بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

فردین جعفریان

درباره

سن: ۱۸
ملیت: ايران
مذهب: احتمال قوی اسلام
وضعیت تأهل: نامعلوم

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۲۶ مهر ۱۳۹۳
محل: زندان مرکزی تبریز، تبريز، استان آذربايجان شرقی، ايران
نحوه کشته‌شدن: حلق آویز
اتهامات: قتل
سن در زمان ارتکاب جرم انتسابی: ۱۴

ملاحظات

یکی از آشنایان آقایان جعفریان گفته است که او بر اثر سهل‌انگاری دوستش را به قتل رساند و هیچ دشمنی در کار نبود.

خبر اعدام آقای فردین جعفریان، در سایت نفس در قفس، ارگان خبری لیک حقوق بشر زندانیان ایران (۲۶ مهر ۱۳۹۳)، در هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران (۲۷ مهر ۱۳۹۳)، سایت ایران وایر (۲۹ آبان ۱۳۹۳) و سایت رادیو زمانه (۱۴ مرداد ۱۳۹۴) انتشار یافت. به گزارش هرانا، پرونده آقای جعفریان با قتل یکی از دوستان وی در سال ۱۳۸۹ در ارتباط است. او آذربایجانی، ورزشکار و در رشته تکواندو نیز پیروزی‌هایی کسب کرده بود. او در زمان وقوع جرم ۱۴ ساله بود.

قوانین بین‌المللی بطور اکید استفاده از مجازات اعدام را برای افرادی که در هنگام ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال سن بوده‌‌اند ممنوع کرده است. ایران به عنوان یکی از کشورهای عضو میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و کنوانسیون حقوق کودک متعهد گشته است که افرادی را که در دوران کودکی مرتکب جرم شده‌‌اند اعدام نکند.

دستگیری و بازداشت

آقای جعفریان مدت ۴ سال در زندان بود تا به سن ۱۸ سالگی برسد. از جزئیات دستگیری و بازداشت وی اطلاعی در دست نیست.

دادگاه

از جلسه یا جلسات دادگاه آقای جعفریان اطلاعی در دست نیست.

اتهامات

اتهام آقای جعفریان «قتل» عنوان شد.

در شرایطی که حداقل تضمین‌های دادرسی رعایت نمی شود و متهمان از یک محاکمه منصفانه محرومند، صحت جرایمی که به آنها نسبت داده می شود مسلم و قطعی نیست. سازمان‌های بین المللی حقوق بشر به گزارش‌هایی اشاره می کنند مبنی بر اینکه مقامات جمهوری اسلامی ایران، در برخی موارد اتهامات کاذبی از قبیل قاچاق مواد مخدر یا ارتکاب جرائم عمومی و جنسی را به مخالفان خود (از جمله فعالان سیاسی، مدنی، صنفی و یا اقلیت‌های قومی و مذهبی) نسبت داده و آنان را همراه با محکومان عادی دیگر اعدام می کنند. هر سال صدها نفر در دادگاه‌های ایران به اعدام محکوم می‌شوند اما شمار افرادی که بر اساس اینگونه اتهامات کاذب به اعدام محکوم شده‌اند معلوم نیست.

مدارک و شواهد

در گزارش این اعدام نشانی از مدارک ارائه شده علیه آقای جعفریان نیست.

دفاعیات

در گزارش هرانا به نقل از یکی از نزدیکان آقای جعفریان نقل شده است که «این نوجوان آذربایجانی در ۱۴ سالگی بر اثر سهل‌انگاری دوست خود را به قتل رسانده است». از دفاعیات وی اطلاعی در دست نیست.

