بنیاد عبدالرحمن برومند

کانون مدافعان حقوق بشر در ادامه گزارش‌های ماهانه خود به بررسی‌ وضعیت حقوق بشر در ایران در مهر ماه 1395 پرداخت.
کانون مدافعان حقوق بشر که ریاست آن‌ بر عهده شیرین عبادی است در گزارش خود با اشاره به اینکه «مراکز غیرقانونی بازپرسی و بازجویی»، بی‌طرفی و استقلال قوه قضاییه را زیر سؤال می‌برند»، از قوه قضاییه خواسته تا نسبت به رفع این مسأله که از آن به‌عنوان یک معضل در قوه قضاییه نام برده است، اقدام کند.
این سازمان مردم‌نهاد در گزارش خود با اشاره اعلام برخی فعالان سیاسی که از بازپرسی و تشکیل پرونده قضایی در مراکزی غیر قانونی خبر داده‌اند که در آن جلسات نه‌تنها مسئولان قضایی نبوده‌اند بلکه حاضران برای احضارشوندگان نیز ناشناس بوده‌اند، اعلام کرده است: «صدور کیفرخواست در چنین شرایطی، می‌تواند دارای جهت‌گیری و طرفدارانه باشد؛ زیرا پرونده‌ای تشکیل شده است که هم شاکی، هم مسئول تحقیقات و هم بازجویی توسط نهادی غیر قضایی انجام می‌شود که مجریانش برای احضار شوندگان ناشناس هستند.»
کانون مدافعان حقوق بشر همچنین با اشاره سرانه زندانیان در ایران نسبت به آمارهای بین‌المللی، از حکومت ایران خواسته است تا حسب تعهدی که به‌موجب کنوانسیون‌های حقوق بشری برعهده گرفته، نسبت به اصلاح قوانین و موضوع جرم‌زدایی از بسیاری از رفتارهایی که اساساً فاقد جنبه جزایی هستند، اقدام کرده و در نهایت نسبت به تکمیل فضا و امکانات زندان‌ها اقدام فوری به‌عمل آورد.
در گزارش کانون مدافعان حقوق بشر که به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می شود، همچنین در سه بخش "حقوق مدنی و سیاسی و فرهنگی"، "حقوق اقتصادی و اجتماعی" و "میراث فرهنگی و محیط زیست" به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته شده است.
به گزارش سایت کانون مدافعان حقوق بشر، متن گزارش ماه مهر 1395 کانون مدافعان حقوق بشر که در هفتم آبان ماه 1395منتشر شده، به شرح زیر است:

گزارشی مختصر از وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مهر 1395

مقدمه
معضلات قوه قضاییه ایران بیشمار است. طبق قانون اساسی، ریاست قوه قضاییه معاف از پاسخگویی اهمال و اعمال غیرقانونی‌اش است.
حسب اعلام برخی فعالان سیاسی، آنها به مراکزی برای بازجویی و بازپرسی احضار شده‌اند که حاضران در جلسه بازپرسی نه‌تنها از مسئولان قضایی نبوده‌اند بلکه برای احضارشوندگان نیز ناشناس بوده‌اند. این در حالی است که شرایط و خصوصیات ضابطان قضایی در قانون آمده است. بنابراین صدور کیفرخواست در چنین شرایطی، می‌تواند دارای جهت‌گیری و طرفدارانه باشد؛ زیرا پرونده‌ای تشکیل شده است که هم شاکی، هم مسئول تحقیقات و هم بازجویی توسط نهادی غیر قضایی انجام می‌شود که مجریانش برای احضار شوندگان ناشناس هستند.
بنابراین از «مراکز غیر قانونی بازپرسی و بازجویی» می‌توان به‌عنوان یکی از معضلات قوه قضاییه نام برد که موضوع بی‌طرفی و استقلال دستگاه قضایی را زیر سؤال برده است. 
کمبود فضای زندان‌ها و نبود امکانات آموزشی، ورزشی و درمانی لازم، یکی دیگر از مشکلات قوه قضاییه است. آمارها نشان از آن دارد که سرانه زندانیان در ایران نسبت به آمارهای بین‌المللی، بالاتر از استاندار است. هرچند چندین‌بار برای کاهش جمعیت زندانیان، بخشنامه‌هایی مبنی بر عفو زودهنگام یا تبدیل حبس به جزای نقدی در مورد برخی از محکومان صادر و به قضات دادگاه‌ها توصیه شده است تا در مورد جرائم عادی، به‌جای مجازات زندان از جزای نقدی استفاده شود اما وجود قوانینی که باعث افزایش جرم‌انگاری شده، مانع از تحقق کاهش جمعیت زندانیان شده است. این در حالی است که بسته بودن فضای آزاد سیاسی و سانسور حاکم بر جامعه ایران نیز باعث افزایش تعداد زندانیان سیاسی و عقیدتی در کشور شده است.
این در حالی است که مسئولان حکومتی همواره بر «آموزشگاه» بودن زندان‌ها در جهت ایجاد تغییر در رفتار مجرمانه تأکید داشته‌اند اما متأسفانه زندان‌ها تبدیل به محلی شده است که سلامت جسمی و روحی زندانیان را تهدید کرده و می‌کند.
در ادامه گزارش ماه مهر 1395 همچنین خلاصه‌ای از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران در مهر ماه ۱۳۹5 در پی می‌آید. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی است که در سایت‌ها و رسانه‌های مختلف درج شده و صحت آن به احراز رسیده است و در سه بخش و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود.

وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مهر 1395

بخش اول – حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی

الف- وضعیت فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
1) در این ماه بیش از 43 نفر بازداشت شدند که بازداشت شدگان عبارتند از: بهاره نوروزی، روحیه نریمان، فرزاد دلارام، سیامک هنرور، مرجان غلامپور، مژگان غلامپور، فربد شادمان، فرزاد شادمان، پریسا روحی‌زادگان، شمیم اخلاقی، صهبا فرحبخش، صهبا مصلحی، عهدیه عنایتی، مهیار سفیدی، شادی اقدم، ورقا کاویانی، سروش ایقانی و مریم اسلامی- 17 شهروند بهایی-، سیران خورنیکا، آرتین حسن زاده، بهره عارفی، پروین رضایی و عادل رشیدی- 5 شهروند اهل مریوان-، محمد نجفی- وکیل دادگستری-.
همچنین دادستان قزوین از بازداشت یک نفربه اتهام آنچه که «توهین به مقدسات و روحانیت در شبکه‌های اجتماعی» می‌نامید، دادستان عجب‌شیر از بازداشت یک نفر به اتهام آنچه که توهین به مقدسات می‌نامید و پلیس ایرانشهر از بازداشت دو وبلاگنویس خبر دادند.
از سوی دیگر برخی خبرها از بازداشت ملاحسن فتحی، بهزاد مرادی، هژار فارقی، مختار صالحی، محمد صالحی، یعقوب نوره، کمال اقدم، علی اقدم، عبدالغفور اسوار و محمد اسوار- 10 شهروند اهل بوکان-، عبد المالک حیدرى، محمد حیدرى، عماد حیدرى، عامر سیلاوى و عارف نواصرى- 5 شهروند اهل اهواز-، آمنه عیسی‌زاده- شهروند اهل سیریک- حکایت دارند.
لازم به تذکر است که چند نفر از افراد بازداشت شده پس از مدتی با تودیع وثیقه بصورت موقت تا روز محاکمه از زندان آزاد شدند.
2) منوچهر خلوصی- شهروند بهایی- برای گذراندن یک سال حبس و نوید کامران- فعال مدنی- برای گذراندن یک‌سال حبس، بازداشت و به زندان منتقل شدند.
3) اسماعیل عبدی- فعال صنفی- در دادگاه تجدید نظر به شش سال حبس، نرگس محمدی- نائب رییس کانون مدافعان حقوق بشر که اینک در زندان به‌سر می‌برد- بار دیگر در دادگاه تجدید نظر به 16 سال حبس که ده سال از آن قابلیت اجرا دارد، آتنا (فاطمه) دائمی- فعال مدنی- در دادگاه تجدید نظر به 7 سال حبس، امید علی‌شناس- فعال مدنی- در دادگاه تجدید نظر به 7 سال حبس، ئاسو رستمی- فعال مدنی- در دادگاه تجدید نظر به 2 سال حبس و علی نوری- فعال مدنی- در دادگاه تجدید نظر به 2 سال حبس محکوم شدند.
همچنین سیامک نمازی- شهروند دو تابعیتی- به ده سال حبس، محمدباقر نمازی- شهروند دو تابعیتی- به ده سال حبس، نزار زاکا به ده سال حبس، کامران قادری- شهروند ایرانی، اتریشی- به ده سال حبس، سروش فرهادیان- روزنامه نگار- به هفت ماه حبس، مهرداد صبوری- فعال کارگری- به ۱ سال حبس، شاهو صادقی- فعال کارگری- به ۳ ماه حبس، امید احمدی- فعال کارگری- به ۱ سال حبس، روژین ابراهیمی- فعال کارگری- به ۱ سال حبس، آرام محمدی- فعال کارگری- به ۳ ماه حبس و دلنیا صبوری- فعال کارگری- به ۱ سال حبس، جعفر عظیم زاده و شاپور احسانی راد- دو فعال کارگری- هر یک به یازده سال حبس، سینا قلندری- روزنامه‌نگار- به دو سال حبس تعزیری، محمد دبات، سعید آل بوعینى، یابر (جابر) کنانى، احمد دبات، احمد دبات، عبدالامام کنانى، کاظم چنانیان، قاسم سعدى آل کثیر، محمد کنانى، مصطفى اسماعیلى، عبدالله موسوى، کریم کنانى، محمد آل کثیر، محمد صگورى و على بیت علیوى- 15 شهروند اهل شوش- هر یک به 2 سال حبس تعزیزی، هادی دوله آل بوعینی، حامد کنانی، قاسم مهریه و عباس کنانی- 4 شهروند اهل شوش- هر یک به 20 میلیون تومان جریمه نقدی محکوم شدند. از سوی دیگر خبرگزاری میزان وابسته به قوه قضاییه از صدور حکم ده سال زندان برای افرادی با نام‌های اختصاری «ف.ح. ع» و «ع. الف» به اتهام آنچه که «همکاری با دولت متخاصم آمریکا» می‌نامید، خبر داد.
4) جلسه‌های‌‌ رسیدگی به اتهام‌های احمد منتظری- فرزند آیت الله منتظری-، جعفر عظیم زاده و شاپور احسانی راد،-2 فعال کارگری- برگزار شدند.
5) محمدحسین کروبی- فرزند مهدی کروبی- و مسعود حیدری- مدیرعامل خبرگزاری ایلنا- در دادسرا تفهیم اتهام شدند و سیاوش کلیایی- پیرو آیین یارسان- - در دادسرای تاکستان مورد بازپرسی قرار گرفت. علی‌اصغر شفیعیان- مدیر سایت «انصاف‌نیوز»- و سید صادق کاشانی- وکیل دادگستری- نیز به دادسرا احضار شدند.

