساعت ۵ بعدازظهر روز ۵ مهرماه ۱۳۵۸ توسط پاسداران در محل باغ سیسه شهرستان مهاباد دستگیر شده و به خانه جوانان مهاباد انتقال یافت. او بدون حکم جلب دستگیر شد (فرم الکترونیکی). روزنامه انقلاب اسلامی هچنین اشاره میکند: "فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مهاباد صبح دیروز اطلاع داد چون عدهای از عناصر ضد انقلاب اخیرا به برادران سپاه پاسدار در نقاط مختلف این شهرستان حمله کرده و چندین نفر را زخمی کرده و به شهادت رسانده‌اند و خودشان نیز چندین کشته دادهاند، عدهای دستگیر شده‌اند."

اطلاعات موجود در فرم الکترونیکی اشاره میکند که آقای گل اندامی کمتر از ٢٤ ساعت قبل از اعدامش در زندان نگه داشته شده بود. وی دسترسی به وکیل نداشت. بعد از بازجویی پاسداران آقای گل اندامی را شکنجه کردند.

دادگاه

خلخالی جرم آقای گل اندامی را در موقع بازجویی برای او خواند. وی دادگاه رسمی نداشت. در این محاکمه، بسیار کوتاه بود، خلخالی از آقای گل اندامی پرسید: "بعد از اعدام شما را کجا خاک کنیم؟" و وی جواب داد که بعد از مرگ مهم نیست که بدنش کجا خاک شود. خبر روزنامه همچنین اشاره می‌کند که دادگاه متهمین بلافاصله پس از دستگیری آنان تشکیل شد. آقای گل اندامی، همراه با سه متهم دیگر، محاکمه شد و حکم وی در همان روز صادر شد.

اتهامات

بنا بر اطلاعات موجود در فرم الکترونیکی، خلخالی اتهامات آقای گل اندامی را "مفسد فی‌الارض، همکاری با حزب دمکرات، داشتن اسلحه و حمله با نارنجک به پاسداران" اعلام کرد. روزنامه انقلاب اسلامی همچنین می‌نویسد که اتهام آقای گل اندامی و دو نفر دیگر "ضد انقلابی" بود.

در شرایطی که حداقل تضمینهای دادرسی رعایت نمی‌شود و متهمین از یک محاکمه منصفانه محرومند، صحت جرایمی که به آنها نسبت داده می‌شود مسلم و قطعی نیست.

مدارک و شواهد

در گزارش این اعدام نشانی از مدارک ارائه شده علیه متهم نیست.

دفاعیات

از دفاعیات متهم اطلاعی در دست نیست.

حکم

آقای گل اندامی به "حکم حاکم شرع مفسد فی الارض و محارب با خدا و رسول شناخته شده و به اعدام محکوم" شد (روزنامه انقلاب اسلامی). در آن زمان دادگاه تجدید نظر وجود نداشت. آقای جلیل گل اندامی ساعت ٤ صبح ۶ مهر ١٣۵٨، ١١ ساعت بعد از دستگیریش، در مهاباد تیرباران شد.

تصحیح و یا تکمیل کنید