خلاصه‌ای از ایرادهای حقوقی دادرسی آقای فردین جعفریان

بر اساس برخی گزارشها آقای فردین جعفریان در سن ۱۴ سالگی مرتکب قتل شده بود. بر اساس قانون مجازات اسلامی ایران سن مسئولیت کیفری سن بلوغ است. با توجه به اینکه سن بلوغ برای پسران ۱۵ سال می‌باشد، چنانچه گزارش‌ها در مورد سن آقای جعفریان صحت داشته باشد، اعدام این نوجوان کاملا برخلاف قانون بوده است. اگر سن آقای جعفریان به هنگام وقوع قتل بین ۱۵ تا ۱۸ سال بوده است نیز می‌بایست نسبت به رشد عقلی ایشان تحقیقات لازم انجام می‌شد. بدین توضیح که آقای فردین جعفریان در تاریخ ۲۶ مهرماه ۱۳۹۳ اعدام شد. قانون مجازات اسلامی نیز در اردیبهشت ۱۳۹۲ تصویب و به اجرا درآمده است. بر اساس قانون مجازات اسلامی قدیم که در زمان وقوع جنایت معتبر بوده است، مجازات نوجوانان بالغ یعنی در مورد پسران پس از ۱۵ سالگی با مجازات افراد بزرگسالان هیچ گونه تفاوتی نداشت اما قانون مجازات اسلامی در تاریخ ۱ اردیبهشت ۱۳۹۲ تغییر کرده و مقررات متفاوت‌تری در مورد جرایم افراد زیر ۱۸ سال پیش‌بینی کرد.  در قانون سابق مجازات اسلامی مجازات ارتکاب قتل توسط افراد بالغ قصاص نفس عنوان شده بود اما قانون جدید با انعطاف بیشتری نسبت به قبل، امکان سقوط مجازات قصاص در مورد محکومان زیر ۱۸ سال را فراهم کرد. این قانون پیش بینی نمود که گرچه مجازات افراد بالغ کمتر از ۱۸ سال در جرایم موجب حد و قصاص همچون بزرگسالان است اما در صورتی که فرد کمتر از ۱۸ سال، ماهیت جرم را نداند و در کمال عقل وی شبهه باشد مجازات ساقط شده و تبدیل به اقدامات تامینی و تربیتی می شود. بر اساس ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی: « در جرائم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ كمتر از هجده سال، ماهیت جرم انجام‌شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازات‌های پیش‌بینی شده در این فصل محکوم می‌شوند.تبصره- دادگاه برای تشخیص رشد و کمال عقل می‌تواند نظر پزشکی قانونی را استعلام یا از هر طریق دیگر که مقتضی بداند، استفاده کند.» این مقرره راه را برای معافیت از مجازات اعدام برای محکومان زیر ۱۸ سال را باز کرد. از آنجا که در اغلب موارد قتلهای صورت گرفته شده توسط افراد کمتر از ۱۸ سال، ناشی از هیجان آنی بوده و معمولا یک فرد در این سن و سال از لحاظ عقلی به آن درجه که ماهیت عمل خود را درک کند نمی رسد، در عمل این ماده می تواند مجرمان زیر ۱۸ سال را از اعدام نجات دهد. بر اساس یک اصل حقوقی اگر قانون لاحق نسبت به قانون قبلی مساعدتر به حال محکوم یا متهم بود، قانون لاحق اجرا خواهد شد هر جند حکم قطعی صادر شده باشد. بر این اساس افراد بالغ کمتر از ۱۸ سالی که در زمان اعتبار قانون قبلی محاکمه و به اعدام محکوم شده بودند، پس از تصویب قانون فعلی باید مشمول این قانون شده و بتوانند نسبت به اعمال ماده ۹۱ و رهایی از اعدام اقدام کنند. در عمل نیز دادگاهها ماده ۹۱ را شامل محکومان قطعی به اعدام می دانستند. حتی در آذر ماه سال ۹۳ رای وحدت رویه ای در این زمینه در مورد چگونگی شمول این ماده نسبت به محکومان بالغ کمتر از ۱۸ سال از طرف هیات عمومی دیوان عالی کشور صادر گردید. اگر چه این رای وحدت رویه کمی بعد از اعدام آقای جعفریان صادر شد لکن قبل از صدور این رای نیز دادگاه‌ها محکومان به اعدام افراد زیر ۱۸ سال را مشمول ماده ۹۱ می دانستند و صرفا در مورد نحوه رسیدگی به موضوع اختلاف نظر داشتند. آقای فردین جعفریان در حالی اعدام شده است که می توانسته است بر اساس این ماده درخواست اعاده دادرسی بدهد. سن آقای فردین در زمان ارتکاب قتل به حدی بوده است که می توان گفت ایشان درک و شعور کافی نداشته است. به نظر می‌رسد مقامات قضایی آقای فردین جعفریان را در مورد اعمال این مقرره جدید محروم کرده‌اند.  

حکم

آقای فردین جعفریان به اعدام محکوم شد و در روز شنبه ۲۶ مهر ماه ۱۳۹۳ در حضور والدین مقتول در محوطه زندان مرکزی تبریز به دار آویخته شد. 

تصحیح و یا تکمیل کنید