ب- وضعیت حقوق فرهنگی
1) هیأت منصفه دادگاه مطبوعات، روزنامه «قانون» و هفته نامه‌های «صدا» و «یالثارات» را مجرم شناخت.
2) مقام‌های مسئول مانع از برگزاری سخنرانی‌های محسن آرمین- عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران- در دانشگاه علامه طباطبایی و عماد‌الدین باقی- فعال حقوق بشر و نویسنده- در دانشگاه شریف شدند.
3) مقام‌های مسئول مانع از برگزاری کنسرت‌های گروه «گذر» در فرهنگسرای ملل در تهران و زانیار خسروی در گرگان شدند.
4) مقام‌های مسئول در صدا و سیمای جمهوری اسلامی از پخش آگهی فیلم «ربوده شده» از تلویزیون جلوگیری کردند.
5) روزبه بمانی- ترانه‌سرا- در تلویزیون توسط مقام‌های مسئول در صدا و سیما، ممنوع‌التصویر شد.
6) مقام‌های مسئول از ادامه تحصیل 46 شهروند بهایی به دلیل آنچه که نقص در پرونده می‌نامیدند، جلوگیری کردند.
7) مقام دولتی از وجود ۴۴ مدرسه خشتی و گلی در استان خراسان‌شمالی خبر داد. همچنین وزارت آموزش و پرورش از ثبت‌نام نشدن حدود 315 هزار دانش‌آموز در مقاطع اول و دوم دوره متوسطه پس از دوهفته از شروع‌ سال تحصیلی جدید خبر داد.

پ- سایر موارد نقض حقوق بشر
1) در این ماه حداقل دو نفر اعدام شدند. اسامی اعدام شدگان که نام کامل آنان مشخص نشده است ولی مقام های قضایی یا رسانه‌های وابسته به دولت ایران یا سایت‌های خبری اعدام آنها را تأیید کرده‌اند، به شرح زیر است:
«مهدی.ن» در ملاء عام در نیشابور اعدام شد. رسانه‌های وابسته به حکومت ایران اتهام این فرد را قتل و تجاوز به عنف اعلام کردند. «سعید.ط» در ملاء عام در نی‌ریز اعدام شد. مقام قضایی اتهام این فرد را قتل اعلام کرد.
از سوی دیگر برخی سایت‌های خبری غیررسمی از اجرای احکام اعدام در زندان‌های پارسیلون خرم آباد، رجایی‌شهر، مرکزی ارومیه، مرکزی میناب، تبریز، شاهرود، گرگان، میان‌دوآب، قزلحصار و تایباد خبر داده‌اند؛ خبری که از سوی مقام‌های قضایی یا رسانه‌های وابسته به حکومت ایران تأیید یا رد نشده است.
2) رسانه‌های وابسته به حکومت ایران از صدور حکم‌های اعدام برای یک نفر- بدون ذکر نام- در مشهد به اتهام قتل عمد، «آرش» و دو نفر- بدون ذکر نام- در استان تهران به اتهام قتل عمد، «م.ج» در استان فارس به اتهام قتل عمد، سه نفر- بدون ذکر نام- در شیراز به اتهام محاربه و مفسد فی‌الارض و یک نفر- که زیر 18 سال سن دارد- در ورامین به اتهام قتل عمد و مقام قضایی از صدور دو حکم اعدام در ملاءعام در استان هرمزگان خبر دادند. همچنین رسانه‌های وابسته به حکومت ایران از تأیید حکم اعدام برای یک نفر در استان فارس توسط دیوان عالی کشور به اتهام «تجاوز به عنف و سرقت» خبر دادند.
3) رسانه‌های وابسته به حکومت ایران از اجرای حکم شلاق یک نفر به آتهام آنچه که اقدام منافی عفت می‌نامیدند، خبر دادند.
4) وضعیت برخی زندانیان همچنان ناگوار گزارش می‌شود، به‌گونه‌ای که تعدادی از آنان مانند آفرین چیت‌ساز بیمار هستند که نسبت به درمان و معالجه آنها اقدامی جدی صورت نگرفته است.
5) پیمان کوشک باغی و بهنام موسیوند به زندان رجایی‌شهر کرج منتقل شدند. لازم به توضیح است که این انتقال‌‌ بدون ذکر علت مشخص و خلاف آیین نامه امور داخلی زندان‌ها صورت گرفته است. همچنین وسایل و دست‌نوشته‌های بهنام ابراهیم‌زاده توسط مقام‌های مسئول در زندان ضبط شد.
6) رسول رضوی- زندانی سیاسی- در اعتراض به آنچه که فشار نیروهای امنیتی در روند پرونده‌اش می‌نامید و علی ماوت- شهروند زندانی- در اعتراض به آنچه که شرایط نگهداری‌اش می‌نامید، دست به اعتصاب غذا زدند.
7) بسیج سپاه پاسداران از بازداشت 40 نفر در نیشابور، رسانه‌های وابسته به حکومت ایران از بازداشت 37 نفر در یزد و ۱۶ نفر در تهران در پی شرکت در یک مهمانی خبر دادند.
8) مقام‌های قضایی از بازداشت 6 نفر، احضار 17 نفر به دادسرا و پلمپ 9 استودیو و سالن زیبایی در مشهد، بازداشت 3 نفر، بازجویی از 17 نفر و پلمپ 5 آتلیه در اراک، و سپاه از بازداشت ۲۴ نفر، احضار 41 نفر به دادسرا و پلمپ ۹ باب آتلیه، استودیو و آرایشگاه زنانه در استان مرکزی و بازداشت 11 نفر، احضار چندین نفر و پلمپ 3 آتلیه در استان سیستان و بلوچستان در رابطه با فعالیت مدلینگ خبر دادند.
9) فرمانده پلیس کشور از بازداشت روزانه ۲۰۰۰ نفر در تهران و برخی از استان‌های دیگر به دلیل آنچه که پوشش نامناسب می‌نامید، خبر داد.

بخش دوم – حقوق اقتصادی و اجتماعی
وضعیت اقتصادی و اجتماعی در ایران همچنان نامناسب گزارش می شود؛ به‌عنوان مثال، خبرها از نامناسب بودن وضعیت شغلی و حقوقی کارگران واحد صنعتی مجتمع نیشکر هفت تپه، کارخانه صنایع فرو آلیاژ ایران، پیمانکاری شرکت پتروشیمی اروند، پتروشیمی پردیس، پیمانکاری رجاء، پیمانکاری ماشین سازی اراک، پیمانکاری پالایشگاه ستاره خلیج فارس، کارخانه فرآورده‌های نسوز پارس، کارخانه فولاد بویرصنعت یاسوج، معادن فاریاب کرمان، آزاد راه تهران – شمال، واحد بهره‌برداری شرکت پاکینه شوی و اپراتورهای پست‌های فشارقوی برق در کرمان، پرستاران و کادر درمانی بیمارستان شهید نمازی در شیراز و 7 کارگر بیکار شده پتروشیمی جم حکایت دارند.
1) پرداخت‌های حقوق و مزایای 300 کارگر شرکت توسعه صنایع نفت و انرژی برای مدت سه ماه اخیر، حدود 1400 کارگر معدن زغال سنگ طزره برای مدت سه ماه، حدود 1400 کارگر «هپکو» برای مدت سه ماه، بیش از صد کارگر شرکت صنایع چوب اسالم برای مدت سه ماه، حدود 100 کارگر شرکت نصب نیرو در کهنوج برای مدت 6 ماه، حدود 80 کارگر شهرداری شوشتر برای مدت سه ماه و حدود 60 کارگر شرکت فراپتروساز در بندرعباس برای مدت سه ماه تا زمان تهیه این گزارش به‌تعویق افتاده است. همچنین معوقات مزدی 300 کارگر پالایشگاه پتروپارس با گذشت 7 ماه از قطع شدن رابطه کاری پرداخت نشده است.
2) 50 کارگر کارخانه «فولاد ارسباران » و 200 کارگر کارخانه کاشی جم با تعطیلی این واحدهای صنعتی، بیکار شدند.
از سوی دیگر حدود 100 کارگر قراردادی پروژه «کک سازی طبس»، حدود 35 کارگر کارخانه عالیفرد واقع در شهرک صنعتی کاوه، حدود 45 تن از کارگران حمل بار فرودگاه مهرآباد، دست کم42 نفر از کارگران شهرداری یاسوج، دست کم 20 کارگر با سابقه واحد اداری کارخانه آپادانا سرام در قزوین، 18 کارگر فنی رجا، 128 کارگر قرار دادی کارخانه «فولاد آریان» از محل‌های کار خود تعدیل شدند.
3) خبرگزاری کار ایران- ایلنا- از بازداشت دو کارگر پروژه عمرانی آزاد راه تهران- شمال خبر داد.

بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست
اخبار منتشر شده از محیط زیست و میراث فرهنگی در مهر ماه، همچنان نشان از نامناسب بودن وضعیت این حوزه دارد، به‌گونه‌ای که بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۲۶ هزار نفر در ایران به علت آلودگی هوا می‌میرند و ایران از این لحاظ در رتبه بیست و ششم در جهان قرار دارد.
1) بر اساس گفته یک مقام دولتی، در برخی روزهای مهر ماه، میزان غلظت ریزگردها در هوای اهواز به ۱۷ ‌برابر حد مجاز، در آبادان ۱۸ برابر حد مجاز، در سوسنگرد، ماهشهر و شادگان به ترتیب ۱۱ برابر و ۱۲ برابر حد مجاز رسیدند.
2) بر اثر انفجارهای یک قبضه مین در سروآباد، آرمین عبداللهی و جمال فتحی- دو شهروند-، دو قبضه مین در سردشت، علی علیکرمی، محمد ابراهیمی، حجت چوبین و حسین ذوالفقاری- چهار مین‌روب- و یک قبضه مین در مهاباد، داود قدسیان- شهروند- مجروح شدند.

خاتمه
کانون مدافعان حقوق بشر در پایان گزارش ماه مهر 1395 اعلام می‌کند که حکومت ایران، حسب تعهدی که به‌موجب کنوانسیون‌های حقوق بشری برعهده گرفته، موظف است نسبت به اصلاح قوانین و موضوع جرم‌زدایی از بسیاری از رفتارهایی که اساساً فاقد جنبه جزایی هستند، اقدام کرده و در نهایت نسبت به تکمیل فضا و امکانات زندان‌ها اقدام فوری به‌عمل آورد.
همچنین قوه قضاییه موظف است بر اساس تعهد به امر پاسخگویی، موضع خود را در خصوص «مراکز غیر قانونی بازپرسی و بازجویی» اعلام و هر چه سریع‌تر این معضل را برطرف کند.

شیرین عبادی
رییس کانون مدافعان حقوق بشر
هفتم آبان ماه 1395